सोलार पम्पिङबाट खानेपानी
सुर्खेत — बराहताल गाउँपालिका–५ स्थित चेपाङ बस्तीलाई दशकौंदेखि खानेपानीकै समस्याले पिरोलेको थियो । बस्तीदेखि करिब ९ सय मिटर तल मुहान हुँदा खानेपानी लिन बाटोमै समय बित्थ्यो ।
‘बस्तीदेखि मुहान धेरै तल रहेको’ कारणले विगतमा यहाँ खानेपानी योजना नै पारिन्थेन । त्यही भएर उपभोक्ताले आफ्नो बस्तीमा पानीको योजना आउला भन्ने आशा पनि मारिसकेका थिए ।
जब, सौर्य उर्जाको माध्यमबाट बस्तीभन्दा तल रहेको मुहानको पानीलाई लिफ्ट गर्ने योजना आयो तब चेपाङवासीमा खुसीको सीमा नै रहेन । श्रमदान जुटाएर ‘असम्भव’ ठानिएको योजना पूरा गर्न कम्मर कसे । स्थानीय गौमती राम्जालीले आफूहरूको ठूलो समस्या अन्त्य भएको बताइन् । ‘त्यति तलबाट पानी के आउला भनेर पत्याएकै थिएनौं, उनले भनिन्, ‘घर–घरमा धारा हुँदा पानीको दु:ख सकियो ।’ ५३ घरधुरीले पिउनेपानीका साथै पर्याप्त सिँचाइ सुविधा पाएका छन् ।
दलित, जनजाति र चेपाङको बाहुल्य बस्ती खानेपानी समस्या समाधानपछि व्यावसायिक तरकारी खेतीमा जुटेको छ । नजिकै बजार भएकाले कृषकहरूमा उत्पादन कसले बढी गर्ने भन्नेमै प्रतिस्पर्धा चलेको छ । ३१ सय २० वाट क्षमताको सोलारले पम्पिङ गरेर बस्तीमाथि २ ट्यांकीमा पानी भण्डारण हुने गर्दछ । फिल्टर ट्यांकीबाट १३ धारामा आपूर्तिको व्यवस्था मिलाइएको छ ।
बराहताल गाउँपालिका, सुन्दर नेपाल संस्था र उपभोक्ताको संयुक्त प्रयासमा खारेपानी ग्रामीण सौर्य ऊर्जा बहुउद्देश्यीय पानी प्रणाली परियोजना सम्पन्न भएको हो । सोलार मुस दोस्रो चरणअन्तर्गत गत वर्ष वैशाखदेखि निर्माण सुरु आयोजना हालै सम्पन्न भएको हो । वैकल्पिक ऊर्जा प्रवद्र्धन केन्द्र, सोलार मुस, गाउँपालिका र समुदायको सहयोगमा २९ लाख १८ हजार रुपैयाँमा योजना सम्पन्न भएको हो ।
गाउँपालिकाका अध्यक्ष तेजबहादुर बस्नेतले भौगोलिक विकटता कारण सोलार लिफ्टिङ योजना प्रभावकारी भएको बताए । ‘असम्भव देखिने ठाउँबाट खानेपानी आएपछि उपभोक्ता हर्षित छन्, यसले हामीलाई पनि उत्साह थप्यो,’ उनले भने, ‘लेखगाउँ र चेपाङ भेरी छालमा पनि यस्तै आयोजना सञ्चालन गर्दैछौं ।’ यी आयोजनाका लागि प्रदेश सरकार र दातृ निकायसँग बजेट माग गर्ने उनले बताए ।
खारेपानीजस्तै सुर्खेतका अन्य तीन स्थानमा पनि सौर्य ऊर्जा बहुउद्देश्यीय पानी प्रणाली सञ्चालनमा आएको छ । त्यसका लागि रिन्युएबल वल्र्डले आर्थिक तथा प्राविधिक व्यवस्थापन जुटाएको हो । भेरीगंगा नगरपालिकामा पर्ने देवस्थल, माथिल्लो भर्याङ र गुर्भाकोट नगरपालिकाको नादेकोटमा सौर्य ऊर्जाबाट पानी पम्पिङ गरिएको छ । यी आयोजना हालै सम्पन्न भएका छन् । आमखोली गोठेली आयोजनामा ५२ सय वाटको सोलार जडान गरिएको छ ।
अग्लो स्थानमा बस्ती हुनु र नजिकै पानीका मुहान नहुँदा स्थानीयले वर्षौंसम्म दु:ख झेल्नुपरेको थियो । ‘गाग्रीमा पानी बोकेरै दिन बिते, पानीकै पिरलोले छोराछोरीको पढाइ बिग्रेको थियो,’ देवस्थलकी कल्पना विकले भनिन्, ‘हामीलाई त विश्वासै थिएन, सोलारबाट तानेपछि त आँगनमै आयो ।’
लिफ्टिङ गरेर माथिल्लो भर्याङमा एक सय ८६ मिटर र देवस्थलमा ८४ मिटरमाथि पानी लगिएको छ । माथिल्लो भर्याङमा ३९, देवस्थलमा २९ र गुर्भाकोटको नादेकोटमा १३ घरधुरीले खानेपानीको सुविधा उपभोग गर्न पाएका छन् ।
प्रकाशित : भाद्र ८, २०७५ ०९:१४