रिसइबी साध्ने नियत

भारतीय प्रहरीले आइतबार पक्राउ गरेका देवनारायण र उनका छोरा अजयलाई अपहरण तथा शरीर बन्धक मुद्दामा सोमबार जेल चलान गरिएको छ । भारतीय प्रहरीले जेजस्ता आरोप/बहानामा देवनारायण र अजयलाई पक्राउ गरे पनि गत वर्षको घटनाकै बदला लिन खोजेको देखिन्छ । गत वर्ष साउन १३ गते देवनारायणलगायत सीमावर्ती क्षेत्रका नेपालीले अवरोध गरेपछि भारतीय पक्ष बाँध निर्माणबाट पछि हट्नुपरेको थियो । अवरोध गर्ने क्रममा झडप हुँदा देवनारायण घाइते भएका थिए । त्यो घटनाले उनलाई राष्ट्रियस्तरमा चर्चितसमेत बनाएको थियो । सरकारले उपचार खर्चसँगै उनलाई सच्चा राष्ट्रवादीको सम्मानपत्रसमेत दिएको थियो ।

दशगजामै जोडिएको सीमापारिको आदर्श ग्राम पञ्चायतमा सांस्कृतिक कार्यक्रम हेर्न गएका बेला भारतीय प्रहरीले अजयलाई रक्सी खाएर होहल्ला गरेको झूटो आरोपमा पक्राउ गरेपछि छुटाउन जाँदा देवनारायण पनि पक्राउ परेका हुन् । गत वर्षको घटनापछि भारतीय सुरक्षाकर्मीले जुनसुकै बेला बदला लिन सक्ने आशंकामा असुरक्षित महसुस गर्दै आएका बेला उनीहरू पक्राउ परेका छन् । उनीहरू पक्राउ पर्नुको कारण अपहरणसम्बन्धी जाहेरी रहेको भारतीय प्रहरीको दाबी छ । भारतको विहारस्थित कुनौली १ की ज्योति कुमारीलाई अपहरण गरेको व्यहोराको जाहेरी उनकै दाजुले दिएको बताइएको छ । अजय र ज्योतिले छ महिनाअघि भागेर विवाह गरेका थिए । अहिले अजयसँगै कोइलाडी तिलाठीमा बस्दै आएकी ज्योतिले राजीखुसीले बिहे गरेको बताउँदै आएकी हुनाले अपहरण गरेको पुष्टि हुने आधार नै छैन । त्यसैले देवनारायण पक्राउ पर्नुमा अपहरणको विषय देखावटी मात्र रहेको र पुरानो रिसइबी नै साध्न खोजेको देखिन्छ । पक्राउ गरेपछि उनीहरूलाई हत्कडी लगाएर अपमानजनक ढंगले डोरीले बाँधिएको थियो जुन निन्दनीय छ । 

सीमावर्ती क्षेत्रमा रहेका दुई देशका नागरिकबीच प्राय: सौहार्दपूर्ण सम्बन्ध रहने गरे पनि भारत सरकारले निर्माण गर्ने संरचनाका कारण बेला–बेला तनावपूर्ण अवस्था निम्त्याउने गर्छ । यस्तो अवस्थामा प्राय: सीमावारिका नेपालीले मर्का खेप्नुपर्छ । खासगरी तराईका सीमावर्ती क्षेत्रमा बाँध/तटबन्ध निर्माण विवादका कारण बन्ने गरेका छन् किनभने त्यस्ता संरचनाले सीमावारि क्षेत्रलाई वर्षायाममा डुबानमा पार्ने गर्छ । सिमानाकै विषयमा पनि तराईका विभिन्न क्षेत्रमा विवाद छ । त्यसैले भारतीय पक्षले सिमानामा एकतर्फी रूपमा बाँध/तटबन्धजस्ता भौतिक संरचना निर्माण गर्दा नेपाल सरकार प्राय: मौन रहनाले प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दा प्रतिकारमा उत्रनुपर्ने अवस्था आइपर्छ र नेपाली नागरिक भारतीय सुरक्षाकर्मीबाट असुरक्षित बन्नुपर्छ । सप्तरीको कोइलाडी तिलाठीमा पनि त्यही भएको हो । 

सीमावर्ती क्षेत्रमा यस्ता तनाव हुने र नागरिक असुरक्षित बन्ने अवस्था नदोहोरिने गरी दिगो समाधान खोज्न जरुरी छ । सीमाक्षेत्रमा संरचना निर्माण दुईदेशीय सहमतिका आधारमा मात्र हुनुपर्छ । सीमासम्बन्धी विद्यमान विवादका विषयलाई नेपाल पक्षले भारतीय पक्षसँगको उच्चस्तरीय छलफल र वार्तामा राखेर समाधान गर्नुपर्छ । सीमाक्षेत्रमा समस्या उत्पन्न भइहाले उच्चस्तरबाटै तत्काल पहलकदमी थालिनुपर्छ ताकि नागरिक प्रतिरोधमा उत्रनुपर्ने अवस्था नआओस् । तत्कालका लागि भने सुपौलको वीरपुर जेलमा राखिएका देवनारायण र उनका छोरा अजयलाई रिहा गराउन सरकारले प्रभावकारी पहल गर्न जरुरी देखिएको छ । अहिले जिल्लास्तरबाट प्रयत्न भइरहे पनि प्रभावकारी बन्न सकेको छैन । त्यसैले केन्द्रीय तहबाटै उनीहरूलाई जतिसक्दो छिटो सम्मानपूर्वक रिहा गराउन पहल गर्नुपर्छ । बदलाको नियतले आफ्ना नागरिकविरुद्ध यस्तो क्रियाकलाप नदोहोरिने अवस्थासमेत सुनिश्चित गराउनुपर्छ ।