ट्रम्प–किम वार्ताको सार्थकता

सिंगापुरको सेन्टोसा टापुमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र उत्तरकोरियाली नेता किम जोङ–उनले कोरियाली प्रायद्वीपमा दिगो शान्ति स्थापनाका लागि संयुक्त प्रयास गर्न गरेको सहमति स्वागतयोग्य छ । लामो समयदेखि तनावपूर्ण सम्बन्ध गुजार्दै आएका अमेरिका र उत्तरकोरियाका नेताले शान्ति तथा समृद्धिका लागि आपसमा नयाँ सम्बन्ध विस्तार गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।

यसबाट उत्तर र दक्षिण दुई कोरियाबीच सम्बन्ध सुदृढीकरणका लागि केही महिनादेखि भइरहेको पहललाई ऊर्जा मिल्नेछ । बाहिरी संसारबाट अलग साम्यवादी मुलुक उत्तरकोरियाको दक्षिणकोरिया र अमेरिकासँग सम्बन्ध सुधार अहिले प्रारम्भिक चरणमा मात्र रहेकाले निश्चिन्त हुने अवस्था भने बनिसकेको छैन । संवाद प्रक्रियालाई निरन्तरता दिँदै तीनै मुलुक आपसी विश्वास, समझदारी कायम गरेर प्रतिबद्धतामा इमानदार रहन सके अहिले भइरहेका वार्ताहरू सार्थक बन्नेछन् र सम्भावित आणविक युद्धको त्रास पनि सधैंलाई अन्त्य हुनेछ ।

वार्ताको मिति एक महिनाअगावै टुंगो लागे पनि केही दिनअघिसम्म निर्धारित दिनमै ट्रम्प–किम भेट हुने/नहुने अन्योल थियो । परमाणु नि:शस्त्रीकरणमा उत्तरकोरियाको ढिलाइ र अमेरिका–दक्षिणकोरिया संयुक्त सैन्य अभ्यासले अविश्वास बढाउँदा दुई साताअघि वार्ता रद्द गर्ने स्थितिमा दुवै नेता पुगेका थिए ।

ट्रम्प र किम आइतबार सिंगापुर नउड्दासम्म पनि उनीहरू दुवैको अनपेक्षित कार्यशैलीका कारण पनि विश्व समुदायमा संशय कायमै थियो । विश्व शान्तिका लागि कोसेढुंगा बन्न सक्ने अपेक्षाका साथ बहुप्रतीक्षित बनेको सिंगापुर–वार्ता अन्तत: सम्पन्न भएको छ । कुनै बहालवाला अमेरिकी राष्ट्रपति र उत्तरकोरियाली नेताबीच भएको यो पहिलो भेटवार्तासमेत हो ।

केही महिनायता दुवै नेता सम्बन्ध सुधारका लागि लालायित देखिएका थिए । यो उनीहरूका लागि बाध्यात्मक परिस्थिति पनि थियो । ट्रम्पका लागि आफ्नो विदेश नीतिको मुलुकभित्रै र बाहिर आलोचना भइरहेका बेला उत्तरकोरियासँग सम्बन्ध सुधार विश्व शान्ति स्थापनाका लागि कदम बढाएको सन्देश प्रवाह गर्ने अवसर हो । अमेरिकासम्मै क्षेप्यास्त्र प्रहार गर्ने भनेर उत्तरकोरियाले दिइरहेको धम्कीले नागरिकमा असुरक्षाभाव पैदा गरेकाले समेत ट्रम्पलाई तनाव मत्थर पार्नैपर्ने स्थिति आएको थियो ।

विश्वबाट अलग, आर्थिक नाकाबन्दी, बढ्दो सुरक्षा खर्च तर जर्जर अर्थतन्त्रका कारण उत्तरकोरियाली शासकलाई पनि रूपान्तरण बाध्यात्मक बन्दै गएको थियो । दक्षिण कोरियाली र अमेरिकी राष्ट्रपतिसँग वार्ताको चाहना अप्रत्याशित रूपमा उनले नै सुरुमा राखेका हुन् ।

