वर्षा नलाग्दै पहिरोको त्रास

असोजपछि वैशाख पहिलो सातासम्म पानी परेन । बीच–बीचमाा धूले पहिरो पनि खस्यो । तर डिभिजन सडकले वास्तै गरेन । अहिले ५ दिनअघि पहिरो खस्दा दुई घण्टा सडक अवरुद्ध भयो । पुन: आइतबार रातिको पानीले सोमबार दिउँसोसम्म सडक अवरुद्ध रह्यो ।

सिद्धार्थ राजमार्गको तानसेन–बुटवल खण्डको दोभान सिद्धबाबा हेडबक्समा गत वर्षदेखि बगेको निरन्तर पहिरोका कारण यात्रुले सास्ती बेहोर्नु परेको तिनाउ गाउँपालिका ३ दोभानका विष्णुप्रसाद पाण्डेयले बताए । गत वर्ष झण्डै महिना दिनसम्म केही समय खुल्ने र बन्द हुने सडकमा यस वर्ष पनि समस्या देखिएको उनले बताए । राजमार्ग बन्द भएपछि यात्रुले ६ किलोमिटर पैदल यात्रा गरेर गन्तव्य जानुपर्ने बाध्यता छ । सोमबार बिहान ७ बजेदेखि डोजर, स्काभेटर लगाए पनि ठूला ढुंगा भएकाले काम गर्न सकेन । ‘ब्रेकर लगाएर ढुंगा फोर्नु पर्दा समस्या भयो,’ जिल्ला ट्राफिक प्रहरी प्रमुख प्रवीण आचार्यले भने, ‘गतवर्ष निकै दु:ख दियो यही स्थानमा फेरि उही समस्या सुरु भएको छ ।’

अघिल्लो वर्ष खसेको पहिरोमा यसवर्ष वर्षा सुरु नहुँदै हैरानी खेप्नु परेको उनले बताए । गतवर्ष सडक डिभिजनले दैनिक डोजर, एक्साभेटर, लोडर राखेर पहिरो पन्छाए पनि पर्खाल लगाउने वा अन्य उपायको काम नगर्दा यस वर्ष पनि जनताले दु:ख पाउने पक्का छ । गत वर्ष नै पहिरो फालेर सवारी नियमित भएको दुई–तीन घण्टा नबित्दै पुन: ढुंगा र माटोसहितको धूले पहिरो खसेर समस्या बेहोरेका थिए । ‘पानी पर्न सुरु भयो भने पहिरो सफा गरेको केही घण्टामै ढुंगा माटो झरेर बाटो अवरोध हुने पक्का छ,’ स्थानीय वडाध्यक्ष प्रेम पाण्डेयले भने, ‘सिद्धार्थ राजमार्ग भएर चल्ने सवारी र यात्रुले यस वर्ष पनि सास्ती खेप्नु पर्ने पक्का छ ।’ राजमार्गका अन्य भागमा पनि सवारी विगतमा यति लामो समय बन्द भएको थिएन ।

गत वर्ष दोभान बजारदेखि ५ सय मिटर टाढा खसेको पहिरो अनौठो प्रकृतिको छ । सफा गरेर हिँडेको केही समयमै ढुंगा खस्न थाल्छ । हेर्दाहेर्दै पूरै सडक भरिन्छ । ठूल्ठूला ढुंगासहितको पहिरो सफा गर्नसमेत माथिबाट ढुंगा खस्दा समस्या हुने गरेको ट्राफिक प्रमुख आचार्यले बताए । ‘गत वर्ष पनि पहिरोले हैरानी पारेको हो,’ उनले भने, ‘फेरि यस वर्ष पनि उही समस्या हुने पक्का छ ।’

हरेक वर्ष कम्तीमा १० जनाले दोभानदेखि सिद्धबाबा क्षेत्रसम्म ज्यान गुमाउनु परेको छ । कहिले पहिरोले बस, कार, जिप, मोटरसाइकल बगाउने गरेको छ । ढुंगाले लागेर ज्यान गुमाउने पनि उत्तिकै हुन्छन् । ‘सधैं समस्या झेल्नुपर्ने बाध्यता छ,’ आचार्यले भने, ‘यस विषयमा सांसद, जनप्रतिनिधि गम्भीर हुन जरुरी छ ।’ दोभानदेखि ६ किमि क्षेत्रमा कहाँ पहिरो खस्छ भन्ने थाहा हुँदैन । साढे ३ किलोमिटर सडक अझै बढी जोखिममा छ । प्रमुख जिल्ला अधिकारी विष्णुप्रसाद ढकालका अनुसार साढे ३ किलोमिटर क्षेत्रमा १ सय १३ पहिरो खसेको छ । यस क्षेत्रमा १० वर्षमा ७० को मृत्यु, १९ बस, ८ ट्रक, ११ कार र जीप साथै २१ मोटरसाइकलमा क्षति पुगेको तथ्यांक छ । यस क्षेत्रमा भौगोलिक बनावट पनि उस्तै छ । जसले गर्दा यस भेगमा पहिरो र ढुंगा खस्ने पत्तासमेत लाग्दैन । कतिपय स्थानमा झन्डै डेढ किलोमिटर माथिबाट पहिरो खस्छ ।

गत वर्ष भदौमा विद्युत् हेडबक्समाथि खसेको पहिरो पनि कम्तीमा ३ सय मिटर लामो छ । पहिरोले राजमार्गको कालोपत्रे भागसमेत भत्कायो । ‘गत वर्ष खसेको पहिरोको समस्या समाधानका लागि पहल भइरहेको छ,’ डिभिजन सडक प्रमुख बाबुराम सापकोटले भने, ‘ठेक्का लगाएको छ तर निर्माण व्यवसायीले काम नगर्दै फेरि त्रास सुरु भइसकेको छ । दैनिक सवारी नियमित गराउन पहल भए पनि निरन्तर खसेको पहिरोले समस्या भएको हो ।’ उनका अनुसार यसको वैकल्पिक बाटोका रूपमा नुवाकोटतर्फबाट बुटवल बेलबास साथै झुम्सादेखि चौकी भञ्ज्याङ भएर चरङ्गे निस्कने बाटोका लागि काम अघि बढेको छ । डिभिजन सडकले तिनाउ र कचल खोलामा पक्की पुल निर्माण अघि बढाएको छ ।

यस्तै, टनेल र सेमी टनेलको अध्ययनसमेत अघि बढेको उनले बताए । राजमार्ग भएर पाल्पा, गुल्मी, अर्घाखाँची, स्याङ्जा, पर्वत, बागलुङ, कास्की, मुस्ताङलगायतका यात्रुले यात्रा गर्छन् ।

तराईबाट पहाड र पहाडबाट तराई जाने उत्तर–दक्षिण राजमार्गमा यात्रा गर्न सहज हुनुपर्ने यात्रुले सधैं माग गर्दै आए पनि अहिलेसम्म हुन नसकेको दोभानका चोपलाल गिरीले बताए । ‘यति महत्त्वपूर्ण बाटो भएर पनि चासो दिने तर काम गर्ने प्रवृत्ति देखिएन,’ उनले भने, ‘सधैं यस क्षेत्रका बासिन्दालाई सास्ती खेप्नुपर्ने बाध्यता छ ।’