बजेटलगत्तै मूल्य वृद्धि

व्यवसायीले ढुवानीमा भ्याट र अन्तःशुल्क बढेको भन्दै जथाभावी मूल्य बढाएका हुन् । उनीहरूले कर नबढाइएका वस्तुको पनि भाउ बढाएको वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागले जनाएको छ ।

‘अन्तःशुल्क, भन्सार दर बढेका वस्तु आटा, चिप्स, चाउचाउ, जुसलगायत वस्तुमा मूल्य बढेको छ । ढुवानीमा भ्याट लागेपछि थप केही असर परेको छ,’ विभागका महानिर्देशक योगेन्द्र गौचनले भने, ‘ढुवानीमा भ्याट लागेपछि खाद्यान्नलगायतको मूल्य पनि स्वतः बढ्छ ।’

उनका अनुसार केही वस्तुको अन्तःशुल्क ३० प्रतिशतबाट ४० प्रतिशत पुर्‍याइएको छ । भन्सार दर र अन्तःशुल्कमाथि ढुवानीमा भ्याट थप हुँदा एक दुई प्रतिशतसम्म मूल्य बढ्नु स्वाभाविक भएको उनले बताए । ‘त्योभन्दा बढी बढ्नु गलत हो,’ गौचनले भने ।

आन्तरिक राजस्व विभागका प्रवक्ता यज्ञ ढुंगेलले ढुवानी व्यवसाय सेवामा पर्ने हुँदा भ्याट लगाएको बताए ।

‘आर्थिक ऐनअनुसार ढुवानी सेवामा भ्याट लगाएका छौं । ढुवानी भनेको सेवा हो । त्यसैले भ्याट लाग्यो,’ उनले भने, ‘ढुवानी के गर्छ भन्ने अर्थ राख्दैन । आटा, मैदा, रड, सिमेन्ट वा तरकारी जेसुकै होस् सेवामा भ्याट लाग्छ ।’ जानकारका अनुसार खाद्य वस्तुको ढुवानीमा भ्याटले अधिकांश वस्तुको मूल्य बढ्छ । आपूर्ति विभागले भ्याट नलागेको वस्तुमा समेत मूल्य बढेको आशंका गरे पनि अनुगमन गरेको छैन ।

‘थोक बिक्रेता/पैठारीकर्ताले पनि मूल्य केही बढेको बताउँदै आएका छन् । खुद्रामा भन्सार वृद्धि नभएको वस्तुमा पनि मूल्य बढेको अनुमान छ,’ गौचनले भने, ‘हालको अनुगमन रक्सी र सिमेन्टमा बढी केन्द्रित छ । थोक बिक्रेता/खुद्रा बिक्रेता कसले मूल्य बढायो, मूल्य संकलन गर्ने काम पनि सुरु भएको छ ।’

खुद्रा व्यापार संघका अध्यक्ष राजकुमार श्रेष्ठले बजेट सार्वजनिक हुनुअगावै मूल्य वृद्धि भएको बताए । दाल तथा गेडागुडीको मूल्य अस्वाभाविक बढेको उनले बताए । ‘बजेटको एक साताअघि नै बजार बढेको थियो । खाद्य वस्तुको मूल्य एक किलोमै ४० रुपैयाँसम्म बढेको छ,’ उनले भने, ‘उद्योगी, आयातकर्ता र होलसेलरले मूल्य बढाएपछि खुद्रामा पनि सोही अनुपातमा बढ्नु स्वाभाविक हो ।’

संघका अनुसार बजेटअघि प्रतिकिलो १४० रुपैयाँ पर्ने मुङको दाल अहिले बढेर १८० पुगेको छ । मुङ खोस्टा १२० रुपैयाँबाट बढेर १ सय ५० रुपैयाँ पुगेको छ । ११० रुपैयाँ पर्ने मुसुरो १३० रुपैयाँमा कारोबार भएको छ । १३५ रुपैयाँ पर्ने रहर १५० रुपैयाँ, ११० रुपैयाँ पर्ने मास १३० रुपैयाँ पुगेको छ । चिनी प्रतिकिलो ७५ रुपैयाँबाट बढेर ८० रुपैयाँ पुगेको छ । खाने तेलको मूल्य पनि बढेको छ ।

१३० रुपैयाँ पर्ने सोयाबिन तेल (लि) १४० रुपैयाँ, १३५ रुपैयाँ पर्ने सनफ्लावर तेल (लि) बढेर १५० रुपैयाँ र चामल प्रतिबोरा ५० रुपैयाँदेखि १ सय रुपैयाँसम्म बढेको जनाइएको छ । श्रेष्ठका अनुसार केही आयातकर्ताले सामानहरू भारतबाटै बढेर आएको बहाना बनाएका छन् । त्यही भएर मूल्य बढेको जनाइएको छ । ‘आयातकर्ताले बढाएपछि त्यहीअनुसार खुद्रामा पनि बढ्यो । हल्लाले पनि केही प्रभाव परेको देखिन्छ,’ उनले भने, ‘मूल्य वृद्धि आयातकर्ता र होलसेलकै काम हो । सबै आयातकर्ताको हातमा हुन्छ । नियन्त्रण गर्न मुहानमै अनुगमन हुनुपर्छ ।’

खाद्य किराना संघका अध्यक्ष देवेन्द्रभक्त श्रेष्ठ मैदा–आटामा लगाइएको भ्याटका कारण अन्य वस्तुको भाउ पनि बढ्ने बताए । बजेटले बजार भाउ बिस्तारै बढदै गएको उनले बताए । ‘मौदा आटा अत्यावश्यक वस्तु हुन् ।

विगतमा भ्याट थिएन । अहिले आटा, मैदा र मस्यौरामा पनि भ्याट लगाउने निर्णय गरिएको छ,’ चेम्बर अफ कमर्सका आपूर्ति सभापतिसमेत रहेका श्रेष्ठले भने, ‘आटा–मैदाबाट बन्ने पाउरोटी, कुकिजलगायतको भाउमा त्यसको असर पर्छ ।’ शुक्रबार नेपाल मैदा उद्योग संघले विज्ञप्ति निकाले ३८ उद्योग जोखिममा परेको दाबी गरेको छ । संघले मूल्य अभिवृद्धि करका कारण आटाको मूल्य प्रतिकिलो ५–६ रुपैयाँ बढ्ने जनाएको छ ।

होलसेल र खुद्राले एकअर्कालाई दोष दिएर पन्छिँदै आएका छन् । बिलबिजक जारी नहुँदा पनि पुष्टि हुन नसकेको विभागका अधिकारीहरू बताउँछन् । ‘अनुगमनका क्रममा अधिकांशले बिजबिजक जारी गरेको हुँदैन,’ विभागका एक अधिकारीले भने, ‘बिलबिजकको अनुगमन र कारबाही गर्ने आन्तरिक राजस्व विभागले हो । तर, आन्तरिक राजस्व विभागले पनि बेवास्ता गर्दै आएको छ ।’