अभिनयमा आमाहरु
(चारपाने, झापा) — उमेरले मैया सिटौला ‘डाँडापारिकी घाम’ भइसकेकी छन् । तर, उनी ७२ वर्षे उमेरमा पनि तन्नेरी जोसका साथ रंगमञ्चमा सक्रिय छिन् । दर्जनौं नाटक गरिसकेकी झापा बिर्तामोडकी मैयालाई जीवन नै एक रंगमञ्चजस्तो लाग्छ । विगतमा क्षितिज नाट्य समूहमा सक्रिय उनी यतिबेला आर्ट स्टुडियोले प्रदर्शन गरिरहेको नाटक ‘रूवा’ की सक्रिय कलाकार हुन् ।
मैयाजस्तै ७ पाका महिलाहरू यतिबेला झापाको चारपानेमा नाटक गरिरहेका छन् । सबैलाई रंगमञ्चमा भने शान्तादेवी पौडेलले जोडेकी हुन् । शान्ता स्कुले जीवनमा नाटक खेल्थिन् । स्कुल लगत्तै बिहे भयो । नाटक खेल्ने इच्छा अधुरै थियो । अहिले छोराछोरी हुर्किएर लाखापाखा लागे । घरमा एक्लो ज्यान छ । एक्लै घरमा थन्किएर बस्न यिनको मनले मानेन । युवा रंगकर्मी प्रकाश दाहालसँगको भेटले यिनी पुन: रंगमञ्चमा फर्किइन् । ‘नाटक खेल्ने सानैदेखिको धोको बल्ल पूरा हुँदै छ,’ शान्ताले उत्साहित भावमा सुनाइन् ।
शान्ताले आफूजस्तै स्थानीय महिलाहरूको खोजीमा लागिन् । धेरै महिला भेटिए । तर, नाटक खेल्न इच्छुकचाहिँ निकै कम । आर्ट स्टुडियोले गत वैशाखदेखि ३ महिना लामो कार्यशाला आयोजना गर्यो । शान्ताले जुटाएका महिलाहरू वर्कसपमा सक्रिय सहभागी भए । तीन महिनासम्म अभिनय, नृत्य र रंगमञ्चका अनेकन कुरा सिके । ‘नाटकले मलाई चै औषधिको काम गर्यो,’ ५४ वर्षीया मुना उप्रेतीले भनिन्, ‘एक्लै बस्दा डिप्रेसनजस्तो भएको थियो, अहिले एक्लोपन हुन छाडिसक्यो ।’
३३ वर्षीया मनीषा सिटौला एक निजी विद्यालयमा पढाउँदै थिइन् । जागिर छाडेर पूर्णरूपमा नाटकमा सक्रिय भएकी छन् अहिले । ‘नाटक खेल्दा आत्मसन्तुष्टि मिल्यो,’ मनीषाले अनुभव साटिन् । ५१ वर्षीया मेनुका घिमिरे पनि दर्जनबढी संघसंस्थाको जिम्मेवारीमा थिइन् । अहिले सबै छाडेर नाटकमै सक्रिय बनेकी छन् ।
४४ वर्षीया कमला संग्रौलाको त नाटक प्रशिक्षणमा आएपछि सुगर नै जाती भएछ । नाटकमा गरिने विभिन्न प्रकारका व्यायामले आफूलाई वर्षौं पुरानो रोग निको भएकोमा उनी बढी खुसी देखिन्छिन् । भनिन्, ‘अब यही क्षेत्रमा निरन्तरता दिने योजना छ ।’
गोमा विमली पनि जीवनका ५७ औं वसन्तमा दौडिरहेकी छन् । अबको जीवन नाटकमै समर्पित गर्ने प्रण गरेकी उनले भनिन्, ‘खास जीवन त नाटकमा बाँच्न पाइने रहेछ ।’ पतिले छाडेपछि डेढ दशकदेखि एक्लै बस्दै आएकी गोमाले सुनाइन्, ‘नाटकलाई नै जीवन सुम्पिसकें मैले त ।’
युवा रंगकर्मी चे शंकरले करिब ३ महिना उनीहरूलाई कार्यशालमा सिकाए । सबैका कथा सुने । सहभागीकै अलग–अलग कथा टिपोट गरेर उनले ‘रूवा’ नाटक लेखे । रंगकर्मी प्रकाश दाहालले निर्देशन गरे ।
दाहालका अनुसार नाटकमा पूर्वोत्तर भारतबाट लखेटिएर पुर्ख्यौली देश नेपाल आएकाहरूको पीडा समेटिएको छ नाटकमा । पञ्चायती शासन कालमा बर्बरता छ । वैदेशिक रोजगारीका नाममा खाडी तथा इजरायल पुगेका नेपाली महिलाले भोग्ने प्रताडनले मनै चसक्क पार्छ । बिर्तामोडको चारपानेमा साउन १५ देखि मञ्चल सुरु गरिएको नाटक २१ गतेसम्म चल्ने छ ।