संस्कृत बुर्जुवा हो र ?

हुन पनि त्यतिबेलाको शिक्षा प्रणालीमा केही त्यस्ता पाठ्यक्रम थिए,
जसले तत्कालीन शासन व्यवस्थाको पक्षपोषण गर्थे । कुनै पनि सार्वभौम मुलुकले अवलम्बन गर्ने शिक्षा प्रणाली त्यस देशको विशिष्ट परिस्थिति अनुकूल हुनुपर्छ । पञ्चायतका विरोधी शक्तिहरू खासगरी वामपन्थीहरूले संस्कृत शिक्षालाई बुर्जुवा शिक्षा भनेर
आरोप लगाए ।

संस्कृत भाषा पूर्वीय वाङमयको एउटा विराट भाषिक सभ्यता हो । संस्कृति, सभ्यता र भाषिक दृष्टिकोणले संस्कृत एक अलौकिक र व्यापकता बोकेको भाषाभन्दा अत्युक्ति नहोला । खालि यसको उत्पादन सम्बन्ध छैन भनेर ठेगान लगाउने काम त्यति वस्तुपरक छैन । कुनै पनि भाषा बीचको असमझदारी खडा गर्ने काम विलकुल जायज होइन । अंग्रेजी, नेपाली, संस्कृत र अन्य भाषा बीचको अन्तर–सम्बन्ध हुनु जरुरी छ । एकले अर्कोलाई निषेध गर्नुचाहिँ मुर्खता हो । अंग्रेजी विश्वमा सर्वस्वीकार्य भाषा बनिसकेको छ र हामी त्यसलाई कुनै पनि रूपमा प्रयोगमा ल्याउन उद्यत छौं । संस्कृत भाषा पूर्वीय दर्शनको स्रोत पनि हो । आयुर्वेद, साङखे दर्शन, नीतिशास्त्र, वास्तुशास्त्र, ज्योतिष विज्ञान खोगल शास्त्र आदि मानव सभ्यतालाई प्रभाव पार्ने संस्कृत वाङ्ममयका बहुआयामिक ज्ञानको भण्डार हो । यसलाई खाली हिन्दुहरूको कर्मकाण्ड विधिको रूपमा बुझ्नु त्यति श्रेयस्कर छैन ।
– भोला दुलाल, टोखा नपा–१, झोर