३ घण्टा हिँडेर विद्यालय

साविक जिल्ला शिक्षा कार्यालयले अनुमति दिएपछि पेदीखोलाको जनसेवा सामुदायिक विद्यालयमा २०६६ देखि ०७३ सम्म निम्न माध्यमिक र माध्यमिक तहको पठनपाठन भयो । दुई वर्ष विद्यालयका छात्रछात्राले गाउँमै कक्षा १० सम्म अध्ययन गरे । तर, अहिले प्राथमिक तह मात्र सञ्चालन भएपछि बालबालिका हिवल्चाको महेन्द्ररत्न माविमा आइ पढ्न बाध्य छन् । निजी स्रोतमा भर्ना भएका शिक्षकले तलब नपाउँदा विद्यालय कक्षा १० बाट एकैपटक प्राथमिक तहमा झरेको हो ।

कक्षा ८ की छात्रा विमला रोकाले गाउँमा माथिल्लो तहको विद्यालय नहुँदा सास्ती भोग्नुपरेको बताइन् । विद्यालय जान बिहानै घरबाट हिँड्नुपर्ने बाध्यता भएको उनको गुनासो छ । ‘बिहान ७ बजे नै घरबाट हिँड्नुपर्छ,’ उनले भनिन्, ‘विद्यालयबाट फर्कंदा झमक्कै साँझ पर्छ, होमवर्क गर्नसमेत समस्या हुने गरेको छ ।’

कक्षा ६ देखि १० सम्मको पढाइका लागि गाउँका करिब ५० बढी विद्यार्थी हिवल्चा जाने गरेका छन् । कक्षा ९ मा अध्ययनरत रमेश बस्नेतले विद्यालय टाढा भएका कारण घरमा पर्याप्त अध्ययन गर्न नपाइने बताए । ‘बाटोभरि सल्लाका कुसुम झरेकाले चिप्लिने जोखिम मोलेर विद्यालय जाने गरेका छौं,’ उनले भने, ‘जंगलको बाटो भएकाले एक्लै विद्यालय आउजाउ गर्न समस्या छ ।’ पेदीखोला छत्रेश्वरी, त्रिवेणी गाउँपालिका र शारदा नगरपालिकाको संगमस्थल हो ।

गाउँको विद्यालयमा निम्न माध्यमिक र माध्यमिक तहको पढाइ नहुने भएपछि कक्षा ५ उतीर्ण भएका बालबालिकाले पढाइ छोड्ने क्रम बढिरहेको विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष छविलाल रावतले बताए । उनका अनुसार शिक्षक अभावका कारण माथिल्लो तहको कक्षा सञ्चालन हुन नसक्दा तह घटाइएको हो ।

उनले बालबालिका अन्यत्र पढ्न जान थालेपछि तीन स्थानीय तहको केन्द्र मानिने पेदीखोला सुनसान हुन थालेको बताए । उनले तह बढाउने तयारी थाले पनि शिक्षक अभावमा आफूहरूको योजना पूरा हुन नसकेको गुनासो गरे ।

उनका अनुसार कक्षा १० सम्म अध्ययन गर्न महेन्द्र माविमा जाने विद्यार्थीलाई ‘प्लस टु’ पढ्न भने श्रीनगर जानुपर्ने बाध्यता छ । उनले श्रीनगरमा पढ्दै आइरहेका विद्यार्थीलाई कोठा भाडामा लिएर अध्ययन गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको जनाए ।

माथिल्लो तह हटेपछि विद्यालयमा विद्यार्थीको संख्यासमेत घटै गइरहेको छ । स्थानीय नेत्रवीर पुनले गाउँकै विद्यालयको तह बढाउन अभिभावकले धेरै प्रयास गरे पनि सफल नभएको बताए । ‘विद्यालयको तह घटेपछि फर्निचर र अन्य शैक्षिक सामग्री त्यत्तिकै थन्किएका छन,’ उनले भने, ‘निम्न माध्यमिक र माध्यमिक तह पठनपाठन भएका भवन प्रयोगविहीन छन् ।’ भौतिक पूर्वाधार पर्याप्त भए पनि शिक्षक अभावले आफूहरूको प्रयास सफल हुन नसकेको उनी बताउँछन् ।

विद्यालयका प्रधानाध्यापक तोरणप्रसाद बुढाथोकीले कक्षा ५ सम्म सञ्चालित विद्यालयमा अहिले ५० विद्यार्थीले अध्ययन गरिरहेको जानकारी दिए । उनका अनुसार विद्यालयमा दुई जना शिक्षकको मात्र स्थायी दरबन्दी छ । एक शिक्षक निजीस्रोतमा राखिएको उनको भनाइ छ ।

उनका अनुसार शिक्षक नहुँदा कक्षा ४ र ५ र कक्षा २ तथा २ र ३ का विद्यार्थीलाई सँगै राखेर पढाउने गरिएको छ । ‘अभिभावक र विदेशमा बस्दै आएका स्थानीयको सहयोगमा ०६६ देखि ०७३ सालसम्म माध्यमिक तह सञ्चालन गरेका थियौं,’ उनले भने, ‘निजी तहका शिक्षकले विद्यालय छोडेपछि सहयोगको सदुपयोग हुन सकेको छैन । भौतिक पूर्वाधार पर्याप्त भए पनि अधिकांश सामग्री प्रयोगविहीन छन् ।’

विद्यालयका अनुसार निजी स्रोतमा राखिएका शिक्षकलाई २ लाख रुपैयाँ बढी तलब दिन अझैं बाँकी छ । २०४६ सालमा स्थापना गरिएको विद्यालयलाई २०६६ सालमा निम्न माध्यमिक बनाइएको थियो । दुई वर्ष विद्यालयमा माध्यमिक तह सञ्चालन भएको हो ।