द्रुतमार्गमै काम सुस्त

द्रुतमार्ग निर्माण भएमा डोटी, अछाम र बाजुराका स्थानीयलाई अहिलेको भन्दा १ सय २ किलोमिटर यात्रा छोटिनेछ । द्रुतमार्ग योजनाका डिभिजन प्रमुख राजेन्द्रप्रसाद शाहले स्विकृतिका लागि पेस गरिएको फाइल वन मन्त्रालयबाट अगाडि बढ्न नसकेको जानकारी दिए ।

‘काम सकेर फाइल मन्त्रालयमा पठाइसकेका छौं,’ शाहले भने, ‘मन्त्रिपरिषद्‌मा निर्णयार्थ पेश हुन नसकेको बारेमा केही बुझ्न पाएका छैनौं ।’ मन्त्रालयका सहसचिव चन्द्रमान डंगोलले मन्त्रालयसम्म फाइल आइपुगेको र अगाडि बढाउने प्रकृयामा रहेको जानकारी दिए ।

स्रोतले भने मन्त्रीपरिषदबाट यथाशीघ्र गर्नु पर्ने निर्णयका लागि स्थानीय तहबाट राजनीतिक दबाब जान नसक्दा फाइल अघि बढ्न नसकेको बतायो । ‘अनेकौं स्वार्थ जोडिएका छन्,’ स्रोतले भन्यो, ‘इच्छाशक्ति हुने हो भने त फाइल जिल्लाबाट जाने बित्तिकै फटाफट निर्णय भएर यो असारभित्र ट्रयाक खुलिसक्नु पर्ने हो ।’

द्रुतमार्गलाई सबै राजनीतिक पार्टीले चुनावी एजेण्डा बनाउँदै आए पनि काम गर्दा आएका बाधा हटाउन भने सक्रियता देखाएका छैनन् । सडकलाई अझै छोटो बनाउन सुरुङ मार्ग बनाउनुपर्ने मुद्दा भने उठाउन थालेका छन् ।

सडक निर्माणमा भइरहेको ढिलासुस्तीले स्थानीयमा रोष छ । काम सुरु भएको ११ वर्ष बितिसक्दा पनि ट्रयाक खुल्न नसकेको भन्दै उनीहरुले गुनासो ब्यक्त गरे । ‘ट्रयाक खुलेको छैन, खोई कहिलेसम्म गाडी गुड्लान्,’ डोटी गडसेराका ध्वज देउबाको गुनासो छ, ‘हरेक नेताले छिट्टै सडक बन्छ भनेर गफ दिन्छन । ढिलासुस्तीले गर्दा हामीले भने आश मार्न थालिसक्यौं ।’

प्रदेश ७ का मुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्टले भने मन्त्रीपरिषदबाट रुख कटानी आदेश चाडै निर्णय हुन लागेको जानकारी दिए । केन्द्रिय बजेटबाट दु्रतमार्ग बन्न लागेको जानकारी दिदै उनले मन्त्रीपरिषदबाट निर्णय गराउन आफुले समन्वय गरेको दाबी गरे ।

२५ किलोमिटर ट्रयाक अझै खुल्न नसकेको योजना कार्यालयका प्राबिधिक महेश बिकले जानकारी दिए । निर्माण कार्य तिब्र पार्न कैलाली र डोटी दुबै जिल्लाको दुई छेउबाट छुट्टाछुट्टै ५ वटा स्किम बनाएरण् काम थालिएपनि स्थानीयको बिबाद र वन क्षेत्रको कानुनी झन्झटले निर्माण कार्य सुस्त हुदै गएको गुनासो प्राविधिकहरुको छ । डोटीको बिपीनगरमा ०७३ मंसिरमा छुट्टै डिभिजन कार्यालय समेत स्थापना गरी उक्त सडकलाई बझांङको चैनपुर–ताक्लाकोट सडकसंग जोड्ने तयारी समेत सरकारले गरिरहेको छ ।

किन भयो विवाद ?

सडक क्षेत्रमा परेका रुखहरुको कटानी आदेशबारे सडक र वन कार्यालय विभाजित छन् । सडक योजना कार्यालयले डोटी क्षेत्रको सडकमा पर्ने १ हजार ६१ रुख काट्न अनुमती लिन नसकेको हो ।

यसअघि काठमाडौंको एभरेष्ट कन्सल्ट्यान्सीले गलत रिपोर्ट तयार गरेपछि वन र सडकबिचको दुरी बढेको छ । वातावरण प्रभाव मुल्यांकन (इआइए) मा एभरेष्टले ६ सय २० वटा रुख मात्र काट्नु पर्ने भन्दै अधुरो प्रतिबेदन पेश गरेको थियो ।

सोही रिपोर्ट अनुसार मन्त्रीपरिषदबाट कटानी आदेशका लागि निर्णय गरिएको थियो । तर ३ हजार देखि ३ हजार ५ सयसम्म रुख काटनुपर्ने देखिएको जिल्ला वन अधिकृत बद्री कुमार कार्कीले जानकारी दिए । ‘इआइए गर्दा कन्सल्ट्यान्सीले वनका प्रतिनिधी पनि लगेको भए यथार्थ बिबरण आउथ्यो । त्यसो भएन । अहिले भने जिल्ला तहबाट वनक्षेत्रमा पर्ने रुखहरुको संख्या पहिचान गरी पठाइसकेका छौं,’ उनले भने, ‘वातावरण मन्त्रालयले यसअघिको इआइए संशोधन गरी अर्को पुरक इआइए पठाउन माग गरेको थियो, त्यो पनि पठाइसकिएको छ ।’

डोटीबाट सडक क्षेत्रमा पर्ने १ हजार ६१ रुख काट्न अनुमति लिनु पर्ने बाध्यता छ भने कैलालीमा झण्डै २ हजार रुखहरुका लागि अनुमति लिनु पर्ने देखिएको छ । चार महिना अघि ट्रयाक खोल्न काम सुरु गरिए पनि स्थानिय सामुदायिक वनहरुले प्रकृया नपुर्‍याएको भन्दै काम अघि बढ्न दिएका छैनन् । अनुमति नपाउँदा डोटी क्षेत्रमा पर्ने गड्सेराको कोलाखान देखि भूमीराजमाण्डौको सलेनासम्म पर्ने तीन सामुदायिक वन र एक राष्ट्रिय बन क्षेत्रमा ट्रयाक खोल्ने काम रोकिएको छ ।

स्थानीयनै बिभाजित

आफ्नो अनुकुलका गाउँ र ठाउ भएर ट्रयाक खन्नुपर्ने माग राख्दै स्थानीय बिबादमा उत्रेका छन् । त्यसैले पनि सडक निर्माणमा बाधा पुगेको छ । दु्रतमार्गलाई चाँडो जोड्न डोटीको उत्तरी क्षेत्र राजपुर र दक्षिणी बिपीनगरबाट ट्रयाक खुल्दैछ ।

कैलालीमा पनि धनगढी र सहजपुर गरी दुवै छेउबाट ट्रयाक खोल्ने, चौडाई बढाउने काम भइरहेको छ । तर डोटीको राजपुरबाट सुरु गरिएको ट्रयाक गड्सेराको चौकीमा पुगेर रोकिएको छ । गड्सेराका चौकी र बोगटाका स्थानियबिच बिबाद आउँदा काम रोकिएको हो । चौकीबाट गड्सेराकै पिपलसेरामा जोड्ने प्रयास भएपनि बोगटाका स्थानीयले आफनो गाउँ भएर कफलतडी लैजानु पर्ने माग गरेका छन् ।