बचतको रकमबाट महिलाले बनाए छाउगोठ

‘बर्ष दिन ओडारमा बसेर बितायौं । ४ फिट हिउँमा पर्दा पनि बाहिरै बस्नु पर्‍यो । बर्खामा झरीले सतायो’ साइपाल गाउँपालिका ४ जगेराकी बिरती रोकायाले भनिन् ‘आफु मात्रै बस्नु पर्ने भए त जसोतसो सहन्थ्यौं । दुध चुस्ने केटाकेटीले पनि हामीसँगै दुख पाइयो । अति भएपछि महिलाको कोषबाट छाउगोठ बनायौं ।’

गाउँमा महिलाहरूले ३ वर्षदेखि गर्दै आएको नियमित मासिक बचतको रकमले छाउगोठ निर्माण गरेको फुलमती रोकायाले बताइन् । ‘३५ हजार खर्च लाग्यो’ उनले भनिन् ‘महिलाको आयआर्जनमा सहयोग गर्ने, साह्रोगाह्रो पर्दा चलाउने घुम्तीकोषको लागि बचत गरेका थियौं । ओडारमा सुत्नुभन्दा नयाँ घर बनाऔं भन्ने दिदिबहीनीको सल्लाहअनुसार त्यही रकम खर्च गरेर छाउगोठ बनायौं ।’ हाल निर्माण भएको छाउगोठमा ६ जना सुत्न मिल्ने ठाउँ छ ।

धुलीको जगेरा गाउँमा ३० परिवारको बसोबास रहेको छ । धेरै महिलाहरू एकै पटक महिनावारी भएमा नवजात शिशु भएका, उमेर पुगेका र विरामी भएकाहरूलाई छाउगोठमा सुताएर अरु महिलाहरू ओडारमा नै सुत्न जाने गरेको यहाँका महिला बताउँछन् ।

आफुहरूसँग पर्याप्त रकम नभएकोले बचतको पैसा खर्चेर छाउगोठ निर्माण गरेको स्थानीय उजली रोकायाले बताइन् ।

‘ठूलो पानी परेको बेला, हावाहुरी चलेको बेला यही भित्र बसेर रात काट्ने गरेका छौं’ उनले भनिन् ‘अरुबेला बढी भएपछि यता नअटाएकाहरू अहिलेपनि ओडारमा गएर सुत्छन् ।’ गाउँपालिकाले यसअघि रहेका ५ वटा छाउगोठ भत्काएको थियो । छाउगोठ भत्काउन महिलाको सहमति थिएन । जगेरा मात्र हैन । ४० परिवारको बसोबास रहेको धुलीका महिलाले पनि बचत संकलनकै पैसाले सार्वजनिक छाउगोठ निर्माण गरेका छन् । यहाँका ६ वटा छाउगोठ गाउँपालिकाले भत्काइदिएको थियो ।

छाउगोठ निर्माण भएपछि सजिलो भएको वडा नम्बर ५ की महिला स्वास्थ्य स्वंयसेविका गंगादेवि बोहराले बताइन् । ‘गोठ भत्काएपछि केही दिन भित्रै पनि बस्यौं’ उनले भनिन् ‘कोही काँप्न थाले, कोही बेहोस हुन थालेपछि देउताले सहेन भनेर ओडारमा बस्न थालेका हौं ।’

गाउँपालिकाले छाउगोठ भत्काएका र पुनःनिर्माण गर्न नसकेका सैनगाउँ, लाफडी लगायतका महिलाहरू अहिले पनि ओडारमै बस्ने गरेको स्थानिय महिलाले बताए । उनीहरूले पनि प्रत्येक घरबाट रकम संकलन गरेर छाउगोठ निर्माणको लागि पहल गरिरहेको

सैनगाउँकी अमृता विकले बताईन् ।

गत वर्ष जेठ महिनामा छाउगोठ मुक्त गाउँपालिका घोषणा गर्ने भन्दै यहाँ रहेका सबै छाउपडी गोठहरू गाउँपालिकाका जनप्रतिनिधी र कर्मचारीले भत्काएका थिए । महिनावारीका बेला बर्षौदेखि बस्दै आएको न्यानो र सुरक्षित गोठ गाउँपालिकाले जवरजस्ती भत्काएका कारण यहाँका कतिपय महिलाहरू ओडारमा बस्दै आएका छन् । कतिपयले भत्काएका छाउगोठलाई टालटुल पारेर पुन प्रयोगमा ल्याएका छन् ।

गाउँपालिकाले छाउगोठमूक्त गाउँपालिका घोषणा गर्न ३ लाख विनियोजन गरेको र सोही रकम खर्च गर्न जवरजस्ती गोठ भत्काएको यहाँका महिलाहरूको आरोप छ । साइपाल गाउँपालिकाको लासीकी शंकधारा बोहराले भनिन् ‘३ लाख पनि खाए, गोठ पनि भत्काए । हामीले जाडोमा कठ्याङग्रिनु पर्‍यो ।’