१९.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४७

घर निर्माण बल्ल अन्तिम चरणमा 

भूकम्पपीडितको व्यथा
राजकुमार कार्की

(राताटार, सिन्धुली) — घरको गारो लगाउँदै गरेका गोलन्जोर गाउँपालिका ७ राताटारका प्रदीप राईमा आशा पलाएको थियो । चार वर्षा र हिउँद टहरोमा कटाएका उनी घर निर्माण सम्पन्नको अन्तिम चरणमा पुगेका छन् । सामग्रीहरू जुटाएर घर निर्माणमा उनी लागेको चार महिना बितेछ ।

घर निर्माण बल्ल अन्तिम चरणमा 

नीलो जस्ताको छाना, माटो र ढुंगाको गारो, बाहिर सिमेन्टको प्लास्टर गरेर राईले घर सम्पन्न गर्न लागेका हुन् ।


नजिकै मकै छोडाउँदै गरेकी जीवनसंगिनी उर्मिलातिर फर्कदै प्रदीपले अबको दसैंअगावै घर सर्ने योजना सुनाए । ‘कति दुःख काटियो टहरामा, बयान गरेर साध्य छैन्,’ उनले भनिन्, ‘अहिले पनि दिउँसोको समयमा गर्मीले गर्दा बस्नै सकिँदैन ।’ आफैं खटेर घर निर्माण गर्दा पनि ११ लाखको हाराहारीमा खर्च भएको प्रदीपले सुनाए ।


‘पाँच लाख ऋण गरेका छौं, सरकारले दिने तीन लाखमा दोस्रो किस्तासम्म एक लाख ५० हजार ल्याइयो,’ उनले भने, ‘अब तेस्रो किस्ता ल्याउन बाँकी छ, घर बनाउँदा ऋण लागे पनि बाबुआमा र केटाकेटीलाई नयाँ घरमा सार्न आतुर छौं ।’


प्रदीपलाई घर नबन्दा सबैभन्दा समस्या बाबुको थियो । दिउँसोको चर्को घाम लागेपछि जस्ताले छाएर बनाएको अस्थायी टहरोमा बसिसक्नु हुँदैन । ६० वर्षीय बाबु भरतबहादुर राई बैशाखीको साहरामा रुखको सिंयाँल खोज्दै हिँड्छन् । ‘के गर्नु टहरामा बस्नै सकिँदैन, आगोको राप कम होला तर यहाँ बढी पोल्छ,’ उनले भने, ‘दिनभर रूखको छाहारी खोजेर हिँड्नुपर्छ ।’


राताटारका ५६ घर भूकम्पले ढालेका थिए । तीमध्ये एक घरबाहेक सबै पुनर्निर्माणको अन्तिम चरणमा छन् । सबैजसो घर बनिसके भने केही बन्दै गरेको स्थानीय समाजसेवी कृष्णबहादुर राईले बताए । ‘केहीले मात्र माटोढुंगाको बनाएका नत्र छत ढलान गरेर नै घर बनेको छ । तीनकोठे र चारकोठे घर धेरै बनेका छन्,’ उनले भने, ‘केहीले तेस्रो किस्तासमेत लिइसकेका छन्, केही प्रक्रियामा रहेका छन् । एक घर भने घरमूली बाहिर बस्ने हुनाले सुरु नै भएको छैन ।’


भूकम्पले ध्वस्त बनाएको राताटारमा यतिखेर तीनतले पक्की भवनसमेत बनेको छ । स्थानीय शिक्षक यज्ञबहादुर राईले उक्त घर निर्माण गरेका हुन् । नेपालको नमुना १० सहरमध्ये खुर्कोट परेपछि राताटारमा सडक भर्खरै कालोपत्रे समेत भएको छ । पहिला उजाड लाग्ने राताटारमा यतिखेर कायापलट भएको छ ।


सडक कालोपत्रे भएपछि अन्यत्र सरेर घर बनाउने योजना बुनेकाले समेत राताटारमा बनाएका छन् । ‘बेंसीमा घर बनाउने योजनामा थियौं, तर सडक कालोपत्रे भएपछि यहीं बनाएका छौं,’ सहकारीको काममा व्यस्त रहेकी स्थानीय सावित्रा राईले बताइन् ।


