गुराँसे जंगलको यात्रा, तोङबा र सुकुटी खान्की

आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्य चौकी, गुफापोखरी अनि वसन्तपुरका नाममा यस्ता धेरै लोकभाकाका गीत, कविता अनि गजल सिर्जना भएका छन् । यिनै स्थानलाई आधार वनाएर धेरै लेखकले आफ्ना सृजनाहरूमा यी पर्यटकीय क्षेत्रको वर्णन गर्दै आएका छन् । सर्जकहरूले यिनै सेरोफेरोमा रहेर यस स्थानको बयान गरिरन्छन् । पछिल्लो समय यी स्थानको चिनारी अर्को थपिएको छ ।

यस क्षेत्रको मौलिक चिनारी दिने गरी कोदोबाट बनाइएको तोङबा र मासुको सुकुटी यस क्षेत्रमा घुम्न आउनेहरूको रुचिको खान्की बन्दै गएको छ । तराईको अत्याउने गर्मीबाट केही समय भए पनि छलिन चार घण्टाको सवारी साधनको यात्रापछि बाह्रै महिनाजसो चिसो रहने ठाउँ वसन्तपुर आइपुग्छन् । यहाँबाट शुरु भएको उनीहरूको यात्रा थप एक दिनअघि संखुवासभाको गुफा बजारसम्म पुगेर रोकिन्छ । यी स्थानसम्म आएका पारखीहरूको खान्की यहाँको तोङबा र सुकुटी हुने गर्छ ।

अधिकांश समय बादलले ढाक्ने यी स्थानमा आएकाहरू यस क्षेत्रको प्राकृतिक सौन्दर्य देखेर भुतुक्कै हुन्छन् । अघिल्लो वर्ष जस्तो योपटक जंगल नै राताम्मै हुनेगरी गुराँस नफुले पनि जति फुलेका छन्, ती फुलले यहाको सौन्दर्य झनै रमाइलो बनाएको छ ।

स्थानीयहरू तोङबालाई जाडो भगाउने ‘भित्रीकोट’ भनेर ठट्टा गर्छन् । पदयाक्राका त्रममा घरी घरी भुर्इँकुहिरो खुल्दा पारीपटी देखिने कुम्भकर्ण, मकालु, कञ्चनजंघा र ठूलो क्षेत्रफलमा फैलिएको गुराँस वनको दृश्यको अवलोकन गर्ने अवसर यहाँ आएकहरूलाई जुर्ने गर्छ ।

वसन्तपुरदेखि गुफा बजारसम्मको पदयात्रामा निस्कीएकाहरूले प्रत्येक जसो साना ठुला होटलमा काठका भाँडामा पित्तल र तामाले मोरेर बनाइएका कलात्मक भाँडा देख्न सक्छन् । यी भाँडाहरू तोङबाकै लागि कुँदेर बनाइएका हुन् । पहिले सवारीसाधन नचल्दा यस भेगका वासिन्दाले धरानदेखि नुन लगायतका खाद्यान्न वोकेर ल्याउदा बास बस्नका लागि वसन्तपुर, चौकी र गुफामा वनाईएका गोठहरू अहिले आएर वर्षमा हजारौं पर्यटक तान्ने गन्तव्य बनेका छन् । पुर्वका ताप्लेजुङ, संखुवासभा र तेह्रथुमका बासिन्दाले धरानदेखि पिठ्युमा नुन वोकेर आउँदा बास बस्ने स्थान भएकैले पछि आएर वसन्तपुर नाम रहन गएको वुढापाकाहरूको भनाइ छ ।

वसन्तपुरदेखि गुफा बजारसम्मको पदमार्गले कुम्भकर्ण, मकालु र कञ्चनजंघा हिमाल आरोहण पदमार्गको प्रतिनिधित्व गर्छ । वसन्तपुरमा सुकुटीको साथमा तोङबा पिएर गएको जोकोही बेलुकी वास बस्ने बेलाको तोङबा पिउन रमणीय चौकी बजार पुग्छ ।

‘यो पदमार्गमा तोङबा नबनीने होटलनै छैनन्’ वसन्तपुरको याक होटलका सञ्चालक पेम्वा भोटियाले भने । तोङबा र सुकुटीकै कारण धेरै होटलहरू चलेको उनले बताए । यस क्षेत्रका याक, दार्जीलिङ, ताप्लेजुङ, मिलन, लालीगुराँस, बसन्तपुर भ्युलगायत नाम चलेका होटलहरूको मुख्य खान्की नै रसिलो तोङबा र सुकुटी हुने गर्छ । कोदोलाई उसिनेर मर्चा हालेर केही दिन गुम्स्याइन्छ । स्थानीय भाषामा यो कार्यलाई ‘ओथारा’ राख्ने भनिन्छ । त्यसपछि पित्तलले सजाइएको कलात्मक काठको भाँडामा पहिले गुम्स्याइएको कोदो हालेर तातो पानी हालेपछि रसीलो तोङबा तयार हुन्छ ।

चिसो मौसममा शरीर तताउने र गर्मीमा तिर्खा मेट्ने तोङबा नियमित पिउनेहरू शरीरलाई स्वस्थ राख्ने पेय पदार्थको रुपमा समेत लिने गर्छन् । त्यसैले यसअघि तोङबाको स्वाद थाहा पाइसकेकाहरू वसन्तपुर आइपुग्ने बित्तिकै चियाको सट्टा तोङबा नै पिउन थाल्छन् ।

दार्जीलिङको मध्य कागझोडाका बमबहादुर तामाङ वर्षमा एकपटक सुकुटीको साथमा तोङबा पिउन र यस क्षेत्रको प्राकृति सौन्दर्यमा रमाउन परिवारको साथमा आउँछन् । ‘यहाँ आएर तोङबा पिउनुको स्वादै छुट्टै छ’ कलात्मक काठको भाँडोमा लेकमा पाईने सानो बाँसको सुईरोले तान्दै तोङबाको स्वादको बखान उनले गरे ।

बसन्तपुरदेखि गुफा बजारसम्मको स्थानीय होटलमा बनाइएको स्वादिलो तोङबा र सुकुटीको स्वाद देशका ठूला राजनीतिक पार्टीका केन्द्रीय स्तरका नेता तथा उपल्लो तहमा रहेका कर्मचारीहरूले समेत बेलाबखत यहाँ आउँदा चाख्न भ्याएका छन् । भारतको बिहारबाट नजिकको दुरीमा रहेको यसक्षेत्रमा तोङबाको स्वादमा रमाउन आउनेहरूको जमात प्रत्येक दिनजसो देखिन्छ । तराईबाट आएकाहरू यहाँका बजारहरूलाई विश्रामस्थलका रूपमा लिने गर्छन् ।