कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२४.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४९

सम्झनलायक समय

यस वर्ष नेपाल भ्रमण गर्ने पर्यटकको संख्या १० लाख नाघ्यो। राजनीतिक स्थायित्व तथा पर्यटन क्षेत्रमा भएको उत्साहजनक लगानीका कारण यो संख्या आगामी वर्षहरूमा थप बढ्दै जाने निश्चित छ ।
यो वर्षको अघिल्लो छ महिनामै गत वर्षभरिको भन्दा बढी विदेशी लगानी भित्रिएको छ।
गोविन्दराज पोखरेल

काठमाडौँ — आर्थिक विकासका दृष्टिकोणबाट विसं २०७४ सम्झनलायक रह्यो। रोजगारी सिर्जना गर्न लगानीको आवश्यकता पर्छ र हाम्रो सन्दर्भमा यो आन्तरिक तथा बाह्य दुवै क्षेत्रबाट आउनु जरुरी छ। यो वर्षको अघिल्लो छ महिनामै गत वर्षभरिको भन्दा बढी विदेशी लगानी भित्रिएको छ।

सम्झनलायक समय

आर्थिक विकास, उत्पादन वृद्धि तथा रोजगार सिर्जनामा बढीभन्दा बढी लगानीको आवश्यकता पर्ने सन्दर्भमा यो पक्ष निकै सकारात्मक रह्यो। यदि उचित वातावरण निर्माण हुने क्रम सकारात्मक रूपमा रहिरहेमा आगामी वर्षहरूमा यो थप बढ्दै जाने निश्चित छ।

यसै वर्ष ऊर्जा क्षेत्रको विकासका लागि संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट झन्डै ५० अर्ब अनुदान सहयोगको सम्झौता सम्पन्न भयो। यो एकै पटकमा प्राप्त भएको हालसम्मकै ठूलो रकम हो।

यसलाई खड्किँदै गएको आन्तरिक तथा अन्तर्राष्ट्रिय विद्युत् प्रसारण लाइनको सञ्जाल विकास तथा निर्माणमा पनि खर्च गर्ने भनिएको छ, जसले हाल भारतसँग समझदारी गर्ने गरी चर्चामा ल्याइएको ऊर्जा बैंकिङ प्रणालीलाई समेत सघाउ पुर्‍याउनेछ। साथै, यसको प्रभावकारी उपयोग हुन सकेमा ऊर्जा क्षेत्रको विकास तथा समग्र आर्थिक विकासमा ऊर्जा क्षेत्रको योगदान दीर्घकालीन रूपमा निकै महत्त्वपूर्ण हुनेछ। भारतीय प्रसारण प्रणालीसँग जोडिएपश्चात् भविष्यमा बढी भएको ऊर्जाको व्यवस्थापनमा समस्या हुनेछैन।

यसले ऊर्जा उत्पादनमा संलग्न व्यवसायीहरूलाई थप उत्साहित एवम् प्रोत्साहित गर्नेछ। सहज तथा निर्बाध ऊर्जाको आपूर्तिबाट समग्र औद्योगिक क्षेत्रमा सहयोग पुगी उत्पादनको मूल्यमा कमी आउनेछ। हाम्रोजस्तो मुलुकमा आर्थिक विकासका लागि ऊर्जाको सहज तथा निर्बाध उपलब्धता तथा समग्र ऊर्जा क्षेत्रको विकास आर्थिक तथा समाजिक समृद्धि हासिल गर्ने हाम्रो राष्ट्रिय प्रयासमा कोसेढुंगा साबित हुनेछ।

