छपेली–माझखण्ड केबलकार: ६० करोड लागतमा स्थानीयले बनाउँदै

माझखण्डका २८ वर्षीय वाङगेल बोम्जन २ वर्षअघि दुबई पलायन भए । स्थानीय शिक्षक रहेका उनी परिवारलाई सुख दिने सपना बुनेर बिदेसिएका हुन् । ३३ वर्षीय हीरामाया वल स्याङतान डेढ वर्षअघि कुबेत उडिन् ।

स्थानीय २६ वर्षीय बुद्ध घलान कतार गए । उनीहरू तीनैजना योगमानका साथीहरू हुन् । २ सय घरधुरी भएको तामाङ बस्तीका अधिकांश युवा वैदेशिक रोजगारीमा छन् ।

तर उनीहरूभन्दा फरक योगमान भने देशमा नै केही गर्ने सोचका कारण बिदेसिएनन् । उनी भन्छन्, ‘गाउँमै रगत पसिना बगाएर रोजगारी सिर्जना गर्छु, तर विदेश जान्नँ ।’ अर्का २० वर्षीय छेवाङ बल, बुद्ध बोम्जनको सोचाइ पनि योगमानसँग मिल्दोजुल्दो छ । उनीहरूले ग्रामीण पर्यटन प्रवद्र्धनमार्फत गाउँमै रोजगारी सिर्जना गर्ने योजना बनाए ।

नभन्दै स्थानीय युवाहरू मिलेर अर्थमान लामाको अध्यक्षतामा माझखण्ड पर्यटन विकास समिति गठन गरे । उनीहरूले डेस्टिनेसन माझखण्ड कम्पनीका अध्यक्ष गोपाल सञ्जेलसँग मिलेर भट्टेडाँडा छपेलीबाट माझखण्डसम्म केबुलकार निर्माण गर्नतर्फ लागे ।

उनीहरू सबै मिलेर बागमती गाउँपालिका–३ भट्टेडाँडा छपेली र ५ नम्बरस्थित माझखण्ड जोड्ने २ दशमलव ८ किमि लामो केबलकार बनाउन विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार पारेका छन् । प्रतिवेदन स्विजरल्यान्डस्थित बार्थोलेट (बीएमएफ) कम्पनीको समन्वयमा रोप वे एन्ड केबलकार कम्पनीले तयार पारेको हो ।

डिस्टिनेसन माझखण्डका अध्यक्ष सञ्जेल भन्छन्, ‘बार्थोलेट कम्पनीसँग केबलकारको पार्टपुर्जा र इन्जिन खरिद गर्न सम्झौता भइसकेको छ । प्रारम्भिक वातावरणीय परीक्षण (आईई) रिपोर्ट बनाउन वन तथा वातावरण मन्त्रालयबाट क्षेत्राधिकार तथा कार्य निर्देश सर्त (टीओआर) समेत स्वीकृत भइसकेको छ ।’ उनले मन्त्रालयले आईई रिपोर्ट स्वीकृत हुने क्रममा रहेको बताए । ‘केबलकार सञ्चालन गर्न उद्योग दर्ता प्रमाण पत्रका लागि प्रक्रिया अगाडि बढिसकेको छ,’ उनले भने, ‘माझखण्ड पर्यटकका लागि नयाँ उत्कृष्ट गन्तव्य निर्माण गर्ने क्रममा छाैं ।

यसका लागि गाउँपालिका र पर्यटन मन्त्रालयले सहयोग गर्नेमा आशावादी छौँ ।’डीपीआर प्रतिवेदनअनुसार केबल कारको भौतिक संरचना बनाउन ६० करोड रुपैयाँ लाग्नेछ । उक्त लगानी निर्माण सम्पन्न भएको ६ वर्ष १० महिनाभित्रमा उठ्ने अनुमान गरिएको छ ।

सञ्जेलका अनुसार ७० प्रतिशत (४० करोड रुपैयाँ) बैंक र ३० प्रतिशत (२० करोड रुपैयाँ) स्थानीयस्तरबाट लगानी जुटाइनेछ । ‘ऋणका लागि बैंकका अधिकारीसँग छलफल गरेर फिल्ड अवलोकन भइसकेको छ,’ उनले भने, ‘स्थानीय स्तरबाट लगानी जुट्ने क्रमा सुरु भइसकेको छ ।’ छपेली कान्तिलोक पथअन्तर्गत ललितपुर खण्डको सातदोबाटोबाट २५ किमि दक्षिण पश्चिम दूरीमा पर्दछ ।

माझखण्ड छपेली स्टेसनबाट ३ सय मिटरमा उचाइमा पर्छ । यो परियोजनाले सन् २०२० सम्ममा २० लाख पर्यटक भित्र्याउने सरकारी योजनालाई समेत टेवा पुग्ने विश्वास लिएको छ । रिपोर्ट अनुसार २ हजार केजीको क्षमता भएको केबलकारमा एक पटकमा २५ देखि ३० जनासम्म यात्रा गर्न सकिनेछ । १० मिटर प्रतिसेकेन्डको गतिमा चल्ने केबलकार ५ मिनेटमा माथिल्लो र तल्लो बिन्दुमा पुग्ने रिपोर्टमा उल्लेख छ ।

छपेलीमा तल्लो स्टेसन बनाउन ३ रोपनी र माझखण्डस्थित माथिल्लो स्टेसन बनाउन ५ रोपनी जग्गा खरिद गरिसकिएको डेस्टिनेसन माझखण्ड कम्पनीले जनाएको छ । यो परियोजनाले कम्तीमा २ सय जनालाई प्रत्यक्ष रोजगारी दिने र १५ सय जनालाइ स्वरोगारी सिर्जना हुने विश्वास लिइएको छ ।

पर्यटन विकास समिति अध्यक्ष लामा दाबी गर्छन्, ‘दुवै स्टेसनको बीचमा टावररहित बन्ने भएकाले चन्द्रागिरि र मनकामना केबलकार भन्दा भिन्नै हुनेछ । यसले साहसिक यात्रा गर्न चाहनेहरूका लागि बढी चाख हुनेछ ।’ उनले परियोजना सफल भएमा गाउँ मात्र नभई जिल्लाको काँठ र सहरी क्षेत्रमा समेत सकारात्मक प्रभाव पर्ने बताए । ‘दसंैपछि होमस्टे सुरु गर्ने योजना छ,’ उनले भने ।

रिपोर्टअनुसार माझखण्डमा उच्च समस्थली भूभाग खोर भञ्ज्याङ, पोखरी र सल्ले डाँडा छन् । हावापानी शीतल छ । पिकनिक स्थल र पार्क बनाउन सकिने सम्भावना छ । यहाँबाट बागमती नदी, कान्तिलोक पथ र माल्टा, प्युटार, आश्राङ, गिम्दी, ठूलादुर्लुङ र मकवापुरको मरे फाँट, खानी खोला हाइड्रोपावर अवलोकन गर्न सकिन्छ ।

माझखण्डबाट रमिटे लेक ४ किमि उचाइमा पर्छ । यो तराई र उपत्यका एकैपटक अवलोकन गर्न सकिने दुर्लभ स्थान हो । यहाँबाट सूर्योदय र सुर्यास्त, हिमशृंखलाको रमणीय दृश्य हेर्न सकिन्छ । यहाँ जंगल सफारी, प्याराग्लाइडिङ, चमेरे गुफा, घोडचढीको सम्भावना छ । माझखण्ड रमिडे डाँडा हँुदै कालेवर १२ किमि ट्रेकिङ रुट पनि छ ।