केही महिनाअघिसम्म अमेरिका ध्वस्त पार्ने भन्दै क्षेप्यास्त्र प्रक्षेपण र आणविक परीक्षण गर्दै आएको उत्तरकोरियाको नाटकीय रूपान्तरणले विश्वलाई भने चकित पारेको छ । यो शान्ति र समृद्धिको उद्देश्यसँगै शासकीय शैली परिवर्तनको चाहना नै हो कि छल मात्रै भनेर उत्तरकोरियाप्रति गरिएका आशंकाको निवारण भने भइसकेको छैन ।

दक्षिणकोरियाली राष्ट्रपति मुन जाय–इनसँग छोटो समयमै दोहोर्‍याएर भेटवार्ता गर्नु, परमाणु नि:शस्त्रीकरण प्रक्रिया थाल्नु, यहीबीच तीन अमेरिकी बन्दी रिहा गर्नुलगायतका घटनाक्रमले भने उत्तरकोरियाली नेता किममा रूपान्तरणको आकांक्षा बलियो रहेको संकेत गर्छ ।

सिंगापुरको शिखर वार्तामा अमेरिका र उत्तरकोरियाले जनताको आकांक्षाअनुरूप दुई देशको शान्ति तथा समृद्धिका लागि नयाँ सम्बन्ध विस्तार गर्ने प्रतिबद्धता गरेका छन् । दुवै देशले युद्धका बेला बन्दी बनाइएकाहरूलाई क्रमैसँग रिहा गर्ने सहमति पनि भएको छ । कोरियाली प्रायद्वीपमा पूर्ण आणविक नि:शस्त्रीकरण प्रक्रियामा अगाडि बढ्ने अमेरिकी राष्ट्रपति र उत्तरकोरियाली नेताबीचको सहमति महत्त्वपूर्ण छ ।

यसबाट दुई कोरियाबीच डेढ महिनाअघि कोरियाली प्रायद्वीपमा पूर्ण परमाणु नि:शस्त्रीकरण गर्ने सहमति कार्यान्वयनमा बल पुग्नेछ । यसबाट दोस्रो विश्वयुद्ध अन्त्यसँगै विभाजित उत्तर र दक्षिणकोरियाबीच सन् १९५०–५३ को युद्धरत अवस्थाको विधिवत् अन्त्यको सुनिश्चितता बढ्नेछ ।

अहिले उत्तर–दक्षिणकोरिया र अमेरिकाबीच सम्बन्ध सुधारका लागि वर्षौंदेखिको प्रयास मूर्ततातिर उन्मुख छ । दक्षिणकोरियाको सहयोगार्थ आफ्नो सेना तैनाथ गर्दै आएको अमेरिकाको भूमिकाबिना अहिले कोरियाली प्रायद्वीपमा शान्ति स्थापना एवं त्रिपक्षीय सम्बन्ध सुधार असम्भवप्राय: छ । ट्रम्पले मंगलबारको शिखर वार्तामा उत्तरकोरियालाई सुरक्षा प्रदान गर्न कटिबद्ध भएको पनि जनाएका छन् । दक्षिणकोरियासँग शिखर वार्ता भएयता उत्तरकोरियाले दुइटा परमाणु परीक्षण केन्द्र नि:शस्त्रीकरण गरिसकेको छ ।

यसरी नै कोरियाली मामिलामा सन् ५० को युद्धकालबाटै अमेरिकाझैं संलग्न रहँदै आएको चीनको पनि हालको शान्ति प्रक्रियामा रचनात्मक भूमिका आवश्यक छ । यी सबै सरोकारवाला मुलुकहरू दिगो शान्ति स्थापनार्थ इमानदार हुन सके भने अहिले सुरु भएको प्रक्रिया टुंगोमा पुग्न सक्छ । यसका लागि आगामी दिनमा हुने द्विपक्षीय र त्रिपक्षीय वार्ताहरू महत्त्वपूर्ण हुनेछन् ।