१२ नबज्दै ओपीडी बन्द

पेट दुख्ने समस्याले ग्रस्त पत्नी र छोरी लिएर साढे १० बजे नै अस्पताल पुगेका थिए उनी । टिकट काटेपछि चिकित्सकलाई देखाउँदा भिडियो एक्सरे गर्ने सुझाव पाए । तत्काल एक्सरे रिपोर्ट लिएर फर्कंदा कक्षमा चिकित्सक नै थिएनन् । 

‘रिपोर्ट लिएर प्रसूति विभागको ओपीडी कक्ष पुग्दा चिकित्सक थिएनन्,’ उनले भने, ‘यति छिट्टै जान्छन् भन्ने थाहै थिएन ।’ अघिल्लो साता छोराको भाँच्चिएको हातको प्लास्टर गराएका पर्सा, भेडियारीका हरिन्द्र चौरसिया पनि यस्तै हैरानी खेप्न बाध्य भए । प्लास्टर बिग्रिएको शंका लागेपछि उनी छोरालाई साइकलमा राखेर बिहानै गाउँबाट अस्पतालतिर लागेका थिए । उनलाई पनि चिकित्सकले एक्सरे गराएर आउन सुझाए । तर, उनी रिपोर्ट लिएर फर्कंदा अर्थोपेडिक विभागको ओपीडीमा ताला लागिसकेको थियो । 

सरकारले अस्पताल सुधार्ने क्रममा दैनिक ६ घण्टा ओपीडी खोल्न निर्देशन दिए पनि यहाँका चिकित्सकले पालना गरेका छैनन् । सरकारी चिकित्सकले बिहान ९ देखि दिउँसो ३ बजेसम्म निजी अस्पताल वा क्लिनिकमा काम गर्न नपाउने नियम छ । तर, उपक्षेत्रीय अस्पतालका केही चिकित्सक दिउँसो १ बजेदेखि नै निजी क्लिनिक धाउँछन् । ‘चिकित्सक बिहान साढे १० बजे ओपीडी पुग्छन्,’ अस्पतालका एक कर्मचारीले भने, ‘अनि १२ नबज्दै बन्द गरेर हिँडिहाल्छन् ।’ 

१२ नबज्दै ओपीडीबाट निस्कने चिकित्सक त्यसपछिको एक घण्टा अस्पतालको मिटिङ हलमा चियागफ गरी बिताउँछन् । केही टाठाबाठा बिरामी रिपोर्ट लिएर मिटिङ हलमै पुग्छन् । कोही हतास हुँदै घर फर्किन्छन् । कोहीचाहिँ दिउँसो चिकित्सकको निजी क्लिनिकमा ४ सयको पुर्जी काटेर रिपोर्ट देखाउँछन् । अस्पताल प्रशासनले चिकित्सकलाई कम्तीमा २ बजेसम्म ओपीडीमा बसिदिन पटक–पटक आग्रह गरेको छ । करिब पाँच महिनाअघि २ बजेसम्म ओपीडी चलाउने भनी आफैंले गरेको लिखित प्रतिबद्धतासमेत उनीहरूले कार्यान्वयनमा ल्याएनन् ।

मध्यतराईकै प्रमुख सरकारी अस्पतालमा पर्सा, बारा, रौतहट र सर्लाहीसम्मका बिरामी आउने गरेका छन् । १ सय ५० शय्या स्वीकृत भए पनि ३ सय ३० शय्या चलाइरहेको अस्पतालले विभिन्न २८ वटा सेवा दिने गरेको छ । ओपीडी टिकट लिने समयसमेत अपायक भएको सेवाग्राहीको गुनासो छ । बिहान साढे ८ देखि साढे ११ बजेसम्म ओपीडी टिकट काट्ने गरिएको छ । तर, गाउँ र अन्य जिल्लाबाट बिरामी अस्पताल पुग्दा टिकट काउन्टर बन्द भइसकेको हुन्छ । दैनिक करिब ८ सय बिरामी आउने गरेका छन् । मुलुककै तेस्रो पुरानो अस्पताल भए पनि सेवास्तर खस्कँदो छ । 
स्वास्थ्य क्षेत्र सुधारका लागि पटकपटक स्थानीय प्रशासनलाई ध्यानाकर्षण गराउँदा पनि सुनवाइ नभएको गुनासो बढ्दो छ । स्वास्थ्यमन्त्री गगन थापाले तोकिएको समयभित्र ओपीडी नबस्नेलाई कारबाही गरिने बताए पनि यहाँ अनुगमनसम्म हुन सकेको छैन । अख्तियार, अनुसन्धान विभाग र प्रशासनले चितवन, जनकपुर, विराटनगर, हेटौंडाका सरकारी अस्पतालझैं यहाँ पनि अनुगमन गर्नुपर्ने स्थानीयको माग छ । 

