पाहुनाको पर्खाइ
रसुवा — भूकम्पले ध्वस्त बनाएको सुन्दर पर्यटकीय स्थल लाङटाङ पुनर्निर्माणपछि पुरानै अवस्थामा फर्किएको छ । विस्थापित सबै स्थानीय आफ्नै थातथलोमा फर्किएका छन् । उनीहरू पाहुनाको स्वागत गर्न आतुर छन् ।
त्यो बेला भूकम्पबाट बाँच्न सफल भएकाहरू विस्थापित भएर काठमाडौंको एलो गुम्बामा बस्न बाध्य भएका थिए । ‘साविकको लाङटाङ गाविस पुनर्निर्माण भएर भूकम्प जानुभन्दा अगाडिकै अवस्थामा पुगेको छ,’ गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका ४ का वडाध्यक्ष सुब्पा लामाङले भने ।
लाङटाङ क्षेत्रमा ९५ प्रतिशतभन्दा बढी पुनर्निर्माणको काम भइसकेको तामाङले बताए । भूकम्प प्रतिरोघि घर र होटल निर्माण भएसँगै लाङटाङ झन् सुरक्षित भएको छ । भूकम्पपछि थातथलोमा फर्केका लाङटाङवासीले पुरानै पेसा र व्यवसाय गर्न थालेको स्थानीय ढिन्डुप तामाङले बताए ।
पर्यटकीय क्षेत्र भएकाले लाङटाङवासीको मुख्य पेसा–व्यवसाय होटल र पशुपालन हो । पुनर्निर्माणको तथ्यांकअनुसार लाङटाङमा १२५ घरधुरी छन् । भूकम्पपछि पुनर्निर्माण गरिएका ८५ प्रतिशतभन्दा बढी घरमा स्थानीयले होटल व्यवसाय सञ्चालन गरिसकेको पर्यटन व्यवसायी तेम्बा लामाले बताए ।
होटल व्यवसायी गाउँ फर्केर पुरानै पेसामा जम्न थालिसकेका छन् । भूकम्पपछि क्याङजिनमा ६ वटा होटल थपिएका छन् । विगतमा पशुपालन गर्ने कृषक पनि अहिले नयाँ बनेका घरमा होटल व्यवसाय गर्न थालेका छन् ।
थाङस्यापका बाबु तामाङ पुराना चौंरी पालक हुन् । भूकम्पपछि उनले त्यो व्यवसाय छोडे । ‘भूकम्पले चौरी मरे । त्यो पेसामा धेरै दुख गर्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘दुःख गर्ने उमेर गइसक्यो अब होटल मात्रै चलाउँछु । चौरीभन्दा होटलबाट राम्रो आम्दानी हुन्छ ।’
लाङटाङमा पशुपालन र कृषि पेसा गर्नेको संख्या थोरै छ । जंगली जनावरले गर्दा कृषि पेसा गर्न समस्या छ । बारीमा लगाएको सबै खेती बँदेलले खाइदिने कृषक बताउँछन् ।
भूकम्पका कारण आएको हिउँ पहिरोमा परी लाङटाङमा २० जना कृषकको मृत्यु भयो । ४ सयभन्दा बढी चौंरी, याक तथा नाक मरे । भूकम्प जानुभन्दा अगाडि लाङटाङमा ३० वटा चौरी गोठ रहेकोमा अहिले १८ वटा मात्र रहेको गोठ समितिका अध्यक्ष तेन्जेन लामाले बताए ।
भूकम्पपछि पर्यटकीय क्षेत्र लाङटाङमा चौंरी पाल्ने कृषकको संख्या घट्दै गएको छ । भूकम्पले क्षति पुगेको बाटो तथा खर्क पुनर्निर्माण नहुँदा कृषकले चौंरी पाल्न छाडेको लामाले बताए ।
विनाशकारी भूकम्पसँगै आएको हिमपहिरोमा परी लाङटाङका स्थानीय बासिन्दा, स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटक गरी २१० जनाले ज्यान गुमाउनपर्यो । तीमध्ये १७५ जना लाङटाङका स्थानीय थिए । अझै पनि कतिपय हराइरहेका छन् ।
बेपत्ता हुनेमा लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्जको सुरक्षार्थ खटिएको नारायण दल गणका १० जना सेनासमेत छन् । अझै कति जना बेपत्ता छन् भन्ने यकिन तथ्यांक कसैसँग पनि छैन । यस क्षेत्रको पर्यटन व्यवसाय लगभग शून्यमा झरेको थियो । स्थानीय आफैं पर्यटन विकासका लागि पुनर्निर्माणमा जुटेका हुन् ।
लाङटाङलाई पुरानै अवस्थामा फर्काउन स्थानीयको सक्रियता झन बढेको छ । पर्यटक बस्नका लागि सुरक्षित होटल र घर बनिसकेका छन् । भूकम्पले भत्काएको गोरेटो बाटो र पुल पनि निर्माण भइसकेको छ । भूकम्पपछि पदमार्ग सुधार र होटलहरूको पुनर्निर्माण भए सँगै घुम्न आउने पयटर्कहरूको संख्यामा क्रमशः वृद्धि हुँदै गएको छ । रिमिचे, लामा होटल, रिभरसाइड, छुनामा, घोडातबेला, थाङस्याब, गुम्बाडाँडा, लाङटाङ, मुन्डु, सिन्दुम र क्याङजिनमा नयाँ घर र होटलहरू बनिसकेका छन् ।
पर्यटक आउन थाले पछि सुनसान रहेको लाङटाङ क्षेत्रमा चहलपहल सुरु भएको छ । सिजनको बेला दैनिक ७० देखि ८० पर्यटक लाङटाङ आउने गरेको होटल व्यवसायी ढिन्डुप तामाङले बताए । ‘पर्यटक संख्या बढेर भूकम्प जानुअगाडिकै अवस्थामा पुगेको छ,’ उनले भने । भूकम्प पछि बन्द भएको प्रहरी चौकी र स्वास्थ्य संस्था अहिले संचालनमा आएका छन् । क्याङजिनमा १ सय १० किलोवाटको नयां लघुजलविधुताको निर्माण सम्पन भएको छ । त्यसले लाङटाङ बस्ति झलमल भएको छ ।
भूकम्प पछि लाङटाङको अवस्था कस्तो छ भनेर हेर्न आउने पर्यटक बढेको क्याङजिनका होटल व्यावसायी ङेरुप लामाले बताए । उनले भने, ‘अब लाङटाङको यात्रा सुरक्षित छ ।’ पछिल्लो समय लाङटाङ घुम्न आउने आन्तरिक पर्यटक पनि बढ्दै गएका छन् ।
भूकम्पभन्दा अगाडिजस्तै गरी विदेशी तथा स्वदेशी पर्यटकहरूलाई स्वागत गर्न लाङटाङ फेरि तयार भएको छ । स्थानीयवासीहरू आफैं पर्यटन विकासका लागि लाङटाङको पुनर्निर्माणमा जुटेका छन् ।
प्रकाशित : वैशाख १३, २०७६ ०७:५२
