अनुपात नमिल्दा गुणस्तरमा समस्या

पाल्पाकै रिब्दीकोटमा एक शिक्षकको भागमा १४ विद्यार्थी पर्छन् । कपिलवस्तुको विजयनगरमा भने एक शिक्षक बराबर १ सय २६ विद्यार्थी छन् । निम्न माध्यमिक तहमा पनि पाल्पाकै बगनासकाली गाउँपालिकामा एक शिक्षकको जिम्मामा २० विद्यार्थी मात्रै छन् ।

कपिलवस्तुको विजयनगरमा भने एक शिक्षक बराबर २ सय ४९ विद्यार्थी अनुपात छ । माध्यमिक तहमा गुल्मीको रूरू गाउँपालिकामा एक शिक्षक बराबर १३ विद्यार्थी छन् । सबैभन्दा बढी रूपन्देहीको मर्चवारी गाउँपालिकामा एक शिक्षक बराबर १ सय ८७ विद्यार्थी छन् ।

शिक्षा नियमावलीले विद्यार्थी शिक्षक अनुपात हिमालमा ४०, पहाडमा ४५ र तराई तथा उपत्यकामा ५० हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । यसलाई घटाउँदै विद्यालय क्षेत्र विकास योजनाले विद्यार्थी–शिक्षक अनुपात हिमाली क्षेत्रमा ३०, पहाडी क्षेत्रमा ३५ र तराई तथा उपत्यकामा ४० रहनुपर्ने अवधारणा ल्याएको छ ।

तर, प्रदेश ५ मा भने यो अवधारणाअनुसार शिक्षक व्यवस्थापन भएका छैनन् । यसले गर्दा सामुदायिक विद्यालयको व्यवस्थापन र शैक्षिक गुणस्तर कायम गर्ने विषय चुनौतीपूर्ण बनेको सरोकारवालाको गुनासो छ ।

प्रदेश ५ जस्तै देशभरको दरबन्दी मिलानका लागि संघीय सरकारले महाश्रम शर्माको संयोजकत्वमा गठन गरेको दरबन्दी पुन: वितरण सुझाव कार्यदलले ७ वटै प्रदेशमा सुझाव संकलन थालेको छ । आइतबार बुटवलमा आयोजना गरेको सुझाव संकलन कार्यक्रममा सरोकारवालाले शैक्षिक गुणस्तरका लागि विद्यालयमा आएका विद्यार्थी संख्याका आधारमा मात्रै दरबन्दी मिलान गर्न नहुने सुझाव दिए ।

विद्यार्थी संख्या मात्रै होइन, विषय शिक्षक, प्राविधिक शिक्षक र मातृभाषा शिक्षकको पनि व्यवस्था हुने गरी विषय र कक्षा हेरेर दरबन्दी मिलान गर्न शिक्षक संघ रूपन्देहीका अध्यक्ष तथा शान्ति नमुना माविका प्रधानाध्यापक कुलप्रसाद लामिछानेले आग्रह गरे ।

कक्षा व्यवस्थापनका लागि एक कक्षामा ३० भन्दा बढी विद्यार्थी राख्नु नपर्ने वातावरण बनाउन सहभागीले सुझाव दिए । ‘कक्षा ३ सम्मका बालबालिकालाई त ३० जनाभन्दा बढी राखेर हेर्नै सकिँदैन,’ जनज्योति मावि कपिलवस्तुका प्रधानाध्यापक विष्णुप्रसाद भण्डारीले भने, ‘बरु ठूलो कक्षामा धेरै विद्यार्थी राख्ने गरी सानो कक्षामा विद्यार्थी घटाउनुपर्छ ।’

उच्च माध्यमिक तहका शिक्षक, प्राविधिकतर्फका प्रशिक्षकको व्यवस्थापन र धार्मिक वैकल्पिक प्रकृतिका विद्यालयमा शिक्षक व्यवस्थापनका लागि छुट्टै दरबन्दी सिर्जना गर्न उनले आग्रह गरे ।