आमाको नामै लेख्दैनन् नागरिकतामा

सोही गाउँपालिका–८ का वीरेन्द्र खत्रीले पाएको नागरिकतामा पनि आमाको नाम लेख्ने ठाउँ खाली छ । त्रिवेणी गाउँपालिका–६ का लोकेन्द्र पुनले पनि आइतबारै प्राप्त गरेको नागरिकताको प्रथम प्रतिलिपिमा आमाको नाम लेखिएको छैन ।

गौतम, खत्री र पुन त प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन् । जिल्ला प्रशासन कार्यालयबाट जारी हुने अधिकांश नागरिकता आमाको नामबिनै जारी भइरहेका छन् । छोराछोरीले आमाकै नामबाट नागरिकता पाउने व्यवस्था संविधानमै उल्लेख छ । तर जिल्ला प्रशासन रुकुम पश्चिम वा पूर्व दुवै कार्यालयले जारी गर्ने नागरिकतामा भने आमाको नाम प्राय: लेखिन्न । छोरा–छोरीको नागरिकता बनाउँदा सनाखत गर्न आमा आए मात्रै नागरिकतामा आमाको नाम लेखिने गरेको छ । 

सनाखत गर्ने व्यक्ति आमाबाहेक अन्य भएपछि जारी हुने कुनै पनि नागरिकतामा आमाको नाम उल्लेख गरिँदैन । ‘अब त आमाकै नामबाट नागरिकता बन्ने संविधान भइसकेको भन्ने सुनिन्छ,’ गौतमले भनिन्, ‘तर मेरो नागरिकतामा त आमाको नाम नै लेखिएको छैन ।’ 

आफ्नो नागरिकतामा आमाको नाम किन नलेखिएको भनेर धेरैले प्रश्नै गर्दैनन् । केहीले गरिहाले कर्मचारीको तयारी उत्तर एउटै छ, ‘केही फरक पर्दैन ।’ जिल्ला प्रशासन कार्यालय रुकुम पश्चिमले भने यो कार्यालय र कर्मचारीका कारण नयाँ जारी हुने वा प्रतिलिपि लैजाने नागरिकतामा आमाको नाम नछुटेको बताएको छ ।

प्रमुख जिल्ला अधिकारी वंशीकुमार आचार्यले सेवाग्राहीकै कारण नागरिकतामा आमाको नाम छुटिरहेको बताए । नागरिकता बनाउन आउने कसैले पनि आमाको नागरिकताको प्रतिलिपि बोकेर नआउने हुँदा आमाको नाम नागरिकतामा लेखिनबाट छुटेको उनको भनाइ छ । ‘नयाँ नागरिकता लिने हुन् वा प्रतिलिपि लिने कसैले पनि अनुसूची फारमको साथमा आमाको नागरिकता ल्याएका हुँदैनन्,’ प्रजिअ आचार्यले भने, ‘प्रमाण पेस नगर्नाले नाम लेख्न समस्या भइरहेको साँचो हो ।’ 

 यसअघि जारी भइसकेका नागरिकतामा पनि कसैले आमाको नाम थप्न चाहेमा त्यो सजिलै गर्न सकिने जिल्ला प्रशासन कार्यालयले बताएको छ । आमाको नागरिकताको प्रतिलिपि र नागरिकता फारमको २ नम्बर अनुसूची भरेर आउँदा आमाको नाम थप्न कुनै समस्या नहुने प्रजिअ आचार्यले बताए । जिल्ला प्रशासन कार्यालयका अनुसार आमाको नामबाट नागरिकता लिनेको संख्या निकै न्यून छ ।