परीक्षण उडानमै सीमित विमानस्थल

कर्णाली प्रदेशको कालिकोटस्थित कोटबाडा विमानस्थल र डोल्पास्थित मसिनचौर विमानस्थल परीक्षण उडानमै सीमित भएका छन् । कालोपत्रेसहित स्तरोन्नति भएको झन्डै पाँच दशक पुरानो रुकुमको चौरजहारी विमानस्थल पनि दुई वर्षदेखि ठप्प छ । यसले गर्दा विमानस्थलमा भएको करोडौंको लगानी ‘बालुवामा पानी’ भएको छ ।

उडान नभएपछि स्थानीयबासी कष्टकर यात्रा गर्न बाध्य छन् । उडान नहुँदा सडक सुविधासमेत नभएको कोटबाडा र मसिनचौरका यात्रुले थप सास्ती भोग्दै आएका छन् । चौरजहारीमा उडान नहुँदा बिरामी र जरुरी कामका लागि बाहिर जाने स्थानीयले सास्ती भोग्नुपरिरहेको छ ।

नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अनुसार २०६९ भदौ पहिलो साता मसिनचौर विमानस्थलमा हवाईजहाज अवतरण गरेको थियो । त्यसको एक महिना मात्र सञ्चालन भएको विमानस्थल गौचरनमा परिणत भएको छ । २०५२ सालबाट मसिनचौर विमानस्थल निर्माणको काम सुरु भएको थियो । निर्माण सुरु भएको १७ वर्षपछि उडान सुरु भएपछि स्थानीयबासी निकै खुसी थिए । ‘तर, त्यो खुसी धेरै टिकेन,’ मसिनचौरका कृष्णबहादुर बोहोरा भन्छन्, ‘सरकारले करोडौं लगानी गरेको विमानस्थल अहिले चरन क्षेत्रमा परिणत भएको छ ।’ स्थानीयले पटकपटक विमानस्थल सञ्चालनको माग गरिरहेको भए पनि सरकारी निकायबाट बेवास्ता भएको उनले बताए ।

मसिनचौरमा करिब एक महिना मकालु, गोमा र काष्ठमण्डप एयरलाइन्सले परीक्षण उडान गरेका थिए । धावनमार्ग निर्माणमा मात्रै साढे ४ करोडभन्दा बढी खर्च भएको नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले जनाएको छ । विमानस्थलका अन्य पूर्वाधार निर्माणमा समेत करोडौं रकम खर्च भएको स्थानीयबासीको भनाइ छ । २०६९ पुसबाट विमानस्थलमा उडान भएको छैन ।

निर्माण सुरु भएको ३१ वर्षपछि कालिकोटको कोटबाडा विमानस्थलमा परीक्षण उडान गरियो तर त्यसपछि जहाज गएको छैन । एयरलाइन्सहरूले धावनमार्गको सुधार नहुँदा र टावरसहितका पूर्वाधार बन्न नसक्दा उडान नभएको दाबी गर्दै आएका छन् । कोडबाडामा २०७३ माघ २९ गते जहाजको परीक्षण उडान भएको थियो । विमानस्थल नहुँदा स्थानीयबासी घण्टौं पैदल यात्रा गर्न बाध्य छन् । नरहरिनाथ गाउँपालिकामा सडक पनि छैन ।

विमानस्थलबाट नियमित उडान भए अछामको रामारोसन, कालिकोटको त्रिवेणी मालिका पाटन र बडिमालिका जाने पर्यटकलाई सहज हुने नरहरिनाथ गाउँपालिका अध्यक्ष धीरबहादुर विष्टले बताए । ‘गाउँसम्म सडक पुगेको छैन, स्थानीयलाई सदरमुकाम पुग्नै एक दिन पैदल हिँड्नुपर्ने बाध्यता छ,’ उनले भने, ‘जहाज चले कति सजिलो हुन्थ्यो ।’ उनले पटकपटक जहाज सञ्चालन गर्न विभिन्न निकायमा माग गर्दै आए पनि बेवास्ता भइरहेको बताए ।

सशस्त्र द्वन्द्वको बेला विमानस्थलमा काम गर्ने क्रममा ३५ मजदुरको सेनाको आक्रमणमा परी ज्यान गएको थियो । अध्यक्ष विष्टले करोडौं लगानीका साथै मान्छेको ज्यानसमेत गएको विमानस्थल सञ्चालनमा नआउँदा स्थानीयमा निराशा छाएको बताए । उनका अनुसार पाँच वर्षभित्र निर्माणको काम सक्ने गरी २०४२ सालमा विमानस्थलको काम सुरु भएको थियो । तर, द्वन्द्वका कारण केही समय विमानस्थलको काम रोकियो । भौगोलिक विकटता, न्यून रकम विनियोजन हुनुलगायत कारणले पहिल्यैदेखि विमानस्थल निर्माणमा बेवास्तामा भएको उनको भनाइ छ । कोडबाडा विमानस्थल निर्माणको क्रममा करिब २६ करोड खर्च भइसकेको बताइएको छ ।

