२३.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६१

सौरभ

सौरभका लेखहरु :

युँ : एक ‘सामान्य ढुंगा’ को वृत्तान्त

युँ भन्छौं नेपालीमा, यु/युँ भन्छन् चिनियाँहरू, त्यसैलाई युँ भन्छन् मुस्ताङको उत्तरी भेगका लोबाहरू । एक अर्धबहुमूल्य प्रस्तर हो । अंग्रेजी नाम जेड स्पेनिस मूलको मानिन्छ । तर, त्यो युँबाटै बनेको स्पष्ट छ– ‘अ’, ‘ह’ लाई स्पेनीमा ‘ज’ लेख्ने चलनले । यसै पनि युरोपले युँलाई सोह्रौं शताब्दीसम्म चिनेकै थिएन ।

कोशी : केवल एक नदी ?

कस्सापानी भन्छन् मगरहरू पवित्र पानीलाई, जो कलशपानीको रूपान्तरण हो । कलश शब्द आएको हो कैलाशबाट । अर्थात् कैलाशबाट बनेको हो कोशी । यसैले नेवारहरूको पानी पर्ने माथिल्लो खुला ठाउँ कौशी हुन्छ, राणा दरबारको पानी पर्ने माथिल्लो खुला ठाउँ कैलाश हुन्छ ।

असन डबली : वारि र पारि

असन, मुख्य बजार नेपालकै । राजधानीमा अवस्थित र अस्तव्यस्त, केन्द्र धेरै व्यवसायीको । यसमाथि एउटा लेखोट पढ्न पाइयो केही महिनाअघि (दुई शताब्दी पुरानो बजार, १३ कात्तिक २०७८) कान्तिपुर ‘कोसेली’ मै । धीत मरेन । त्यसैले केही थपौं लाग्यो । र, लेखिए तलका सन्दर्भहरू ।

चारआँखेको पन्ध्र हजार वर्ष

शीर्षक परिचयचारआँखे अर्थात् दुई आँखामाथि दुई पहेँला थोप्लाहरू भएको भोटेकुकुर (मंगोलियन डबल आइड) नै महाभारतमा वर्णित युधिष्ठिरको साथी हुनुपर्छ भन्ने निर्क्योल थियो पंक्तिकारको । जुन लेख असहमति–२ मा मुद्रित छ । तर, देवनागरीमा टाइप गर्न नआउने र पुस्तक छापिने क्रम पनि ढिलो हुन जाँदा उक्त सामग्रीलाई युनिभर्सिटी अफ टेक्सस, अस्टिन अमेरिकाको एक वैज्ञानिक शोधले लगभग एक वर्षले उछिनिसकेको रहेछ । तैपनि उसको निर्क्योल पनि उही टुंगोमा पुगेको देखिन आयो— कुकुरको घरेलुकरण नेपाल–मंगोलिया सिमानामा सुरु भएको हो र त्यो घटना १५ हजार वर्षअघिको हो ।

समुद्र किनारमा एक कुटी

शीर्षक परिचयथेग्नै गाह्रो हुनेगरी सामान लादिएका अजंगका मालवाहक पानीजहाजहरू बगालै यात्रा गरिरहेको देखिने, तर चौडाभन्दा चौडा बगरको वारि नै ताड र नरिवलका रूखहरू तल ठिंग उभिएको कुटीलाई ‘नेपाल’ भनेर बुझियो भने यो लेख निष्चय नै स्पष्ट हुनेछ ।