टीकापुर (कैलाली) — एसएसपी साबले पनि पिस्तोल बोक्नु भएको थिएन । मैले त घाइते भएपछि पिस्तोल निकाल्नै पाइनँ । सरले सशस्त्रलाई अनुरोध पनि गरेको हो– गोली चलाउ, गोलि चलाउ भनेर । तर उनीहरुले ‘हामीलाई आदेश छैन’ भने ।
सेती अञ्चलका प्रहरी प्रमुख, बरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) लक्ष्मण न्यौपाने गत भदौ ७ गते टीकापुर भिडन्तमा मारिँदा अन्तिम अवस्थासम्म उनको साथमा थिए– मानबहादुर बुढामगर । नेपाल प्रहरीमा हवल्दार रहेका उनी एसएसपी न्यौपानेको निजी अंगरक्षकका रुपमा विगत १० महिनादेखि कार्यरत थिए ।
त्यो कालो दिन– कोशिश गर्दागर्दै पनि आफ्ना कमान्डरलाई बचाउन नसक्दाको पछुतो अहिले पनि उनको आँखाभरी छचल्किन्छ । बिहीबार दिउँसो हामी टिकापुर, हाटचोक छेउको त्यही घरमा पुग्यौं, जहाँ अंगरक्षक बुढामगरले एसएसपी न्यौपानेलाई आक्रमणकारी जत्थाबाट जोगाउँदै–भगाउँदै ल्याइपुर्याएका थिए । पछाडिबाट अनेक घरेलु हतियारको प्रहार जारी थियो, जसको सामना गरिरहन अन्तत: न बुढामगरले सके, न न्यौपानेले, न त त्यहाँ उपस्थित सिमित प्रहरीहरुले ।
अघिल्ला प्रहारहरुबाट घाइते भइसकेका ठूलो ज्यानका एसएसपी न्यौपाने जेनतेन कोठाभित्र त छिर्न पाए, तर चुक्कुल लगाउन नपाउँदै अराजक हुलले घेरिहाल्यो । अनि कोठाबाट बाहिर घिसार्दै आँगनमा निकालेर विभत्स ढंगले हत्या गर्यो ।
त्यतिञ्जेलसम्म अंगरक्षक बुढामगर आफैं सख्त घाइते भइसकेका थिए । निरन्तरको प्रहारबाट उनको शरीरैभरी चोट लागेको छ, टाउकोमा सेतो पट्टी छ । तर, त्यस दिन यहाँ जे भयो, त्यसको चित्र उनको मन–मस्तिष्कबाट हटेको छैन– उनको आक्रोशमिश्रित बयानले यही भन्छ ।
आक्रोश यस अर्थमा कि उनको आरोप छ– आफूहरु (नेपाल प्रहरी) सँग पर्याप्त हतियार थिएन, भएको एउटा एसएलआर पनि एक गोली फायर गरेपछि चल्दै चलेन, तर सँगै रहेको सशस्त्र प्रहरीले बन्दूक चलाउनै मानेन्, त्यसैले त्यहाँ त्यत्रो ठूलो क्षति भयो । यदि कम्तिमा हवाई फायरसम्म गरिदिएको भए घटनाले यति दर्दनाक मोड नलिने उनको बुझाइ छ ।
एसएसपी न्यौपाने मारिएको त्यही घरको आँगनमा हामीले अन्य प्रत्यक्षदर्शीहरुको माझ बसेर यी युवा प्रहरीसँग लामो कुराकानी गरेका थियौं । प्रस्तुत छ, उनकै शब्दमा– टीकापुर त्रासदीको त्यो क्षण :-
‘त्यस दिन (भदौ ७) बिहान एसएसपी साब सिद्धार्थ होटलमा गएर नुहाइधुवाइ गरेर साढे १० बजे इप्रका (इलाका प्रहरी कार्यालय) जानुभएको थियो । त्यहाँ पुगेर खटनपटनको काम गर्नु भयो । ड्युटीहरु कहाँ गर्ने, कहाँ पठाउने भनेर सोधपुछ गर्नु भयो । अनि त्यहीं आँगनको गोलघरमा खाना खाएर अरु सरहरुसँग कुरा गर्दै हुनुहुन्थ्यो, सशस्त्रका एसपी (लक्ष्मण सिंह) साप आइपुग्नुभयो । त्यही बेला ‘प्रदर्शनकारीहरु निषेधित क्षेत्रभित्र आउन खोज्दैछन्, हामीलाई थप मद्दत चाहिन्छ’ भन्ने खबर फिल्डबाट बलराम बिष्ट इन्स्पेक्टर साबबाट आयो । कम्तीमा सात–आठ हजार मान्छेहरु आएको खबर थियो । ‘हाम्रो यति संख्याले केही हुँदैन’ भन्नुभयो इन्स्पेक्टर साबले ।
त्यो सुनेपछि सर (एसएसपी न्यौपाने) ‘ल ठिक छ, म आउँछु’ भनेर उठ्नुभयो । उहाँको गाडी अरुलाई पुर्याउन कतै गएको थियो, त्यसैले सशस्त्रका एसपी साबकै गाडी चढेर उहाँसँगै सर हिड्नुभयो । त्यसबेला दिउँसोको सवा १ बजेको थियो । हामी पनि पछि–पछि थियौं ।
