१८.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १२४

वृद्धवृद्धाको गुनासो : नयाँ पुस्ता मोबाइलमै भुल्छन्

‘हामीले जीवनमा के के दुःखकष्ट भोग्यौं । के–के देख्यौं भन्ने कुरा छोराछोरी, नातिनातिनाले सुनिदिनुपर्छ’
दुर्गालाल केसी

दाङ — वृद्धवृद्धाको बौद्धिक सम्पत्ति उपयोग कसरी गर्ने ? जीवनभर उनीहरूले सँगालेका अनुभव नयाँ पुस्तामा कसरी हस्तान्तरण गर्ने ? यी विषयमा शनिबार तुलसीपुरमा गम्भीर बहस र छलफल भएको छ । ६० देखि ९० वर्षसम्मका ८३ वृद्धवृद्धा एक ठाउँमा जुटेर आफ्ना अनुभव साटासाट गरे । उनीहरूले आफ्ना कुरा नयाँ पुस्ताले नसुनेकामा गुनासो पनि गरे ।

वृद्धवृद्धाको गुनासो : नयाँ पुस्ता मोबाइलमै भुल्छन्

जीवनभर सिकेका सीप नयाँ पुस्ताले सिक्न आवश्यक रहेको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका–८, कटकुइयाकी ८३ वर्षीया भागीरथी पाण्डेले बताइन् । ‘हामीले जीवनमा के के दुःखकष्ट भोग्यौं । के के देख्यौं भन्ने कुरा छोराछोरी, नातिनातिनाले सुनिदिनुपर्छ,’ उनले भने, ‘हामीले देखे भोगेका कुरा अहिले छैनन् । हामी गएपछि ती कुरा पनि हराएर जान्छन् ।’


तुलसीपुर–८, ज्ञानज्योति टोलकी शिवाकुमारी उपाध्यायका ९ छोराछोरी र २६ नातिनातिना छन् । उनी कहिलेकाहीं केटाकेटीसँग कुराकानी गरौं भन्ने सोच्छिन् तर सबै आफ्नै धुनमा हुन्छन् । कुरा सुनिदिने कोही हुँदैन । ‘सबै मोबाइल खेलाइरहन्छन् । मोबाइलमा के के हेर्छन् । खेल्छन् । हाम्रा कुरा सुन्न कोही तयार हुँदैन,’ उनले भनिन्, ‘हामी आँखा देख्दैनौं, मोबाइल चलाउन जान्दैनौं । अचेलका केटाकेटी त्यसैमा भुलेका छन् । हाम्रा कुरा कसले सुनिदेओस् !’


तुलसीपुर–३ का ८४ वर्षीय हर्कसिंह ओलीले पनि जीवनमा अनेक अनुभव सँगालेका छन् । खेतीपाती गरे, छोराछोरी हुर्काउन मिहिनेत गरे, सकीनसकी पढाए । त्यसबेला पढ्न नपाए पनि कामका आधारमा धेरै ज्ञान हुने उनको अनुभव छ । आफूसँग भएको ज्ञान बाँडन चाहन्छन् तर कसले सिक्ने ? ‘वृद्धवृद्धाका कुरा सुन्ने र भएको सीप लिने काम गर्नुपर्छ । हाम्रो ज्ञान, सीप मर्न दिनुभएन,’ उनले भने, ‘हामी जाँदा हाम्रो सबै अनुभव हराउने अवस्था नहोस् ।’


पहिले पहिले बूढाबूढी र केटाकेटी एकै थलोमा बस्ने, कुराकानी सुन्ने र सरसल्लाह लिने चलन भए पनि अहिले सबै हराउँदै गयो । ‘अब त सबै एक्लाएक्लै बस्न थाले,’ तुलसीपुर–९ का ८८ वर्षीय दामोदर भट्टराईले भने, ‘नयाँ र पुराना पुस्ताको भेटै नहुने समय आइसक्यो । सबै आफ्नै धुनमा छन् । सिक्ने चलन हरायो ।’


वृद्धवृद्धासँग ज्ञानको भण्डार भएकाले उनीहरूका कुरा सुन्ने र सिक्ने चलन सुरु गर्न आवश्यक रहेको ज्येष्ठ नागरिक सरोकार केन्द्रका जिल्ला अध्यक्ष भोलानाथ योगीले बताए । ‘जीवनभर सँगालेको ज्ञान, सीप निकै उपयोगी हुन्छ । यो सीप हस्तान्तरण हुन आवश्यक छ,’ उनले भने, ‘घर परिवार र समाज भरिलो हुन ज्येष्ठ नागरिकले सम्मानजनक जीवन बाँच्न पाउनुपर्छ ।’


बोलीवचन र व्यवहार मीठो गर्न सके मात्रै पनि ज्येष्ठ नागरिकलाई सन्तोष मिल्ने नागरिक समाजका पूर्वअध्यक्ष टीकाराम रेग्मीले बताए । ‘सन्चो, बिसन्चो ख्याल गर्ने, कहिलेकाहीं सरसल्लाह लिने, कुरा सुनिदिने गर्दा पनि सन्तुष्टि मिल्छ,’ उनले भने, ‘समाज एकल परिवारमा बढी केन्द्रित भएकाले समस्या छ । ज्येष्ठ नागरिकको अनुभव उपयोग हुन सकेको छैन ।’


ज्येष्ठ नागरिकका अनुभव साटासाट गर्ने वातावरण मिलाउन र बुढेसकाल सुखद बनाउन विभिन्न मनोपरामर्शका कार्यक्रम सञ्चालन गर्न थालिएको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका स्वास्थ्य महाशाखा प्रमुख डा. गोकर्ण दाहालले बताए । ‘बुढेसकाल निकै दुःखद र पीडादायी हुन्छ । यसलाई कसरी व्यवस्थापन गरी अधिकतम खुसी जीवन बाँच्ने भन्नेबारे परामर्श गर्ने गरेका छौं,’ उनले भने, ‘उहाँहरूको बौद्धिक सम्पत्ति उपयोग गर्न दिवा जमघट र छलफल कार्यक्रमलाई पनि महत्त्व दिइरहेका छौं ।’


ज्येष्ठ नागरिक सम्मान, न्यानो कपडा वितरण, स्वास्थ्य जाँचजस्ता कार्यक्रम गरेर वृद्धवृद्धाका समस्या सम्बोधन गर्ने प्रयास गरिरहेको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका प्रमुख घनश्याम पाण्डेले बताए । ‘अब ज्येष्ठ नागरिकलाई आरामदायी जीवनयापनमा सहायता गर्दै उहाँहरूको अनुभवबाट सिक्ने वातावरण तयार गर्दैछौं,’ उनले भने, ‘टोलटोलमा उहाँहरूका कथा सुन्ने परिपाटी सुरु गर्दैछौं ।’

प्रकाशित : चैत्र १०, २०७५ १०:४१
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा बारम्बार परीक्षार्थीको उत्तरपुस्तिका हराउने गरेको छ। यसको समाधान कसरी हुन्छ?