गाउँपालिकामा विवादै विवाद

सहभागीले अध्यक्षको कार्यशैली ‘जंगी’ पाराको भएको टिप्पणी गरे ।

‘अध्यक्ष जंगी पाराले काम गराउन चाहनुहुन्छ । त्यसैले काम गर्ने शैली र व्यवहारबारे प्रश्न उठाइएको हो,’ ४ नम्बर वडाध्यक्ष गन्जबहादुर क्षत्रीले भने, ‘कुरा नबुझ्ने र मनपर्दी योजना बनाउने बानी सच्याउन अनुरोध गरिएको हो ।’

सहभागीमध्ये क्षत्री र गाउँपालिका अध्यक्ष घर्तीबीच ‘अंग्रेजी’ मा समेत चर्काचर्की भयो । त्यो देखेर अन्य सहभागी असहज ठान्दै चुप बसिरहे । निर्वाचनपछिको पहिलो वर्षका कामको समीक्षा गर्न कार्यपालिका बैठक डाकिएको थियो । तर, त्यो प्रभावकारी हुन सकेन । आपसी विवादमै टुंगियो ।

माडी गाउँपालिका अध्यक्ष नन्दबहादुर पुनको कार्यशैलीबारे पनि स्थानीयले प्रश्न उठाउँदै आएका छन् । ‘नयाँ तरिकाले काम गरौं भन्दा सुनुवाइ भएन,’ गाउँपालिकाको ५ नम्बर वडाका सदस्य वीरबहादुर घर्तीमगरले भने, ‘कुरा सुन्ने बानी नभएपछि बुझाउन पनि गाह्रो हुने रहेछ ।’ एक वर्षको अवधिमा एउटा पनि उदाहरणीय काम नभएको उनले बताए । ‘जनताका कुरा सुन्ने र योजना बनाउने जनप्रतिनिधिको अभाव देखियो,’ घर्तीमगरले भने ।

यस्तै गंगादेव गाउँपालिका अध्यक्ष वीरबहादुर खत्री बेला(बेला विवादित बन्ने गरेका छन् । उनीमाथि कर्मचारी र पदाधिकारीको सहमतिबिनै काम गरिरहेको आरोप छ । ‘सुझाव मान्ने बानी छैन,’ एक वडाध्यक्षले भने, ‘उहाँको शैली र बानीले हामीलाई काम गर्न मुस्किल छ ।’

प्रशस्त अधिकार प्रत्यायोजन गरिए पनि अन्य जनप्रतिनिधि र स्थानीयलाई नटेरी काम गर्ने प्रवृत्तिले जिल्लास्थित स्थानीय तह विवादमा पर्न थालेका छन् । एकवर्षे अवधिमा गरेका थोरै प्रभावकारी कामसमेत विवादरहित बन्न सकेका छैनन् । कतै व्यक्तिगत र कतै कार्यशैलीले जनप्रतिनिधि विवादित बनिरहेका छन् । उनीहरूको शैली र व्यवहारले स्थानीय तहका कामकारबाही प्रभावित बनेको गुनासो बढ्दै छ ।

जिल्लाका १० स्थानीय तहमध्ये गंगादेव, सुनील स्मृति र माडी गाउँपालिका सबैभन्दा बढी विवादमा परेका छन् । यी तहका नाम फेर्दा विवाद भएको थियो । त्यसयता गाउँपालिकामा अध्यक्षलगायत पदाधिकारीका कारण तल्लो तहसम्म असन्तुष्टि बढेको छ । सुनील स्मृतिका अध्यक्ष घर्तीले ‘सिक्दै’ काम गरेको देखेर कतिपयलाई विरोध गर्न मन लागेको हुन सक्ने प्रतिक्रिया दिए । ‘यस्तै कारणले विवाद भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘सबै काम निश्चित प्रणालीअनुसार गर्नुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता छ । त्यो नमान्नेले मेरो विरोध गर्छन् ।’
कामप्रति आपत्ति गर्नेहरू आडम्बरी भएको उनको आरोप छ । एक वर्षमा ‘सिक्दै’ काम गरेकाले एक करोड रुपैयाँ बजेट फिर्ता भएको उनले बताए । अध्यक्ष घर्तीमाथि कार्यपालिका बैठकमा समेत ‘फोहोर शब्द’ बोल्ने गरेको आरोप छ ।