यस वर्ष नेपाल भ्रमण गर्ने पर्यटकको संख्या १० लाख नाघ्यो। राजनीतिक स्थायित्व तथा पर्यटन क्षेत्रमा भएको उत्साहजनक लगानीका कारण यो संख्या आगामी वर्षहरूमा थप बढ्दै जाने निश्चित छ जुन वैदेशिक मुद्रा आर्जन तथा रोजगारी सिर्जनामा सहयोगी हुनेछ। यसका लागि होटल तथा पर्यटनसँग सम्बन्धित पूर्वाधारको थप विकास तीव्र गतिमा गर्नु भने जरुरी छ। हामीले टर्कीको ग्य्रान्ड बजारमा वार्षिक नौ करोडभन्दा बढी पर्यटकहरू भ्रमण गराएको सफलतालाई आत्मसात् गरेर सोहीअनुरूप तयारी एवम् योजना बनाई प्रयास गरेमा सम्भव हुँदो रहेछ भन्ने बुझुनु जरुरी छ। उत्तर र दक्षिणबाट मात्रै करिब १० करोडभन्दा बढी पर्यटक नेपाल भित्र्याउन सक्ने ठूलो सम्भावना हामीसँग छ।

नयाँ दर्ता भएका उद्योगहरूको संख्यामा भएको वृद्धिले उद्योगहरूको स्थापना हुने क्रम बढ्दो रहेको संकेत गर्छ। यसबाट उत्पादन बढ्ने तथा रोजगारी सिर्जनामा योगदान पुग्नेछ। व्यावसायिक कृषि प्रणालीका क्षेत्रमा दिइने अनुदानमा भएको वृद्धिसँगै यस क्षेत्रको थप विकास तथा विस्तार हुने निश्चित छ। अबको प्राथमिकता कृषिमा उद्यमशीलता अभिवृद्धि गरी उत्पादनशीलता बढाई व्यापारघाटा कम गर्नेतर्फ हुनुपर्छ ताकि राजस्वमा आयात करको हाम्रो बढ्दो निर्भरता कम गर्न सकियोस्।

राजस्व संकलनले आफ्नो लक्ष्य हासिल गरेको छ तर आगामी वर्षहरूमा यस क्षेत्रको राष्ट्रिय बजेटमा उल्लेखनीय योगदानका लागि करका क्षेत्रहरूमा थप विस्तार गर्नु भने जरुरी छ, विशेषगरी आयकर, मूल्य अभिवृद्धि कर तथा सम्पत्ति करमा। साथै समग्र कर प्रशासनको दक्षता अभिवृद्धि तथा सुधार पनि आवश्यक छ। यस वर्ष आर्थिक वृद्धिदर ६ प्रतिशतभन्दा माथि रहेको तथा धेरै वर्षपश्चात् लगातार दुई वर्ष ६ प्रतिशतभन्दा माथि रहेकाले प्रतिव्यक्ति आयमा पनि आगामी वर्ष उल्लेखनीय प्रगति हासिल हुने देखिन्छ। पुँजीगत खर्च बढ्ने क्रममा छ भने मुद्रास्फीति नियन्त्रणमा छ। वैदेशिक मुद्रा सञ्चिति कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको ४० प्रतिशतभन्दा बढी छ। यसले देशको अर्थतन्त्र बलियो भई आगामी दिनमा सरकारलाई उत्पादनशील क्षेत्रमा कार्यक्रमहरू ल्याउन थप लगानी गर्न सहजता प्रदान गर्नेछ।

हालसम्म हासिल उपलब्धिको दिगोपना तथा आर्थिक पक्षलाई दृष्टिगत गर्दै हाललाई थप अवधिका लागि अनुरोध गरिए पनि नेपालले प्राविधिक रूपमा अल्पविकसित राष्ट्रबाट स्तरोन्नतिका लागि पूरा गर्नुपर्ने आवश्यक सर्त हासिल गरिसकेको छ। थप अवधिका लागि गरिएको अनुरोध र त्यसको स्वीकृतिसँगै देशले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पाउने आर्थिक सहयोग तथा अनुदान, स्थानीय उत्पादनलाई निर्यातमा दिइने सुविधा सन् २०२४ सम्म कायम रहनेछ। यो अवसरलाई थप आर्थिक विदेशी अनुदान परिचालन गर्न तथा स्वदेशी उत्पादन बढाई देशको अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पहुँच पुर्‍याउन सरकारले आगामी दिनमा त्यसैअनुसारको योजना निर्माण तथा नीतिगत सुधार गर्नुपर्नेछ।

