आँगनमै अवसर

यहाँका दुईवटा मेडिकल कलेजमा विदेशी विद्यार्थी अध्ययन गर्दै आएका छन् । विगतमा यहाँका विद्यार्थी उच्च शिक्षा र चिकित्साशास्त्र अध्ययनका लागि मोटो रकम खर्चेर विदेशिनुको विकल्प थिएन ।
झन्डै ४२ किलोमिटर उत्तर धरानको बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान पनि प्रदेश १ को चिकित्सा क्षेत्रमा अब्बल संस्थाका रूपमा स्थापित भइसकेको छ । प्रदेश १ सरकारले मोरङको हात्तीमुढामा सञ्चालनमा रहेको मनमोहन स्मृति पोलिटेक्निकल क्याम्पसलाई प्राविधिक विश्वविद्यालयमा रूपान्तरण गर्ने तयारी गरेको छ । यसका लागि १६ करोड ५० लाख रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ ।
आधुनिक भौतिक पूर्वाधार विस्तार र गुणस्तरीय सिकाइ विधिको सुरुवातसँगै पछिल्लो समय विराटनगर पूर्वको शैक्षिक र स्वास्थ्य हबका रूपमा विकसित हुँदै गएको छ । यहाँका निजी विद्यालय, प्लस टु र प्राविधिक विषय पढाउने कलेजले उल्लेख्य लगानीमा आकर्षक भौतिक पूर्वाधार विस्तार गरी व्यावसायिक विषयमा गुणस्तरीय शिक्षण विधि अपनाएका छन् । हरेक वर्ष गुणस्तरीय शिक्षाका नाममा भारतमा पढ्न जाने सयौँ विद्यार्थीलाई केही हदसम्म रोक्न र गएकालाई फर्काउन सफल हुँदै आएको प्याब्सनका केन्द्रीय अध्यक्ष टीकाराम पुरीको बुझाइ छ । विराटनगरमा पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयसहित विराट मेडिकल कलेज, नोबेल मेडिकल कलेज, नर्सिङ कलेज, महेन्द्र मोरङ आदर्श बहुमुखी क्याम्पस, स्नातकोत्तर क्याम्पस, दुईवटा इन्जिनियरिङ क्याम्पस, झन्डै दुई दर्जन निजी प्लस टु सञ्चालनमा छन् ।
विराटनगरमा प्लस टुतर्फ व्यवस्थापन, विज्ञान, शिक्षा, पत्रकारिता, होटल म्यानेजमेन्ट, बीएससीएजी र स्नातक तहमा बीबीएस, बीबीए, बीसीए, बीआईटी, बीएस्सी सीएचआईटी, ब्याचलर इन फुड टेक्नोलोजी र बीएचएमलगायत विषयको पढाइ हुन्छ । त्यसैगरी मेडिकल साइन्सतर्फ नोबेल र विराट मेडिकल कलेजले एमबीबीएस, बीडीएस, बीएस्सी नर्सिङ र एमडीको पढाइ गर्दै आएका छन् । अन्य कलेजहरूले बीएस्सी नर्सिङ, बीएन र बीपीएचलगायतका कार्यक्रम पढाउँदै आएका छन् । स्नातकोत्तरतर्फ यहाँको डिग्री क्याम्पस, महेन्द्र मोरङ क्याम्पसमा एमएस्सी, एमबीएस, एमएडसहित बोटानी, जुलोजी, केमेस्ट्री, फिजिक्स, समाजशास्त्र, ग्रामीण विकास, अर्थशास्त्र र अंग्रेजीलगायतका विषयको पढाइ हुन्छ ।
पछिल्लो समयमा निजी स्कुल र कलेजले शैक्षिक क्यालेन्डरका आधारमा गुणस्तरीय शिक्षण विधि अपनाउँदा नगरका शैक्षिक संस्थाप्रति पूर्वाञ्चलको ध्यान आकर्षित भएको छ । शिक्षाविद् प्राडा मेदिनीप्रसाद शर्मा भन्छन्, ‘निजी शिक्षण संस्थाले पछिल्लो पटक गरेको लगानीका कारण विराटनगरबाट बाहिर पढ्न जानेको संख्यामा गिरावट आएको छ ।’