भूकम्पले भत्किएका आफ्ना दुई घरको आँगनमा भेटिएका ७५ वर्षीय वृद्ध खड्गबहादुर थापा दिनहुँजसो राताटार उक्लिने गर्छन् । ‘आफूले आर्जेको सम्पत्तिको माया हुँदो रहेछ,’ उनले भने, ‘दुई घण्टा उकालो चढेर आउँछु, यतै घर बनाउनुपर्छ भन्दा छोराहरूको कानमा बतास लागेन् ।’


गोलन्जोर गाउँपालिका अध्यक्ष पुष्पबहादुर कार्की भूकम्पका घर निर्माणका लागि चाहिने ढुंगा, बालुवा र गिट्टी हरबखत उपलब्ध गराएको बताउँछन् । ‘वर्षातमा समेत सामग्री उपलब्ध गराइएको छ,’ उनले भने, ‘पुनर्निर्माणले तीव्रता पाएको छ, यही रफ्तारमा जाने हो भने सबै घरहरू बन्छन् ।’


पर्ममा घर निर्माण, राताटारवासीले अर्को अनौठो काम गरेका छन् । राईको बाहुल्य रहेको राताटारमा पर्मबाट १० घर बनेका छन् भने तीन घर निर्माणाधिन रहेका छन् । मिस्त्री, लेवर गाउँमै भएकाले आफ्नो घर आफैं बनाउ भन्ने नीतिलाई अंगाली सबै काम आफैंले गरेको स्थानी अगुवा कृष्णबहादुर राईले बताए । घर निर्माणका लागि चाहिने बालुवा, गिट्टी, ढुंगा, सिमेन्ट, रड, काठपात लगायत सामग्री घरमुलीले जुटाउने काम भने पर्ममा गरेको उनले सुनाए ।


‘सामूहिक पर्ममा घर बनाउँदा २० लाख लगानी लाग्ने एकतले पक्की घरलाई १५ लाख मात्र लागेको छ,’ उनले भने, ‘ज्यालाको रकम जोगिँदासमेत ठूलो राहत मिल्यो ।’ सामूहिक पर्ममा काम गर्दा अपनत्वसमेत बढ्ने र काम ठूलो सानो नहुने रहेछ भन्ने सबैलाई पर्ने उनको अनुभव छ ।


महाविपत्तिको सामना राताटारवासीलाई भूकम्पले मात्र हैन ६ वर्षअघि अर्को महाविपत्ति परेको थियो । ०७० साल चैत २८ मा भएको आगलागीमा परेर राताटारका १६ घर खरानी बनेका थिए । दुई वर्षपछि भूकम्पले अर्को पीडा थपिदियो ।


आगलागीमा परेर खरानी भएको घरको पीडा भुलाउन ५ लाख लगाएर चिरिच्याट्ट परेको घर बनाएका सन्तोष राईलाई भूकम्पले फेरि अर्को पीडा दिएको थियो । ‘परिश्रमले बनाएको घर धुलो बनेर उड्यो,’ पीडाको स्वरमा उनले भने, ‘आगलागीमा परेर खरानी भएपछि ऋण काढेर घर बनाएका थियौं, दैवले सहेन, फेरि भूकम्पले ढाल्यो ।’


यतिखेर ऋण गरेर भए पनि सबैले घर निर्माण गरेका छन् । अर्को विपत्ति नपरोस् भन्ने कामना गर्नुको विकल्प नै के छ र सन्तोषले लामो सास लिए । नवनिर्मित घर बनाउँदा लागेको ऋणबाट भने उनीहरू धेरै आत्तिएका छैनन् । बढीमा १० लाखसम्म ऋण परेको तर कालोपत्रे सडक बनेसँगै जग्गाको भाउ आकासिएकाले चिन्ता नलिएकाले उनीहरूले सुनाए । रोपनीको पाँच लाख पनि नजाने जग्गा अहिले आनाको तीन लाखसम्ममा कारोबार हुन थालेको छ ।


प्रकाशित : श्रावण २९, २०७६ १२:२४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा बारम्बार परीक्षार्थीको उत्तरपुस्तिका हराउने गरेको छ। यसको समाधान कसरी हुन्छ?