कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२४.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १३४

फेरिँदै तल्लो स्वराड

डीआर पन्त

बैतडी — तल्लो स्वराड असुरका ७६ वर्षीय जयबहादुर लुहारले ५० नकटदै आफ्नै आंँखाले गाउंँ रित्तिँदै गएको देखे । कोही गाउंँ छोडेर छिमेकी जिल्लाका लेक क्षेत्र पुगे । कोही डडेलधुराको रंगुन उपत्यकातिर लागे । आर्थिक अवस्था अलि राम्रो भएकाहरू तराइ झरे । ‘एक समय त यस्तो पनि आयो मेरो गाउंँ मात्र होइन पुरै तल्लो स्वराड क्षेत्रका गाउंँ सुनसान भए,’ जयबहादुरले भने, ‘मुर्दा उठाउन पनि दुई–तीन गाउंँ जम्मा नभई नहुने अवस्था आयो ।’

फेरिँदै तल्लो स्वराड

‘स्वास्थ्य उपचार, बिजुली बत्ती, सडक यातायातको त हामीले कल्पना पनि गरेका थिएनौं खानेपानीसमेत दैनिक ६ घण्टा पैदल हिँड्नुपर्ने अवस्था थियो,’ महाकाली किनारको तल्लोस्वराड कुलाउंँका पूर्वशिक्षक धर्मराज भट्ट विगत सम्झँदै भन्छन, ‘समय यसरी कोल्टे फेर्ला भन्ने हाम्रो पुस्ताका मान्छेले सोचेकै थिएनन् ।’

उनका अनुसार यहाँका ७० प्रतिशत बढी बासिन्दाले महाकाली पारि भारतीय बजारहरूमा मजदुरी गरी साँझ–बिहानको छाक टार्ने गर्थे । बिरामी भए पनि तुइन तरेर महाकाली पारी जानुपर्ने बेग्लै पीडा थियो । ‘यस क्षेत्रका बासिन्दाका लागि राज्यको अनुभूति नै थिएन,’ शिक्षक भट्टले भने, ‘तर ८/१० वर्षमै यो क्षेत्रमा ठूलो परिवर्तन भएको छ । आफ्नो देशको रुपैयाँसमेत नचिन्ने क्षेत्रका वासिन्दा देशको मूलधारमा जोडिन थालेका छन् ।’


पछिल्लो समय तल्लो स्वराडका लुहार र भट्टले भने जस्तो छैन, गाउँबस्ती पुरै फेरिएका छन् । डडेलधुराको भागेश्वर गाउंँपालिकावाट तल्लो स्वराडको बिशालपुर छिर्ने बित्तिकै घर–घरमा बिजुली देखिन्छ । आंँगन अगाडी १/२ भैंसी, एक हल गोरु र २/४ बाख्रा नभएको घरै भेटिँदैन । अलि माथि उक्लदै असुर र रोकटा गाउँं पुगेपछि पक्की घरहरू पनि भेटिन्छन् । घर–घरमा डिसहोमका छाता जोडेको देख्न सकिन्छ । हरेक टोलमा खानेपानीका धारा छन् । कुनै समय जस्तो उजाड नभएर गाउँंहरूमा हरियाली छाएको छ ।

‘गाउंँ छोडेर छिमेकी जिल्लाका लेक डांँडा तिर जीवनयापन गर्न हिंँडेकाहरू गाउंँ फर्किएका छन्,’ कोटी गाउँंका युवा हर्क ठगुन्नाले भन,े ‘यस क्षेत्रका युवा रोजगारीका लागि तेस्रो मुलुक जान थालेपछि पछिल्लो दशकमा बिस्तारै जीवन शैलीमा परिवर्तन भएको हो ।’ ठगुन्नाका अनुसार राज्यले लामो समय उपेक्षा गरेको यो क्षेत्रमा लोकतन्त्र आएपछि सरकारी योजनाहरू आउन थाले । ‘विभिन्न अन्तरर्राष्ट्रिय दातृ निकायका कार्यक्रमहरू पनि आए,’ उनले भने, ‘स्थानीयतहको निर्वाचनपछि गाउंँमै आएको ठूलो विकास बजेटका कारण आर्थिक गतिविधि निकै वढेका कारण जीवन शैलीमा पनि परिवर्तन आउन थालेको हो ।’

सर्वसाधारणहरू गाउंमै खुलेका बैंक र सहकारी संस्थामा खाता खोलेर रकम जम्मा गर्न थालेका छन् । ‘८/१० वर्षमा ठूलै परिवर्तन भएको छ,’ पाटनमा रहेको ग्लोबल बैंकका प्रबन्धक भरतराज भट्ट भन्छन, ‘१० वर्ष अघि र अहिलेको तल्लो स्वराड क्षेत्रमा तुलना गर्दा कल्पना गर्न नसकिएको परिवर्तन भएको देख्न सकिन्छ ।’ वैकिंग सेवासंँग जोडीनेको संख्या हेर्दा पनि २/४ वर्ष यो क्षेत्रमा ठूलो आर्थिक विकास भएको मान्न सकिन्छ ।’ परम्परागत रुपमा दैनिक जीवन निर्वाह गर्न भारत जाने परम्परा छोडेर युवाहरू तेस्रो मुलुक जान थालेपछि आर्थिक रुपमा यस क्षेत्रको जीवनशैलीमा परिवर्तन आएको भट्टले वताए ।

२०३३ सालमा डडेलधुराका ९ गाउँपञ्चायत बैतडीमा गाभेपछि तल्लो स्वराड क्षेत्र दुवै जिल्लावाट दुर्गममा परेको हो । ८ वर्षअघि डडेलधुराको भागेश्वर हुंदै तल्लो स्वराड जोड्ने एनडीप्रकाश राजमार्गमा यातायात सञ्चालन सुरु भयो । ६ वर्षअघि पाटन पञ्चेश्वर सडकमा पनि यातायात सुरु भयो । उता बैतडी सदरमुकामदेखि पनि सडक सञ्जालले तल्लो स्वराडलाइ छोएपछि यस क्षेत्रमा आर्थिक गतिबिधि वढेको हो । पाटन नगरपालिका प्रमुख केशव चन्द भन्छन्, ‘विगतभन्दा धेरै परिवर्तन भएको छ तर अझै गर्नुपर्ने धेरै वाँकी छ । शिक्षा स्वास्थ्य, कृषि, यातायात विकासका पूर्वाधार तयार भइरहेका छन् ।’

प्रकाशित : वैशाख ११, २०७६ १३:४५
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?