दोस्रो चरण पनि उल्लासमय- मत गणना जारी, वाम गठबन्धनले लियो अग्रता

प्रदेश १ का ताप्लेजुङ, भोजपुर, पाँचथर, ओखलढुंगा, खोटाङ, सोलुखुम्बु र संखुवासभा, प्रदेश ३ का दोलखा, रामेछाप, सिन्धुपाल्चोक, धादिङ, नुवाकोट र रसुवा, प्रदेश ४ का म्याग्दी, बागलुङ, मुस्ताङ, मनाङ, लमजुङ र गोरखा, प्रदेश ५ का रुकुम पूर्व र रोल्पा, प्रदेश ६ का जुम्ला, रुकुम पश्चिम, हुम्ला, मुगु, कालिकोट, डोल्पा र जाजरकोट तथा प्रदेश ७ का बझाङ, बैतडी, दार्चुला र बाजुरामा मतगणना सुरु भएको हो । कम मतदाता भएका जिल्लामा चाँडै नै परिणाम आउने अपेक्षा गरिएको छ ।
दोस्रो चरणमा ६७ प्रतिशत मत खसेको छ । यो प्रतिशत प्रारम्भिक रहेकाले आँकडा केही बढ्न सक्ने निर्वाचन आयोगले जनाएको छ । संघीय संरचनाअन्तर्गत पहिलोपटक केन्द्रीय सरकार तथा प्रदेश सरकार निर्माणका लागि दुवै सभाको निर्वाचन भएको छ । दुवै सभाको निर्वाचन एकैसाथ तर दुई चरणमा भएको हो ।

यसअघि मंसिर १० गते हिमाली तथा उच्च पहाडी ३२ जिल्लामा भएको पहिलो चरणमा ६५ प्रतिशत मत खसेको थियो । कुल १ करोड ५४ लाख २७ हजार ९ सय ३८ मतदातामध्ये दुवै चरण गरेर ६६ प्रतिशत मतदान भएको हो । यसै वर्ष तीन चरणमा भएको स्थानीय तह निर्वाचनको तुलनामा उक्त प्रतिशत कम हो । स्थानीय तह निर्वाचनमा ७४.२ प्रतिशत मतदान भएको थियो । छिटफुट घटनाबाहेक शान्तिपूर्ण रूपमा भएको दोस्रो चरणमा १५ हजार ३ सय ४४ मतदान केन्द्रमध्ये अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका ५ मथुरा निमावि नेटा मतदानस्थलको ‘क’ र ‘ख’ मा निर्वाचन स्थगित भएको छ । मतदान केन्द्र ‘ख’ का मतदान अधिकृतले मतपत्रमा सही नगरेको भन्ने विवादमा राजनीतिक दलका प्रतिनिधिले मतपत्र च्यात्नुका साथै मतपेटिका तोडफोड गरेपछि स्थगित भएको हो ।
यसअघि पहिलो चरणमा पनि दुईवटा केन्द्रको स्थगित भएको थियो । त्यतिबेला ४ हजार ४ सय ६५ मतदान केन्द्रमध्ये रुकुम पश्चिमको बाफिकोट गाउँपालिका ५ को रत्न मावि ‘क’ र सोही जिल्लाको आठबिसकोट नगरपालिका ११ स्थित राष्ट्रिय मावि गत्तसैना ‘ख’ मतदान केन्द्रको स्थगित भएको हो । मतपेटिकामा एसिड हालेको घटनाले त्यहाँ मतदान स्थगित गरिएको थियो ।
 संविधानअनुसार प्रतिनिधिसभाको सदस्य संख्याको दोब्बर प्रदेशसभा सदस्य हुने भएकाले ७ वटै प्रदेशको गरी प्रत्यक्ष प्रणालीबाट ३ सय ३० र समानुपातिकबाट २ सय २० सदस्य चुनिने छन् । जनसंख्याको अनुपातमा ७ वटै प्रदेशसभाको सदस्य संख्या फरक–फरक छन् । 
प्रदेश १ मा प्रतिनिधिसभाका लागि २८ निर्वाचन क्षेत्र छन् । संविधानअनुसार प्रदेशसभाको निर्वाचन क्षेत्र दोब्बर हुने भएकाले त्यहाँ प्रत्यक्ष निर्वाचनबाट ५६ जना चुनिने छन् । कुल सदस्य संख्याको ४० प्रतिशत समानुपातिकबाट चुनिने भएकाले त्यहाँ ३७ जना दलले प्राप्त गरेको मतका आधारमा बन्दसूचीबाट छानिने छन् । प्रदेश १ को प्रदेशसभामा कुल ९३ जना सदस्य हुनेछन् । 

