२२.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: २११

कृष्णप्रसाद भुसाल

कृष्णप्रसाद भुसालका लेखहरु :

उल्लु हुन्न उल्लु

नेपाली बृहत् शब्दकोशमा उल्लुको विशेषणात्मक अर्थ उरन्ठेउलो, बदमास, मूर्ख र बेबकुफ हुने उल्लेख छ । हामी काम बिगारिरहने, भनेको कुरा ठीकसँग नबुझ्ने व्यक्तिलाई उल्लु भन्ने गर्छौं । थुप्रै लोककथा, साहित्य र उखानहरूमा पनि उल्लुलाई खराब विम्बका रूपमा प्रस्तुत गरिएको भेटिन्छ । तर, सामान्य बोलीचालीमा उल्लु भनेर चिनिने लाटोकोसेरो तथा हुचिल राति बढी सक्रिय हुने, हामीलाई काम लाग्ने सिकारी चराका प्रजाति हुन् ।

जैविक विविधतामा समृद्ध कर्णाली

नेपालको राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण ऐन–२०२९ ले संरक्षीत वन्यजन्तुको सूचीमा राखेको भए पनि विश्वकै दुर्लभ जंगली चौंरीगाईको नेपालमा उपस्थितिका सम्बन्धमा भने अनुसन्धानकर्ताहरू आशंका व्यक्त गरिरहन्थे ।

वातावरणमैत्री विकासको बाटो

गत फागुनमा पोखराका ईश्वर केसीले पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा जहाज अवतरण गर्ने पूर्वी क्षेत्रमा खिचिएका दुई भिडियो फेसबुकमा अपलोड गरे । उक्त भिडियोमा विमानस्थलमा अवतरण गरिरहेको जहाजमा ठोकिएर घाइते भएर उडिरहेका चरा जमिनमा खसेको देखिन्छ ।

खेतीपातीमा चराको साथ

सन् १९५८ मा माओ त्सेतुङले चीनमा ‘भँगेरा सखाप’ अभियानको घोषणा गरे । अन्नबाली नोक्सान गरेको ठानेर चालिएको यो अभियानमा ६० करोडभन्दा बढी भँगेरा मारिएको बताइन्छ । बिडम्वना भँगेरा सखाप पारेपछि त्यहाँको कृषि उत्पादन झन् घट्यो । भँगेराले अन्न मात्र खाँदैनथे, किराफट्याङ्ग्रा पनि खान्थेँ ।

जलवायु परिवर्तनको मारमा चरा

तीव्र जलवायु परिवर्तन र यसले निम्त्याएको दुष्परिणाम सबैभन्दा ठूलो चुनौती बनिरहेको छ । करोडौं वर्षदेखि अनुकूलित वातावरणमा जीव र वनस्पतिको क्रमिक विकाससँगै सृष्टिचक्रको आफ्नै सनातन, सन्तुलित र गतिशील नियममा चलिरहेका हावापानीको चक्र, तापमानको परिवर्तन, पर्यावरणीय सञ्जालको अन्तरसम्बन्धजस्ता प्राकृतिक प्रणाली मानवीय क्रियाकलापले खलबलिइरहेका छन् । कार्बनलगायत अन्य हरितगृह ग्यासको बढ्दो र अनियन्त्रित उत्सर्जनले पृथ्वी तात्दै जाँदा यसका बहुपक्षीय र दूरगामी असर देखिँदै छन् ।

प्रकृतिका कुचीकारलाई जोगाइराख्ने चुनौती

गएको माघमा दुर्लभ गिद्धहरू घाइते भएका र मरेका दुःखद समाचारहरू सञ्चारमाध्यममा प्राथमिकतासाथ प्रकाशित भए । तनहुँको व्यास नगरपालिका–१० सिसुवा भतेरीमा गौ संरक्षण केन्द्र आसपास ६ वटा गिद्ध करेन्ट लागेर मरे । मिदिम हाइड्रोपावरको भोर्लेटार–दमौली ३३ केभी प्रसारण लाइनको पोलमा बस्ने क्रममा र उड्ने बेला करेन्ट लागेर तथा ठोक्किएर हरेक वर्ष बीसभन्दा बढी गिद्ध मर्ने र त्यत्तिकै संख्यामा घाइते हुने गरेको स्थानीय बासिन्दाको भनाइ छ ।

वातावरण संरक्षण र सदुपयोगबीच असन्तुलन

नेपालमा २०२९ सालमा राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण ऐन ल्याइएको थियो, जसले संरक्षण महत्त्वका वन्यजन्तु, तिनका बासस्थान र समग्र जैविक विविधता संरक्षणका लागि मार्गनिर्देश गर्‍यो । यसैको जगमा संरक्षित क्षेत्रको पहिचान, संरक्षण र व्यवस्थापनका लागि २०३७ सालमा राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभाग स्थापना भयो ।