सामान्य प्रसव गराउन होमियोप्याथी उपचार

सामान्य रुपले हेर्ने हो भने १०% प्रतिशत महिलाहरुमा स्वभाविक रुपले प्रसव भएको पाईएतापनि ९०% प्रतिशत डिलेभरी केसेज्मा सिजेरियन सक्सन वा यान्त्रिक (औजारहरु) को प्रयोग गरी डिलेभरी गराईएको पाईन्छ । प्रसव र डिलेभरीमा के फरक छ ? यी दुवै को अर्थ एउटै हो त ? यसो झट्ट हेर्दा एउटै जस्तो लाग्दछ । तर, होइन यि दुवैमा धैरे फरक छ । फरक यस्ताछन्, १. महिला प्रजनन प्रणालीका विभिन्न चरणका श्रृंखलाबद्ध घटनाहरुलाई पार गर्दै गर्भास्था मा रहेका भ्रुण महिलाको योनीमार्गबाट प्रकृतिक रुपले तथा स्वभाविक ढंगबाट बाहिरी संसारमा आउनु अर्थात निस्किनुलाई प्रसव भन्दछन् । यसैगरी ठिक समयमा जीवित जन्मिएको र बाँच्न सक्ने भ्रुण निस्किनुलाई सुतकेरी हुनु भनिन्छ । डिलिभरी भनेको त गर्भमा भएको बच्चालाई जुनसुकै तरिका अपनाएर भएपनि बच्चालाई बाहिर निकाल्नु हो । यो काम सिजिरियन-सेक्सन (पेटचिरेर) वा महिलाको योनीमार्ग मा यन्त्र (औजारहरु) को प्रयोग गरेर पनि बच्चा निकालन सकिन्छ । यही फरक छ सामान्य प्रसव हुनु र डिलेभरि हुनुमा । तर, गाउँ-घरको बोलचालको भाषामा प्रसव हुनुलाई पनि डिलेभरी हुनु भनिन्छ । यही कारणले हो कि अचेल हाम्रो समाजमा प्रसव हुनु/सुतकेरी हुनुको ठाऊँ- डिलेभरी हुनु भन्ने शब्दले लिएको छ। सामान्य प्रसव: १. समय पुगेर आफै प्रसवपीडा (व्यथा) लागेको । २. भर्टेक्सप्रेजेन्टेशन अर्थात बच्चाको टाउँको ठिकसंग योनीको मुखमा बस्नु । ३. प्रसवको अवधि अनावश्यक लामो न भएको । ४. धैरे सहयोग गर्न नपरिकन आफै प्रकृतिको माध्यमबाट नै सुत्केरी भएको । ५. आमा र बच्चाको स्वास्थ्यमा धैरे प्रतिकुल असर नपरेको ।

असमान्य प्रसव: माथि उल्लेखित सर्तहरु पुरा नगरेको कुनै पनि प्रसवलाई असमान्य प्रसव भनिन्छ । भर्टेक्सप्रेजेन्टेशन बाहेक अरु किसिमको प्रेजेन्टेशन वा अन्य कुनै प्रकारको जटिलता भएमा, जस्तै: बच्चा उल्टो हुनु वा बच्चाको हात बाहिर निस्किनु आदि । यि कुराहरु असामान्य प्रसवको परिभाषा भित्र नै पर्दछ । महिलाको सुत्केरी हुने वा व्यथा लाग्ने कुरा व्यक्ति-व्यक्तिमा फरक पर्दछ । तैपनि अन्तिम महिनावारी भएको दिनमा ३ महिना घटाएर ७ दिन जोडेमा मोटा-मोटी समयको अन्दाज गर्न सकिन्छ । बदलिदो जीवनशैली खानपान रहन–सहनको कारण सामान्य प्रसव हुनु आजको समयमा असंभव जस्तो लाग्दछ । तर, तपाई गर्भावस्था-प्लानिङ गर्ने बेला केही कुराको ध्यान राख्ने होभने असंभव पनि संभव हुन सक्छ । यसको लागि जरुरी छ पोष्टिक खान-पान तथा गर्भावती महिलाको हेर विचार । गर्भधारण गर्नुपूर्व आफ्नो स्वास्थ्य परिक्षण गराउनु जरुरी छ । यदि तपाईलाई कुनै प्रकारको रोग छ भने- त्यसको असर हुनेवाला बच्चामा पनि पर्न सक्छ । डिलेभरी हुने समयमा जब नर्मलडेलिभरी हुँदैन जटिलअवस्था छभने त्यसबेला अपरेशन गरिन्छ । यस सर्जरीको माध्यमले महिलाको पेटचिरेर बच्चालाई बाहिर निकालिन्छ। यदि पहिले पनि सिजिरियनबाट नै बच्चा डिलिभरी भएको होभने यसपालि पनि अपरेसन गर्ने नै सल्लाह दिईन्छ। यस्ता महिलाहरु जो सामान्य डिलेभरी होस् भन्ने चाहन्छन् ।

