१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १५७

राजकुमार दिक्पाल

राजकुमार दिक्पालका लेखहरु :

सिंहदरबारको साँघुरो ढोका

प्राचीन ग्रन्थ ‘मनुस्मृति’ ले दलित–उत्पीडितलाई ‘शुद्र’ सम्बोधन गरेको छ । ‘मनुस्मृति’ भन्छ– उनीहरूको सृष्टि ब्रह्माको गोडाबाट भएको हो । ‘ब्रह्माले सृष्टि चलाउन मुखबाट ब्राह्मण, हातबाट क्षत्रीय र तिघ्राबाट वैश्यको सृष्टि गरे भन्ने उल्लेख छ (मोहनप्रसाद सापकोटा (अनुवाद, ।।श्री।। मनुस्मृति–२०७८ः८) ।’ शिल्पी–श्रमिकलाई शोषण–दमन गर्न रचिएको मनुस्मृतिले मान्छेलाई मान्छेको दर्जा कहिल्यै दिएन ।

मुन्धुममा बैरागी काइँला स्कुल

लिम्बूहरूको विवाह संस्कार अन्य जातिको भन्दा फरक छ । अधिकांश जातिको विवाहमा दुलाहाले दुलहीको औंलामा औंठी लगाइदिने र दुलहीले दुलाहालाई माला लगाइदिएपछि स्वयंवर हुने चलन छ । तर, लिम्बूको विवाह संस्कारमा फेदाङ्माको आदेशअनुसार, दुलहीको पोथाङ (पछ्यौरा) मा दुलाहाले एउटा चाँदीको मोहर बाँधिदिन्छ । यसलाई ‘युप्पारुङ याङ’ भनिन्छ । यसलाई कतै कतै ‘युप्पालुङ याङ’ पनि भनिन्छ । यस्तो चलनबारे लिम्बूको मुन्धुममा रोचक वर्णन गरिएको छ । मुन्धुमअनुसार, दुलाहा अर्थात् पुरुष र दुलही अर्थात् महिलाबीच समानता कायम गराउन यस्तो चलन चलेको हो ।