सुरक्षित गर्भपतन असुरक्षित पनि

परिवार नियोजन संघ नेपालगन्जकी स्टाफनर्स सुमित्रा गुरुङ जथाभावी गर्भपतनले शरीरमा असर गर्ने बताउँछिन् । सुरक्षित तरिकाले गरे पनि कसैलाई रक्तश्राव हुने, पाठेघरमा संक्रमण हुने, महिनाबारीमा गडबडी हुनेजस्ता समस्या देखिन सक्छ । ‘पटक–पटक गर्भपतन गराउँदा बच्चा नहुने समस्या पनि हुन सक्छ । तर, सबैलाई यस्तै असर देखिन्छ भन्ने छैन,’ उनले भनिन्, ‘नदेखिए पनि सामान्य असर त सबैलाई गर्छ ।’

गर्भवती महिलाको मञ्जुरीमा दक्ष स्वास्थ्यकर्मीबाट नौ सातासम्मको गर्भलाई औषधि प्रयोग गरी सुरक्षित गर्भपतन गर्न सक्ने कानुनी व्यवस्था छ । त्यस्तै, १२ सातासम्मको गर्भलाई औजारको प्रयोग गरी दक्ष स्वास्थ्यकर्मीबाट गर्भपतन गर्न सकिन्छ । जबरजस्ती वा हाडनाता करणीबाट रहेको गर्भ १८ सातामा पनि पतन गर्न सक्ने व्यवस्था छ । तर, गर्भपतन नगराए महिलाको ज्यान जोखिममा पर्ने भए वा चिकित्सकको सल्लाहअनुसार बच्चा अस्वस्थ भए जुनसुकै अवधिको पनि पतन गराउन सक्ने व्यवस्था छ ।

सुरक्षित गर्भपतन महिलाको अधिकार हो । यससम्बन्धी धेरै महिलालाई जानकारी होला । तर, यसको असरबारे कमैलाई मात्र थाहा भएको पाइन्छ । गर्भपतन गर्नुभन्दा पनि पहिले नै परिवार नियोजनका साधन प्रयोग गर्नु उचित हुने परिवार नियोजन संघ नेपालगन्जका सुपरभाइजर सागर ज्ञवाली बताउँछन् । यसबारे श्रीमान्–श्रीमती दुवैलाई जानकारी गराउन आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ । ‘गर्भ रहिहाले पतन गर्दा महिलाको स्वास्थ्यमा असर पर्छ । त्यसैले पनि विशेषगरी महिलालाई परिवार नियोजनका साधनबारे जानकारी गराउनुपर्छ,’ उनले भने, ‘गर्भपतन धेरै गराउनु हुन्न । यसको प्रयोग गलत तरिकाले गर्नु भएन । गर्भपतनलाई परिवार नियोजनको साधन ठान्नु भएन ।’

जिल्लामा १२ सरकारी स्वास्थ्य संस्था र तीन निजी संस्थाले सुरक्षित गर्भपतन सेवा दिइरहेका छन् ।

गर्भपतन अधिकारको जथाभावी प्रयोग नगर्न कार्यालयकी पब्लिक हेल्थ नर्स सरिता चन्द सुझाउँछिन् । ‘यो अधिकार हामी महिलाकै हो । अधिकार हो भन्दैमा जथाभावी प्रयोग गर्नु भएन,’ उनले भनिन्, ‘यसले हाम्रै स्वास्थ्यमा असर गर्छ ।’

गर्भ रोक्नका लागि परिवार नियोजनका विभिन्न साधनको प्रयोग गर्न चन्द सल्लाह दिन्छिन् । जसले गर्भपतन गर्ने अवस्था नआउने उनले बताइन् । स्वास्थ्य संस्था र महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाबाट पनि परिवार नियोजनबारे बुझ्न सकिन्छ । ‘गर्भपतन कुनै विकल्प नभएपछि अपनाउने विधि हो,’ उनले भनिन्, ‘यसको कमभन्दा कम प्रयोग गर्नुपर्छ ।’ परिवार नियोजन संघ नेपालगन्जमा मात्रै गएको सात महिनामा १ सय ३५ ले गर्भपतन गराएका थिए ।