उनीहरुको लागि होमियोप्याथी चिकित्सा संजीवनी सावित हुन्छ । गर्भवति महिलाले कुनै योग्य होमियोप्याथिक चिकित्सकसंग समय मै भेटेर सल्लाह अनुसार नियमित रुपमा होमियोप्याथिक औषधिको सेवन गरेमा ९०% प्रतिशत महिलाहरुमा सामान्य प्रसव हुन्छ । उहिले गाउँहरुमा स्वास्थ्य सेवा विभागको पहुँच हुँदैन थियो । स्वास्थ्य चौकी र औषधिको अभाव रहन्थ्यो । त्यसबेला धैरे जसो प्रसव गाउँ घरमा नै गराईन्थ्यो। यसका लागि गाउँघरका बृद्ध महिला (सुडेनी) को सहायता लिईन्थ्यो । यस किसिमको प्रसवमा आमा र बच्चा दुबैको ज्यानको खतरा हुने संभावना बढि हुन्थ्यो र कयौंको ज्यान समेत जान्थ्यो। यस किसिमको अनभिज्ञ सुडेनीबाट असुरक्षित प्रसव गराउदा ज्यान जानेको संख्यात्मक बृद्धि देखिएको हुँदा यस कार्य माथि रोक लगाउन सरकारले गाउँ-गाउँमा हेल्थपोस्ट खोल्यो । जिल्लास्तरका अस्पतालहरुमा प्रसुती महिलाहरुलाई बिषेश सुबिधा दिईन थाल्यो । यसबाट बच्चाको मृत्युदरमा कमि हुन थाल्यो । तर, अर्कोतर्फ यसको साईड ईफेक्ट के देखियो भने दिनोदिन सामान्य डिलेभरी हुने ठाउँमा अपरेशन गर्ने महिलाहरुको संख्या बढ्न थाल्यो ।

के हो सिजिरियन डिलिभरी ?

सिजिरियन सेक्सन-शल्यक्रियाको माध्यमबाट महिलाको पेटचिरेर बच्चालाई बाहिर निकाल्ने कार्यलाई सिजेरियन-सेक्शन भन्दछन् । सामान्य डिलेभरी हुनुपर्ने ठाउँमा सिजेरियन अपरेसन गर्नु पर्नका कयौं कारणहरु छन् । जस्तै: महिलाको गर्भमा बच्चा उल्टो बसेको छ या बच्चा माथितिर सरेको छ अथवा महिला को नितम्ब (पेलिभिकबोन) साँगुरो छ । बच्चा ज्यादै स्वस्थ्य तथा टाउको ठुलो छभने यस्तो अवस्थामा सुरक्षित प्रसव गराउन तथा आमा र बच्चा दुबैलाई बचाउनको लागि अपरेशनको आवश्यकता पर्छ । उपरोक्त अवस्था मा यदि सामान्य प्रसव गराउने कोशिस गरेको खण्डमा बच्चाको शरिर आधी बाहिर-निस्किन्छभने आधी भित्रै फस्छ । यसबाट बच्चालाई साँस फेर्न अपठ्यारो हुन्छ । यस अवस्थामा बच्चाको मृत्यु हुने गर्दछ। यस किसिमको खतरनाक परिस्थितिबाट बच्नको लागि सिजेरियन सेक्सन अर्थात अपरेसन गरेर बच्चा निकाल्नु पर्ने हुन्छ ।

होमियोप्याथिक औषधिको प्रयोग कसरी गर्ने ?

गर्भ जव तीन महिनाको हुन्छ । महिलाले कुनै योग्य तथा अनुभवि होमियोप्याथिक चिकित्सकसंग परामर्श गर्ने । चिकित्सकद्वारा दिएको औषधिको नियमितरुपले सेवन गर्नका साथै निर्देशनको पालना गर्ने । समय पुरा भएपछि सामान्य डिलेभरि हुन्छ। यस्ता कयौं केसेज् पनि छन् जसको पहिलो बच्चा अपरेशन गरेर भएको थियो । उही महिलाको दोश्रो बच्चा होमियोप्यथिक औषधिको प्रयोग ले सामान्य (नर्मल) डिलेभरी भयो । प्रसवबेदना- कुनैपनि महिलाको लागि एउटा ठुलो अपरेसन गरे समान नै हुन्छ । यस कार्यको लागि होमियोप्याथिक औषधि – कोलोफाईलम- ३० शक्ति डिलेभरी हुनु भन्दा महिना दिन अगाडीबाट खान शुरु गर्नाले प्रसव सरलतरीका ले स्वभाबिकरुपमा हुन्छ । यसै प्रकार पल्साटिला-१००० शक्ति चार घन्टा को अन्तरालमा तीन मात्रा सेवन गरेमा सामान्य र सुरक्षित डिलेभरी हुन्छ । यसको साथै यदि बच्चाको पोजिशन उल्टो छभने पनि यस औषधिले बच्चालाई उचित पोजिशनमा ल्याएर राखिदिन्छ । यस औषधिको प्रयोग (मेम्ब्रान्स) झिल्लि फुटनु भन्दा पहिले नै प्रर्योग गर्नु पर्दछ। यदि गर्भाशयमा बच्चाको विकाश हुने क्रम बन्द भएकोछभने यस अवस्थामा- सिकेलिकार्टुनम-१००० शक्तिको एक मात्राको प्रयोगले भ्रुणको विकाश पुन: शुरु हुन थाल्छ। शल्यक्रिया गरेपछि सिलाइ गरेको भाग (पेट) मा स्थायी रुपले दर्द हुन्छ। यसको लागि स्टेफसिग्रिया-१००० शक्तिको एक मात्राको सेवनले २४ घन्टा भित्र पोस्ट अपरेटिभ समस्याबाट राहत दिलाउछ। यसप्रकार होमियोप्याथिक उपचार गर्भावस्था, प्रसुतिवस्था र प्रसुतिपछि हुने समस्यामा पनि प्रभावकारी छ। अस्तु ।

[email protected]