पूर्वपश्चिम राजमार्गको चन्द्रनिगाहपुर–लमाहा खण्डमा हरेक बिहान दाउरा बोकेर फर्किएका इ–रिक्साको लाम लाग्छ । दिनभर यात्रु बोक्दाभन्दा धेरै कमाइ हुन थालेपछि इ–रिक्सा चालकहरू जंगल पस्न थालेका हुन् ।
१९ वर्षे जवानी हुँदा उनले हातमा बन्दुक बोकेका थिए, सात सालको क्रान्तिताका । युग बदलियो, भूमिका पनि फेरियो । विराटनगर तिनटोलियाका ८७ वर्षे तोरेन्द्रमानसिंह प्रधान लामो समयदेखि हरियाली जोगाउने अभियानमा तल्लीन छन् ।
लामखुट्टे, रातो माकुरो, सुल्सुले, खुम्रे किरा, लार्भा चियाका शत्रु हुन् । किराको प्रकोपका कारण चिया उत्पादन बर्सेनि खस्कँदो छ । कहिले बोट पहेँलिएर सुक्ने त कहिले जरै मासिनेजस्ता समस्याले चिया किसान हैरान छन् ।
जिल्लामा सिँचाइका पाइप डढेलोबाट जोगाउन नौलो प्रयोग थालिएको छ– ‘ढुंगाको भुवा’ ।ढुंगालाई भट्टीमा गालेपछि सिसाजस्तो वस्तु बन्छ । यसैलाई ‘रकउल’ अर्थात् ‘ढुंगाको भुवा’ भनिएको हो ।
मोहमद सफिकुल शेक यहाँको गायत्री संस्कृत मावि आसपास हुने प्राय: सबै धार्मिक कार्यक्रममा स्वस्ती वाचन गर्न पुग्छन् । उनले स्वस्ती वाचन गर्दा कार्यक्रम आयोजकले शेक मुसलमान हुन् भन्ने भेउ नै पाउँदैनन् ।
सांस्कृतिक सहर तानसेन अब ९ दिनसम्म जात्रामा रम्नेछ । उहिले पश्चिम नेपालको ‘कमान्ड’ गर्ने थलोमा जात्रैजात्राको सिजन सुरु भएको हो । यहाँको ऐतिहासिक एवं सांस्कृतिक महत्त्व काठमाडाैं र भक्तपुरकै सरह छ ।
अधिक दोहन र संरक्षण अभावले फेवातालको आयु घट्दो छ । तल्लो तटीय क्षेत्र अर्थात् लेकसाइड क्षेत्रका व्यवसायीको ताल संरक्षणमा योगदान छैन । उपल्लो तटीयका क्षेत्रका बासिन्दाको आफ्नै गुनासा छन् ।
राजकुमारी राजवंशी कुनै बेला हात्ती चढेर माइत पुग्थिन् । उबेला जमिनदारकी छोरी अनि जमिनदारकै बुहारी रहेकी उनलाई माइत आउजाउ गर्न दुई किलोमिटर टाढा रहेको पतिको घरबाट हात्ती पुग्थ्यो ।
टीकापुर नगरपालिका–७ की लौटी थारू एकाबिहानै हेल्का र डिलिया लिएर माछा मार्न निस्किइन् । उनीसँगै छिमेकका अरू पनि मिस्सिए । खोलाको पानी बढेर झरन र खेतमा आएपछि लौटीलगायतका थारू महिला घर नजिकै सडक किनारको झरनमा पुगे ।
अन्नपूर्ण गाउँपालिका २ भुरुङ्ग तातोपानीको नागढुङ्गा छेउ कालीगण्डकी नदीले बेनी–जोमसोम सडक कटान गर्दा यातायात अवरुद्ध भएको छ । पैदलबाटोसमेत नहुँदा यात्रु भीरमा झुन्डिएर जोखिमपूर्ण यात्रा गर्न बाध्य छन् ।
शिवराज नगरपालिका–५ मा ४५ वर्षअघि पूर्व–पश्चिम राजमार्ग निर्माण मजदुर बस्थे । उनीहरूले पाल टाँगेर बस्ती बसाएका थिए । ०४० सालपछि झुपडीमा चिया पसल थपिए । वरिपरि केराबारी थियो ।
१९.१२°C काठमाडौं
![भीरमा झुन्डिएर यात्रा [तस्बिरहरु]](https://assets-cdn-api.ekantipur.com/thumb.php?src=https://assets-cdn.ekantipur.com/uploads/source/news/kantipur/2018/miscellaneous/beni-jomsom-road-banda-5-myagdi-2-1982018041856-1000x0.jpg&w=301&h=0)