उनीमाथि घर्तीगाउँदेखि झिनुवासम्मको एक सडक योजनामा पनि मिलेमतोमा बजेट छुट्याएको आरोप लगाइएको छ । यो विवाद बढेर अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा मुद्दासमेत पर्‍यो । उपभोक्ता समितिमार्फत गरिएको सडक निर्माणमा डोजर प्रयोगमा झूटा विवरण पेस गरिएको स्थानीयको आरोप छ । अध्यक्ष पुनमाथि जनप्रतिनिधि नै डोजर व्यवसायमा लागेको र आफूले पनि भाडामा डोजर ल्याएको आरोपसमेत लाग्यो । तर, उनी यस्तो आरोप अस्वीकार गर्छन् । गाउँपालिकालाई नमुना बनाउन काम गरेको दाबी गर्छन् ।
दुईवटा नागरिकता लिएको आरोप लागेका गंगादेवका अध्यक्ष खत्री डोजरधनी हुन् । उनीमाथि सहकर्मी, शिक्षक र विपक्षीसँग समन्वय गर्न नसक्ने र ‘जबरजस्ती’ काम गरेको आरोप छ । आफ्नो योजनाअनुसार काम गराउन जबरजस्ती गर्ने उनको स्वभाव छ । ‘जनताको काम गर्न आएका हामी जनप्रतिनिधिले जनचाहनाअनुसार काम गर्ने हो,’ खत्रीले भने, ‘कर्मचारीले सघाउने मात्रै हो ।’

निर्वाचित हुनु दुई वर्षअघि डोजर खरिद गरेर व्यवसाय चलाउँदै आएका खत्रीले गाउँपालिका अध्यक्ष भएपछि पनि बिक्री गरेका छैनन् । अधिकांश जनप्रतिनिधिमाथि स्थानीय तहमा आफंै योजना बनाउने र कार्यान्वयन गर्दा मनोमानी गर्ने गरेको आरोप छ ।

‘लडाकु’ पृष्ठभूमि
तत्कालीन माओवादी ‘लडाकु’हरू जनप्रतिनिधिका रूपमा निर्वाचित भए पनि चुनौती बेहोर्नुपरेको छ । गंगादेव, सुनील स्मृति र माडी गाउँपालिकामा निर्वाचित तीनै जना अध्यक्ष पूर्वलडाकु हुन् । डिभिजन कमान्डरसमेत भएका जिल्ला समन्वय समिति संयोजक राजबहादुर बुढाले गाउँको विकासमा जनप्रतिनिधिको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुने बताए । ‘जनतालाई बाँधेर राख्न सक्ने मात्र वास्तविक जनप्रतिनिधि हुन्,’ उनले भने, ‘जनताको निर्देशनअनुसार योजना कार्यान्वयन गर्नु जनप्रतिनिधिको दायित्व हो ।’

पूर्वलडाकुमध्ये थोरैले जनप्रतिनिधिका रूपमा निर्वाचित हुने मौका पाएका छन् । तर, उनीहरू जनतासँग भिज्न सकेका छैनन् । ‘नेता र जनप्रतिनिधि हुनु भिन्नाभिन्नै विषय हुन् । नेता जो पनि हुन सक्लान् तर जनप्रतिनिधि भएर काम गर्नु सजिलो छैन,’ स्थानीय शान्ति समितिका पूर्वअध्यक्ष तथा अधिकारकर्मी घनश्याम आचार्यले भने ।