रुकुमको सबैभन्दा पुरानो विमानस्थल चौरजहारीमा २०२८ सालमा जहाज सञ्चालन हुन थाल्यो । सल्ले विमानस्थलको निर्माण हुनुअघिसम्म रुकुमका साथै जाजरकोट, डोल्पा, दैलेखको पूर्वी क्षेत्र, सल्यानको पश्चिम क्षेत्रको साझा विमानस्थल थियो । चौरजहारी विमानस्थल कालोपत्रे छ तर दुई वर्षदेखि कुनै उडान भएको छैन ।

प्रदेश राजधानीसँग जोडिएन सम्बन्ध
कर्णालीका हिमाली जिल्ला जुम्ला, मुगु, हुम्ला र डोल्पामा ५ नम्बर प्रदेशको नेपालगन्जबाट उडान हुने गरेको छ । तर, प्रदेश राजधानीसँग अझै हवाई सम्बन्ध जोडिन सकेको छैन । प्रदेश सरकारका मन्त्री, उच्च अधिकारीहरूसमेत जिल्ला भ्रमणमा जाँदा ५ नम्बर प्रदेशको बाटो हँुदै लामो र खर्चिलो यात्रा गर्दै आएका छन् । सबैभन्दा सास्ती विभिन्न काम लिएर सुर्खेत आउने स्थानीयलाई भएको छ ।

अहिले सुर्खेतबाट कोल्टी, सिमकोट, डोल्पा, ताल्चा र जुम्ला विमानस्थलमा साना जहाजले कार्गो सेवा मात्र सञ्चालन गरेका छन् । सुर्खेतबाट हिमाली जिल्लामा नियमित यात्रु उडान गर्ने भन्दै एक महिनाअघि कर्णाली प्रदेशका मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाहीसहितको टोलीले हुम्लामा परीक्षण उडान गर्‍यो । तर, त्यसपछि पहाडी र हिमाली जिल्लामा उडान हुन सकेको छैन । सीता एयरको १८ सिटे ‘डोर्नियर २२८’ जहाजले नियमित उडान गर्ने भने पनि परीक्षण उडानमै सीमित गर्‍यो । कर्णालीका जिल्लाबाट नेपालगन्ज विमानस्थल हुँदै तीन घण्टा गाडी चढेर सुर्खेत आउनुपर्ने बाध्यता छ । डोल्पाका हरिशरण केसीले नियमित उडान भए प्रदेश राजधानीसँगको यात्रा कम खर्चिलो, कम झन्झटिलो र छिटो हुुने बताए । ‘प्रदेश सरकारले आश्वासन धेरै दियो तर अझै पूरा गरेन,’ उनले भने, ‘जहाज कम्पनीले नाफा मात्रै खाजे ।’

त्यस्तै जुम्ला–सुर्खेत उडान एक वर्षदेखि बन्द छ । सुर्खेतदेखि जुम्लाका लागि यात्रु नपाइने भन्दै हवाई कम्पनीले सुर्खेतदेखि उडान बन्द गरेका हुन् । सुर्खेत–जुम्ला हवाई दूरी र भाडासमेत कम छ । जुम्लादेखि नेपालगन्जसम्मको सहुलियत भाडा ४ हजार २ सय रहेकामा सुर्खेतको भाडा ३ हजार ३ सय छ । जुम्लादेखि नेपालगन्जसम्म जहाजले ३५ मिनेट र सुर्खेतसम्म २८ मिनेट लगाउने लगाउने गरेका छन् । जुम्लालाई कर्णालीका जिल्लामा आन्तरिक उडान गर्ने हब बनाउन स्थानीयले पटकपटक माग गर्दै आइरहेका छन् । कर्णालीका अन्य जिल्लामा पनि सुर्खेतबाट हवाई भाडा र दूरी कम हुने नागरिक उड्डयन कार्यालय नेपालगन्जले जनाएको छ ।

सरकारले इन्धन अनुदानमा वितरण गरेर निजी हवाई कम्पनीलाई प्रदेशभित्र उडान गर्न पठाउनुपर्ने रारा पर्यटन विकास समितिका अध्यक्ष देवीकृष्ण रोकायाले बताए । कर्णाली प्रदेश सरकारले कर्णाली–रारा पर्यटन वर्ष घोषणा गरे पनि पर्यटक भित्र्याउन कुनै पहल नगरेको उनको भनाइ छ । ‘रारामा एकै दिनमा एक सय पर्यटक जान खोज्दा प्लेन हुँदैन, सडकको अवस्था जोखिमपूर्ण छ,’ उनले भने, ‘अनि कसरी जान्छन् रारामा पर्यटक ?’ उनले आन्तरिक हवाई सेवा सुरु गरेर रारालगायतका क्षेत्रमा प्याकेजमार्फत पर्यटक भित्र्याउनुपर्ने बताए ।