उताबाट आन्दोलनकारीहरु ढुंगा, गुलेली हान्दै आउँदै थिए । हाम्रो र सशस्त्रको टोली सबै आइसकेपछि हामीले सडकमा अलि बलियो आड बनायौं । हामीसँग हतियारको नाममा दुइटा सटगन थिए । दुइटा ग्यासगन पनि थिए । छन त हामीसँग एउटा एसएलआर पनि थियो तर त्यसले काम गरेन । त्यसबाट एक राउन्डमात्र फायर भयो । त्यसपछि चल्दै चलेन । हामीले भएजति अश्रुग्यास र रबर बुलेटहरु हानिसकेका थियौं । केशव सर (इन्स्पेक्टर) ले सटगनबाट फायर गर्नु भयो भन्ने सुनेको थिएँ । त्यसपछि गोली र हतियार नभएपछि अरु उपाय भएन ।
अब के गर्ने ? हामीलाई चारैतिरबाट घेरिसकेका थिए । सशस्त्रका एसपी साब र उहाँका गार्ड भाग्दै भाग्दै अगाडि बढ्दै हुनुहुन्थ्यो । भीड उग्रगतिमा आइसकेको थियो । सर (एसएसपी न्यौपाने) आफू बच्न कुद्दै आउनुभयो । धानबारीमा नाली छ । उहाँ नालीमा अड्किनु भएको रैछ, त्यहाँबाट यहाँ घरसम्म मैले नै ल्याएको हो ।
सरले भन्नुभयो, ‘म योभन्दा अगाडि बढ्न सक्दिनँ, हिड्न पनि सक्दिनँ ।’ उहाँलाई चोट लागेको थियो, थाकि पनि सक्नु भएको थियो । उभिनै नसक्ने अवस्थामा हुनुहुन्थ्यो । मैले सरलाई ‘सेपरेट’ गरेर यहाँसम्म ल्याएँ । ‘म यहाँभन्दा अगाडि जान सक्दिनँ । जे हुनु भइहाल्छ, मरे पनि मरिहाल्छु,’ भन्नुभयो । अगाडि बढ्न नसक्ने भएपछि सरले ‘म यही घरमा लुक्छु’ भन्नुभयो । उनीहरुले हामी यतातिर आएको देखिसकेका थिए । त्यसैले मलाई देखेपछि यहाँ कोही लुकेका छन् कि भनेर खोज्लान् र मार्लान् भन्ने लाग्यो । त्यसैले म अगाडि बढ्दा झुक्केलान् र मतिरै आउलान भन्ने लाग्यो । तर इँटा र बाँसले लागेर खुट्टाले काम नगरेको कारण म आफैं घाइते भएँ । मेरो आँखामा ढुंगा लागेर मासुको चोक्टा उडेको थियो । आँखा नै नदेख्ने भएको थिएँ । अनि म घरअगाडिको धानबारीमा घोप्टें ।
त्यसपछि मलाई थाहै भएन, पछि थाहा भयो– एकैचोटी बेहोस अवस्थामा अस्पताल पुर्याइएको रहेछ ।
यहाँ एसएसपी साब र हामीलाई खेदाउँदै आएका केही व्यक्तिहरुले हेल्मेट प्रयोग गरेर आएका थिए । कतिले टाउकोमा रुमाल पनि बेरेका थिए । दाह्री पालेका पनि आएका थिए । नजिकबाट चिन्न सकिएन । उनीहरुसँग बाँसहरु थिए । बाँसहरुमा चेप्टा खुँडा बनाएर आएका । रड, भाला बनाएका । आर्सी, बेल्चा, फर्मा बोकेको आँखाले देखेको हुँ । घरेलु हातहतियार लिएर आफ्नो योजनाअनुसार आएका थिए । हामीले यस्तो हुन्छ भनेर सोचेकै थिएनौं । त्यही भएर ‘प्रिपेयर’ भएर आएका थिएनौं ।
भदौ ६ गते बेलुकी प्रहरी गणमा वार्ता भएअनुसार भोलि शान्तिपुर्वक प्रदर्शन गर्ने भनेका थिए आन्दोलनकारीले । उनीहरुले आफ्ना साथीहरुलाई हातहतियार लिएर भेला नहुनुस् भन्छौं भनेका थिए । त्यही हिसाबले यस्तो नहोला भनेर सर त्यत्तिकै आउनुभयो । मलाई पनि हाम्रो पुलिसका यतिका मर्लान् भन्ने लागेको थिएन । खासमा सशस्त्र (प्रहरी) ले पनि धोका दिएजस्तो लाग्छ किनभने उनीहरुले आफूसँग भएको हतियार नै प्रयोग गरेनन् ।
हामीसँग १० र २ जनाको टोली थियो । त्यतिले के गर्नु ? हाम्रो ढालडन्डाले के गर्ने ? एसएलआर थियो, त्यो पनि एक राउन्ड हानिसकेपछि रोग लागेर पड्केन । जसले एसएलआर बोकेको थियो, उसलाई माथिबाट बाँसले हानेर त्यो हतियार पनि खोसेर लगे ।
तिनीहरुले जब हाम्रा केटाहरुलाई हान्दै थियो, सशस्त्रले अगाडि पछाडि ‘ब्याक–अप’ भएर राउन्ड खोलेर चारैतिर फायर गरिदिएको भएदेखि हाम्रो मान्छेहरु यति मर्ने पनि थिएनन् र घाइते पनि हुने थिएनन् । जहाँसम्म लाग्छ, हाम्रो सर पनि बच्नुहुन्थ्यो । त्यहाँ घटना पनि त्यति हुने थिएन ।’