प्रदेश २ मा प्रतिनिधिसभाको ३२ निर्वाचन क्षेत्र छन् । प्रदेशसभामा प्रत्यक्षबाट ६४ र समानुपातिकबाट ४३ गरी कुल १ सय ७ सदस्य चुनिने छन् । 
प्रतिनिधिसभाको ३३ निर्वाचन क्षेत्र रहेको प्रदेश ३ मा प्रदेशसभामा प्रत्यक्ष निर्वाचनबाट ६६ र समानुपातिकबाट ४४ जना चुनिने छन् । १ सय १० जनाको सबैभन्दा ठूलो प्रदेशसभा यही हुनेछ । 
प्रदेश ४ मा प्रतिनिधिसभाको १८ निर्वाचन क्षेत्र छन् । त्यहाँको प्रदेशसभा प्रत्यक्षबाट ३६ र समानुपातिकबाट २४ गरी ६० सदस्यीय बन्नेछ । प्रदेश ५ मा प्रतिनिधिसभाको २६ क्षेत्र छन् । उक्त प्रदेशमा प्रत्यक्षबाट ५२ र समानुपातिकबाट ३५ गरी ८७ सदस्यीय प्रदेशसभा गठन हुनेछ । 
सबैभन्दा सानो प्रदेशसभा प्रदेश ६ को हुनेछ । त्यहाँको प्रदेशसभामा प्रत्यक्षबाट २४ र समानुपातिकबाट १६ जना गरी ४० सदस्य मात्र हुनेछन् । त्यस प्रदेशमा प्रतिनिधिसभाको १२ वटा निर्वाचन क्षेत्र मात्रै रहेकाले सोही अनुपातमा प्रदेशसभा पनि सानो भएको हो ।  

प्रदेश ७ को प्रदेशसभा ५३ सदस्यीय हुनेछ । त्यहाँ प्रत्यक्षबाट ३२ र समानुपातिकबाट २१ जना चुनिनेछन् । उक्त प्रदेशमा प्रतिनिधिसभाको १६ निर्वाचन क्षेत्र छ । 
संविधानमा व्यवस्था भएअनुसार मिश्रित निर्वाचन प्रणालीअनुसार दुवै सभाको निर्वाचन भएको हो । निर्वाचन क्षेत्रअनुसार पहिलो हुने निर्वाचित हुने (प्रत्यक्ष) र राजनीतिक दलले मत पाएर बन्दसूचीबाट निर्वाचित हुने (समानुपातिक) दुवै प्रणाली अपनाइएको छ । यसअघि ०६४ र ०७० सालको संविधानसभा निर्वाचनमा यसैगरी मिश्रित निर्वाचन प्रणालीको अभ्यास भइसकेको छ । प्रतिनिधिसभामा १ सय ६५ निर्वाचन क्षेत्रबाट १ सय ६५ जना र समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीबाट १ सय १० जना सदस्य निर्वाचित हुनेछन् । 
दुवै चरणमा गरी प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्षतर्फ १ सय ६५ सिटका लागि १ हजार ९ सय ४५ जना उम्मेदवार छन् । त्यस्तै समानुपातिकतर्फको १ सय १० सिटका लागि २ हजार २ सय ७३ जनाको नाम बन्दसूचीमा समावेश छ । 
७ वटै प्रदेशको प्रत्यक्षतर्फ ३ हजार २ सय ३९ र समानुपातिकतर्फ ३ हजार ५ सय ६५ जना प्रतिस्पर्धी छन् । प्रमुख दलहरू दलीय गठबन्धन बनाएर चुनावी प्रतिस्पर्धामा होमिएका छन् । सत्तारूढ कांग्रेसले राप्रपा, राप्रपा (प्रजातान्त्रिक), नयाँ शक्ति पार्टीसँग मिलेर लोकतान्त्रिक गठबन्धन बनाएको छ भने प्रतिपक्षी नेकपा एमालेले माओवादी केन्द्र र अन्य साना कम्युनिस्ट दलसँग मिलेर वाम गठबन्धन बनाएको छ । मधेस केन्द्रित दल राष्ट्रिय जनता पार्टी र संघीय समाजवादी फोरमले समेत गठबन्धन बनाएरै संयुक्त उम्मेदवारी दिएका छन् । 

प्रमुख निर्वाचन आयुक्त अयोधीप्रसाद यादवले सुरक्षा प्रबन्ध प्रभावकारी रहेकाले निर्वाचन शान्तिपूर्ण रूपमा सम्पन्न भएको बताए । उनले यस निर्वाचनले संविधान कार्यान्वयन गर्न र संक्रमणकालको अन्त्यका लागि महत्त्वपूर्ण योगदान पुगेको उल्लेख गरे । निर्वाचनपछि आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सातवटै प्रदेशका ७७ वटै जिल्लामा सफलतापूर्वक निर्वाचन सम्पन्न गराउन भूमिका खेलेका मुख्य निर्वाचन अधिकृत, निर्वाचन अधिकृत, मतदान अधिकृत, सहायक मतदान अधिकृत, निर्वाचन आयोगका कर्मचारीसहित सबै राष्ट्रसेवक कर्मचारी र सुरक्षाकर्मीलाई धन्यवाद व्यक्त गरे । अब कसैले प्रश्न उठाउन नसक्ने गरी मतगणना कार्य सम्पन्न गर्नसमेत उनले कर्मचारीलाई आग्रह गरे ।