‘बलात्कारको मनसाय नै गम्भीर मानसिक रोग’

विराटनगरस्थित कोसी अञ्चल अस्पतालका वरिष्ठ मनोरोग चिकित्सक डा.रोशन पोखरेलले बलात्कारको मनोस्थिति बन्नु एक जटिल मानसिक रोग भएको जनाए ।

उनले यसलाई रोक्न त्यस्ता विकृत मानसिकता बोकेकाको उचित उपचार र लामो अदालती प्रक्रियाका कारण मुख खोल्न नचाहने पीडित पक्षको मनोबल बढाउन जरुरी भएको बताए । बलात्कारको प्रयास नै पनि गम्भीर मानसिक रोगको परिणाम भएको डा.पोखरेलले औंल्याए । उनका अनुसार लुकाउँदा अपराधीको मनोबल बढ्छ भने न्याय एवं उपचार नपाउँदा पीडितलाई आजीवन पुरुष तथा यौनप्रति नै नकारात्मक भावनाले जरो गाड्छ ।

यो साढे तीन वर्षभित्र उक्त अस्पतालमा शारीरिक एवं मानसिक उपचारका लागि आएका पीडित र बलात्कारीको अध्ययनको आधारमा यो निष्कर्ष निकालेको उनले बताएका छन् । ‘विकृत मनोस्थितिबाट ग्रसित भएकालाई तत्काल मनोपरामर्श र औषधि उपचार दिन सकेमा यो जघन्य अपराध हुनबाट रोक्न सकिन्छ,’ उनले मंगलबार कान्तिपुरसँग भने ।

विभिन्न शोधअनुसार ४०/५० वर्ष कटेकामा सातामा एक/दुई पटक यौन चाहना जाग्नुलाई स्वाभाविक मानिने गरिएको उनले बताए । उमेर, खानपिन, भूगोल, शारीरिक अवस्था र इच्छाशक्ति अनुसार यो कम वा बढी हुन सक्छ । डा.पोखरेलले भने, ‘तर दैनिक जीवन र काम नै प्रभावित हुनेगरी यौन तृष्णा जागिरहेको खण्डमा मनोचिकित्सकलाई भेटदा नै राम्रो हुन्छ ।’

डा.पोखरेलका अनुसार सामान्य आकर्षणभन्दा पनि हरेक महिलालाई देख्नेबित्तिकै मनमा यौन सम्बन्धको चाहना आएमा तुरुन्तै मनोचिकित्सकलाई सम्पर्क गर्नु उचित हुन्छ । ‘स्वस्थ सम्बन्धमा मर्यादा क्रमको पालन हुनैपर्छ, परिवार एवं समाजमा श्रीमती, प्रेमिका, छोरी, बहिनी र नातिनातिनालगायत हुन्छन्,’ उनले भने, ‘सबैसँग यौन सम्बन्धको चाहना हुनुभएन, त्यस्तो भएमा चिकित्सककहाँ जानुपर्छ ।’ अध्ययनअनुसार समाजमा दुईथरीका बलात्कारी हुन्छन् । एउटा पहिलादेखि बलात्कार गर्ने मानसिकता बनाएका र अर्को अकस्मात् यो अपराध गर्न पुग्छन् । विभिन्न कारणले यौन जीवनमा असन्तुष्ट पाकाबाट पूर्वनियोजित ढंगबाटै र भर्खरका उमेरकाले नशामा मातिएर, आवेश, उत्तेजना एवं अन्य साथीको लहैलहैमा यो घृणित कार्य गर्न पुग्छन् ।

‘दीर्घरोग, शारीरिक अस्वस्थता र बढदो उमेरले श्रीमती/प्रेमिकामा चाहना कम भएर असन्तुष्ट रहँदै आएकाहरू जसरी भए पनि यौन इच्छा तृप्तिका लागि तयार हुन सक्छन्,’ उनले भने, ‘पाकाले अपराध गरुन् वा युवाले, यो विवेकशून्यको स्थिति हो, यसको उपचार सम्भव छ ।’

मनोचिकित्सकहरूको अध्ययनअनुसार यौन चाहना हराएमा र तुलनात्मक रूपमा बढी देखिएमा, वीर्य पतन नहुँदा, ढिलो र छिटो हुँदा जँचाउनुपर्छ । परामर्शदेखि औषधिबाट उपचार सम्भव भएको यी समस्यालाई बल्झाइराख्दा मनोस्थितिमा नकारात्मक असर पर्ने गरेको उनीहरू बताउँछन् ।

‘बिरामीको स्थिति हेरी औषधिबाटै यौन चाहना बढाउन र घटाउन सकिन्छ,’ डा.पोखरेलले भने, ‘उमेर र स्वास्थ्य अवस्था हेरेर औषधिको मात्रा निर्धारण हुन्छ ।’ डा.पोखरेलका अनुसार परिवार, समाज, शिक्षक र मनोचिकित्सकले यौन दुव्र्यवहार रोक्नमा भूमिका खेल्न सक्छन् ।

विभिन्न अध्ययनअनुसार संयुक्त परिवारमा भन्दा एकल परिवारमा बस्नेबाट यो कुकृत बढी हुने गरेको उनले बताए । ‘एकल परिवारमा आपसमा भावनाको साटासाट एकदमै कम हुन्छ,’ डा.पोखरेलले भने,‘संयुक्त परिवारमा एक–अर्कासँग निरन्तर संवादको माहोल हुन्छ, संस्कार सिक्न पाउँछन् ।’ दण्डहीनताको बिल्कुलै गुन्जाइस नभएको अनुशासित समाज र सहशिक्षा एवं उचित ढंगले यौन शिक्षा प्रदान गरी विद्यालयले यौन अपराधमा लगाम लगाउन सक्ने उनले बताए ।

डा.पोखरेलका अनुसार यौनलाई बोल्न नहुने बर्जित विषयवस्तु बनाएर राख्नु नराम्रो हो, बरु यसको साटो स्वस्थ यौन संस्कार दिनुपर्छ । ‘सेक्स भनेको शारीरिक सम्बन्ध मात्र हो भनेर बुझ्नुभएन, शिक्षकलाई पनि यौन शिक्षाबारे जानकारी हुनुपर्‍यो, यसलाई प्रतिबन्धित विषयवस्तुका रूपमा लिनुहुन्न,’ डा.पोखरेलले भने, ‘किशोर उमेरकालाई शारीरिक एवं मानसिक परिवर्तनबारे पूर्वजानकारी दिनुपर्छ ।’ आधुनिक प्रविधिको सहज पहुँच, फिल्म र धारावाहिकले पनि यौनजन्य दुव्र्यवहारलाई बढावा दिएको उनको विश्लेषण छ । ‘बालक/किशोर उमेरकालाई इन्टरनेट चलाउन दिने वा नदिने ? उनीहरूको बुझाइअनुरूप कतिसम्म दिने ? यो अभिभावकले छुट्याउनुपर्छ,’ डा.पोखरेलले भने, ‘सबै केटाकेटीले ठीक वा बेठीक
छुट्याउन सक्दैनन्, बाआमाले भन्नुपर्‍यो ।’ यौन जिज्ञासा राखिंदा वा यो विषयमा खुलेर बोल्दा फटाहा वा खराब चरित्रका ठानिने सोचले अपराधलाई घटाउनेभन्दा बढाउने उनले बताए । डा.पोखरेलले बढ्दो उमेरसँगै हुने स्वप्नदोष र हस्त मैथुनलाई स्वाभाविक रूपमा लिइनुपर्नेमा जोड दिए ।