रातो माटो खन्न भीड

स्थानीयले दैलो–सँघार र घर लिपपोत गर्न माटोको जोहो गर्न थालेका हुन् । जेठ लागेपछि असोज नलागुन्जेल माटो खन्न नहुने चलन अनुसार स्थानीयले वैशाख महिनाभित्रै माटोको जोहो गरिसक्ने नारीकोटकी यमकला सुनारले बताइन् । ‘सधैं घर पोत्नुपर्छ,’ माटो खन्न आइतबार रातामाटा पुगेकी सुनारले भनिन्, ‘छ महिनासम्म पुर्‍याउनका लागि आमाछोरी आएका छौं ।’

हरेक वैशाख अन्तिम र असोज पहिलो साता रातामाटामा रातोमाटो निकाल्नेको भीड लाग्ने उनले बताइन् । ‘ठूलो चौर छ,’ उनले भनिन्, ‘जहाँ खने पनि माटो राम्रो निस्किन्छ । माटो निकाल्नसमेत सजिलो छ ।’ यस हिउँदमा रातामाटाबाट तीन खेप माटो घरमा लगेर राखिसकेको उनले सुनाइन् ।

राटोमाटो भएको स्थान बाग्दुला, ठूलाबेसी सडक किनारमै पर्ने भएकाले घरसम्म गाडीमा पुर्‍याउन सजिलो भन्दै पछिल्लो केही वर्षयता रातोमाटो खन्नेहरूको दिनहुँ भीड लाग्ने गरेको स्थानीय लक्ष्मी सुनारले बताइन् । ‘यहाँको रातो माटोले पोतेका घर जहाँबाट हेरे पनि चिनिन्छन्,’ उनले भनिन्, ‘यहाँको माटो बजारबाट किनेर लगेको गेरुभन्दा कम छैन ।’

माटो खन्न प्यूठानको झिमरुक, मच्छी, बादीकोट, गौमुखी, लिबाङ, खुङ, नारीकोट, गुल्मीको मदाने, पुरकोट दह, अग्लुङफेदी र अर्घाखाँचीको मालारानी, सिमेदेउरालीलगायत क्षेत्रबाट स्थानीय आउने गरेको गौमुखी–७ का वडाध्यक्ष श्यामलाल पुरीले बताए ।

रातो माटो खन्नेहरू पछिल्लो समय बढै गएपछि वडाले व्यवस्थित गर्ने योजना बनाएको उनले सुनाए ।

‘माटो धेरै राम्रो छ,’ उनले भने, ‘जहाँ मन लाग्यो त्यहींबाट खन्ने गर्दा पहिरो जाने डर हुन्छ । यसमा ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ ।’ रातामाटाको रातो माटो खानीलाई कसरी व्यवस्थित गर्ने भन्ने विषयमा गाउँपालिकामा कुरा राख्ने योजना रहेको पुरीले बताए ।