निमित्त मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. चित्तरञ्जन साह भने आफू अस्पताल सुधारमा लागिरहेको दाबी गर्छन् । ‘चिकित्सकलाई बढीभन्दा बढी समय ओपीडीमा बसाउन छलफल भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘छिट्टै केही सुधार आउनेछ ।’ 

सुधारिँदै क्षेत्रीय अस्पताल
सुर्खेत– गत वर्षसम्म मध्यपश्चिम क्षेत्रीय अस्पताल कालागाउँ पुग्ने अधिकांश बिरामीलाई जिल्लाबाहिर रिफर गरिन्थ्यो । न्यूनतम सेवासुविधा नै थिएन । 

अहिले भने अस्पतालले कोल्टे फेर्न थालेको छ । अस्पताल विकास समितिको सक्रियता र नयाँ मेडिकल सुपरिन्टेन्डेन्टको आगमनसँगै उही जनशक्ति, उही संरचनाकै बीच थुपै्र सेवा विस्तार भएको छ । दैनिक ५० देखि ८० जनासम्म बिरामी आउने अस्पतालमा अहिले पाँच सय हाराहारी आउन थालेका छन् । क्षेत्रीय अस्पताल भए पनि सरकारले ५० बेडको मात्रै स्वीकृति दिएको छ । आन्तरिक व्यवस्थापनबाट हाल ६८ शय्या सञ्चालनमा छन् । फागुनदेखि थप ७५ शय्या सञ्चालनमा ल्याइने मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. डम्बर खड्काले जानकारी दिए । क्षेत्रीय अस्पताल भए पनि आईसीयू र एनआईसीयू सेवा सञ्चालनमा छैन । ८० लाखको लागतमा निर्मित प्रिफ्याव भवनबाट फागुन पहिलो सातादेखि यी दुवै सेवा सञ्चालनमा ल्याउन लागिएको हो । ‘सघन उपचार सेवाका लागि आईसीयू र जन्मदेखि २८ दिनभित्रका बालबालिकाका लागि एनआईसीयू सेवा पहिलो पटक सञ्चालनमा ल्याउँदैछौं,’ मेसु खडकाले भने । एक दशकअघि स्थापित अस्पतालमा ३० विशेषज्ञ डाक्टरसहित ८८ जनाको दरबन्दी छ । हाल १२ चिकित्सक मात्रै कार्यरत छन् । यति हुँदा पनि अहिले अस्पतालले बिहान १० देखि साँझ ५ बजेसम्मै बहिरंग (ओपिडी) सेवा दिइरहेको छ । मेडिकल रेकर्डर अधिकृत विनोद बस्नेतले सीमित स्रोतसाधनकै बीच अस्पतालले छवि सुधार्दै गएको बताए । 

सरकारले हालै ३ सय ५० शय्याको अस्पताल भवनको स्वीकृत दिएको छ । निर्माण कम्पनीले काम सुरु गरिसकेको छ । तीन नयाँ डाक्टर थपिँदैछन् । अस्पताल विकास समितिले आफ्नै स्रोतमा तीन विशेषज्ञ डाक्टर नियुक्त गरेको छ । फिजिसियन, बालरोग र हाड तथा नसारोग विशेषज्ञ आन्तरिक स्रोतबाट कार्यरत छन् । ४० शय्याको मेटेनरी वार्ड (सुत्केरी भएपछि राख्ने ठाउँ) र ३५ शय्याको जनरल वार्डलाई स्तरोन्नति गरिएको छ ।