स्थानीय निर्वाचनपश्चात् स्थानीय योजना तथा बजेट प्रक्रिया सुचारु भई स्थानीय सरकारलाई सशक्त बनाई स्रोत परिचालन तथा संकलनका लागि बाटो खुलेको छ जसबाट स्थानीय स्रोत परिचालन भई सामाजिक तथा उत्पादनशील क्षेत्रमा थप लगानीको सम्भावना बढेको छ। प्रस्तावित विभिन्न प्रकारका करहरूको माध्यमबाट स्थानीय स्तरमा स्रोत संकलन तथा परिचालनका लागि प्रयास भएका छन् तथा कर तिर्नुपर्छ भन्ने संस्कार गाउँगाउँ तथा घरघरमा पुग्न थालेको छ। जसबाट देशको समग्र ढुकुटी बलियो भई परनिर्भरता घटी अर्थतन्त्र बलियो हुने आधार निर्माण हुने ठूलो सम्भावना छ। यसका लागि पनि स्थानीय र प्रादेशिक सरकारहरूलाई क्षमतावान बनाई सहजीकरण गर्ने आगामी वर्षहरूमा सरकारको कर्तव्य हुनेछ। आर्थिक वृद्धिलाई दिगो बनाउँदै थप वृद्धि हासिल गर्न निजी क्षेत्रलाई परिचालन तथा सहकार्य गर्दै आर्थिक क्षेत्र तथा पूर्वाधारमा संघीय सरकारले लगानी बढाउनुपर्नेछ।

सरकारको एक रुपैयाँ खर्च हुँदा उत्पानशील क्षेत्रमा निजी क्षेत्रबाट कम्तीमा पनि पाँच रुपैयाँ लगानी हुने वातावरण सिर्जना गरिएमा मात्र हाल विदेशमा रहेका ६० लाखभन्दा बढी युवा र नेपालको श्रम बजारमा प्रत्येक वर्ष थपिने पाँच लाखभन्दा बढी युवाको रोजगारको मागलाई सम्बोधन गरी समृद्धिको मार्गतिर डोर्‍याउन सकिनेछ।

वाम गठबन्धनको चुनावी घोषणापत्रले सहकारीको विकासमा दिएको जोड तथा वर्तमान अर्थमन्त्री पनि अर्थतन्त्रमा सहकारीको भूमिका हुनुपर्ने भन्ने मान्यता राख्ने व्यक्ति भएकाले यस सम्बन्धमा थप नीति तथा कार्यक्रमहरू ल्याइएमा स्थानीय उत्पादनमा वृद्धि भई स्थानीय बजार सञ्जाल चलायमान हुनेछ।

आर्थिक विकास तथा समग्र लगानी वातावरण निर्माणका लागि सार्वजनिक खरिद, वैदशिक लगानी, जग्गा प्राप्ति, वनसम्बन्धी, श्रमसम्बन्धी लगायतका ऐन नियमहरूमा सुधारको खाँचो छ। दुई तिहाइको समर्थन प्राप्त गरेको वाम गठबन्धनको सरकारले चाहेमा देशको आार्थिक, सामाजिक समृद्धिका लागि यी ऐन तथा नीतिहरूमा संशोधन तथा आवश्यक भएमा नयाँ नीतिहरूको निर्माण सहजै रूपमा गर्न सक्ने स्थिति छ।

यसरी आर्थिक विकासका दृष्टिले वर्ष २०७४ आफैंमा एक उत्साहजनक वर्ष मात्र नरही आगामी वर्षहरूका लागि पनि यसले उल्लेखनीय आधारहरू तयार गरेको छ जसको जगमा प्राप्त राजनीतिक उपलब्धिहरूको संरक्षण, संवद्र्धन तथा प्रवद्र्धनका साथै मुलुकको आर्थिक, सामाजिक समृद्धिको पथमा निरन्तर अघि बढ्न मार्गप्रशस्त भएको छ।

प्रकाशित : चैत्र ३०, २०७४ १२:४०
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?