उच्च शिक्षातर्फ म्यानेजमेन्ट, विज्ञान, होटल म्यानेजमेन्ट, कम्प्युटर र शिक्षा संकायमा प्लस टु पढ्ने पूर्वी तराई र पहाडी क्षेत्रका विद्यार्थीका लागि पहिलो रोजाइ विराटनगर भएको छ । हिसान मोरङका अध्यक्ष राजेश कार्कीको बुझाइमा म्यानेजमेन्ट, विज्ञान, कम्प्युटर र शिक्षा संकाय सञ्चालन गरेका विराटनगरका प्लस टुले पूर्वी तराई र पहाडी जिल्लालाई विराटनगरसँग जोड्ने काम गरेका छन् ।
केही वर्षअघिसम्म यस क्षेत्रका अधिकांश विद्यार्थी पहिला प्लस टु अध्ययनका लागि काठमाडौं र भारतका विभिन्न सहर पुग्ने गर्थे । कार्की भन्छन्– ‘अहिले त्यो अवस्था छैन । सुरक्षा र आर्थिक पक्षका कारण पूर्वाञ्चलका सबै जिल्लाका विद्यार्थीको प्लस टु रोजाइ विराटनगर हुँदै गएको छ ।’ यहाँका प्लस टुले विगतमा निकाल्दै आएको परीक्षाको नतिजाका कारण पनि पूर्व क्षेत्रका विद्यार्थी प्लस टु अध्ययनका लागि काठमाडौंलगायत भारत जाने क्रम रोकिँदै गएको हिसानका निवर्तमान अध्यक्ष बलराम पन्तको बुझाइ छ । विगतका वर्षमा एसएलसी, बीबीएस र एमबीएस तीनवटै तहमा यहाँका विद्यालल र कलेजले मुलुक टप गरेपछि शिक्षा क्षेत्रमा लगानी गर्नेहरूको ध्यान विराटनगरतर्फ सोझिएको उनको भनाइ छ ।
बीबीएसको नतिजामा यहीँको मेरिल्यान्ड कलेजका किञ्जल पोखरेलले ७४ दशमलव ५ प्रतिशत र एमबीएसतर्फ स्नातकोत्तर कलेजकी दीपिका दुगडले ७९ दशमलव ५ प्रतिशत अंक ल्याउन सफल भए । त्यस्तै विगतका वर्षमा विज्ञान संकायमा यहाँको शिक्षादीप कलेजका डेनिश गौतमले गोल्ड मेडल थाप्नुका साथै अरनिको र एभरेस्ट कलेजले मुलुक टप गरेपछि यहाँका शिक्षण संस्थामा विद्यार्थी र तिनका अभिभावकको आकर्षण बढेको हो । विराटनगरका निजी प्लस टुमा एसईईमा विशिष्ट श्रेणी र प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण हुने १० हजारभन्दा बढी विद्यार्थी प्रत्येक वर्ष भर्ना हुँदै आएका छन् ।
व्यावसायिक र प्राविधिक विषयमा उच्च शिक्षाका अध्ययनका लागि भारत जाने विद्यार्थीलाई पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयअन्तर्गतका पुसेट र इस्टर्न कलेज अफ इन्जिनियरिङले केही हदसम्म रोकेका छन् । पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयको आंगिक क्याम्पसका रूपमा सञ्चालित पुसेट र सोही विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन प्राप्त इस्टर्न कलेजले विराटनगरमा चारवर्षे सिभिल, इलेक्ट्रोनिक्स एन्ड कम्युनिकेसन र कम्प्युटर इन्जिनियरिङ, बीसीए, बीआईटी र कम्प्युटर तथा धरानको पूर्वाञ्चल इन्जिनियरिङ कलेजमा एग्रिकल्चर र सिभिल इन्जिनियरिङ कोर्स पढाइ हुन्छ । निजी कलेजले माग गरेअनुसार विदेशी संस्थासँग सम्बन्धन लिएर डिस्ट्यान्स कोर्स चलाउने अनुमति दिने हो भने नेपाली विद्यार्थी प्राविधिक विषय अध्ययन गर्न विदेश जानुपर्ने अवस्था आउँदैन ।