कुराकानी गर्न नातिनातिनाकै भर

ठाडाकी ६८ वर्षीया मनकला पौडेलले फेसबुकमा बाल्यकालमा गाईबाख्रा चराउँदाकी साथी भेटेकी छन् । उनका नातिले साथी भेटाइदिएका हुन् । ‘नातिको फेसबुकबाट दाङमा रहेकी साथीसित भिडियोमा कुराकानी गर्छु,’ उनले भनिन्, ‘उनका नातिले पनि फेसबुकमा कुरा गर्न सघाउँछन् । सानो छँदाका सम्झना, परिवारको प्रगति र दुःख–सुखका कुरा हुन्छन् ।’ गाउँमा सञ्चार सुविधा पुगेपछि स्थानीयको दैनिकी फेरिएको छ ।

बस्ती विकटमा छ । जीवनशैली सहरिया बनेको छ । अहिले गाउँटोलका घर–घरमा टेलिभिजन, हात–हातमा मोबाइल फोन, इन्टरनेट सुविधा थपिएको छ । त्यसैले शीतगंगा नगरपालिका–१३ सिमलपानीकी भीमा थापाको दिनचर्या परिवर्तन भएको हो । साँझ–बिहान काम सकिएपछि हातमा रिमोट लिएर टेलिभिजनमा च्यानल बदल्न थाल्छिन् । गफ गरी कट्ने उनको समय अहिले टीभीमा बित्ने गरेको छ । आफन्त, साथीभाइ र कतारमा रहेका छोरासित भिडियो कलमा कुराकानी गर्न पाउँदा हर्षित छन् । ‘छोटो समयमै धेरै कुरा सिक्ने अवसर पाएकी छु,’ उनले भनिन् ।

अहिले यहाँका महिला सधैंको चुलोचौको र मेलापातमा सीमित छैनन् । टेलिभिजनका ताजा समाचार, ज्ञानबर्द्धक कुराले धेरै फाइदा भएको उनीहरूले बताए । उमेर ढल्केकाले पनि मोबाइल चलाउँछन् । ‘मैले धेरै चलाउन जानेको छैन । फोन गर्न र उठाउन जानेको छु,’ ७० वर्षीय पुनाराम बेल्बासेले भने । उनका एक छोरा कतार र अर्का मलेसियामा छन् । नाति र नातिनीले १–२ दिनमा भिडियो कलमा कुराकानी गराउँछन् । भिडियोमा छोरालाई देख्न पाउँदा मन खुसी छ । ‘घरमै भएजस्तो लाग्छ,’ उनले भने, ‘छोरा मोटाएका छन् कि दुब्लाएका छन् हेर्न पाइन्छ । कस्तो कपडा लगाएका छन् र कस्तो ठाउँमा बसेका छन् देखाउँछन् ।’

नयाँ वर्षको अघिल्लो दिन शनिबार मात्रै कतारमा रहेका छोरासित भिडियोमा कुरा गरेको उनले बताए । ‘बाबु मैले आटो, दूध र गुन्द्रुकको झोल खाँदै छु,’ उनले भिडियोमा खानाको थाल देखाउँदै भने । उताबाट छोराले साग, दूध, फलफूल पनि खान सल्लाह दिएको उनले सुनाए ।

घरमा टेलिभिजन हेर्छन् । ३ वर्षदेखि प्रायः बेलुका ६ बजेतिर खाना खाइसकेपछि समाचार हेर्छन् । कहाँ के भयो, थाहा हुन्छ । युवा पुस्ताले मोबाइल र कम्प्युटरबाट इन्टरनेट चलाउँछन् । सामाजिक सञ्जाल चलाउँछन् । विभिन्न अनलाइनमा समाचार हेर्छन् । ‘फेसबुक सूचनाको स्रोत हो,’ स्थानीय युवा जनक रेग्मीले भने, ‘चिनेजानेका साथीभाइले कहाँ गइयो, के गरियो सबै तस्बिरसहित स्टाटस लेखेर पोस्ट गर्छन् । नचिनेका पनि साथी बन्छन् । महत्त्वपूर्ण सूचना हेर्न सकिन्छ ।’ गुगलमा हेर्न सकेमा सबै छ ।

किताबमा भएका पाठ र विषयवस्तु गुगलमा खोज्दा छोराछोरीको पढाइलाई थप ज्ञान सिक्ने अवसर मिलेको उनले बताए । संसद् भवनमा प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सांसदले के बोले भन्ने कुरा पनि गुगलमै हेर्न पाइन्छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, मनोरञ्जनलगायत धेरै विषयवस्तु हेर्न पाउँदा परिवारले नयाँ कुरा सिक्नेसँगै बालबालिकाको पढाइमा पनि उत्तिकै सुधार आएको उनले बताए । ‘केही कुरा नजाने कसलाई सोध्नुपर्ला भनेर पर्खनु पर्दैन, गुगल सर्च गरेर थाहा पाउन सकिन्छ, यसले धेरै सुविधा भएको छ,’ उनले भने ।

गाउँमा एकान्तमा घर भएकाले पहिले एक्लो महसुस हुन्थ्यो । अहिले टेलिभिजन, विद्युत् र मोबाइलले सबै कुरा बिर्साइदिएको छ । यहाँका धेरैजसो घरमा केबुल र डिसहोम जोडिएका छन् । गाउँमा छिमेकी बिरामी पर्दा, अप्ठ्यारो पर्दा र कहीं केही काम परेमा पहिलेको जस्तो हाक हालेर बोलाउने र घरमा दौडनुपर्ने छैन । ‘जिल्लाका विकट बस्ती अहिले सञ्चारले सुगम बनेका छन्,’ शीतगंगा१४ का वडाध्यक्ष दामोदर अधिकारीले भने । विभिन्न इन्टरनेट कम्पनीले गाउँसम्म इन्टरनेट पुर्‍याएका छन् ।

केबुल सञ्चालकले पनि सेवा विस्तार गरेका छन् । टेलिकमका प्रमुख गोविन्द पराजुलीका अनुसार जिल्लाका सबै बस्तीमा सञ्चार सुविधा पुगेको छ । परिवारका व्यक्तिपिच्छे हातमा मोबाइल छन् । नेपाल टेलिकम र एनसेलले सेवा पुर्‍याएका छन् । प्रायः सबैले एनटीसी र एनसेलका सिम राखेका छन् ।