कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
१६.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

असारे विकासको चटारो

धनगढी — चालु आर्थिक वर्ष सकिन २ महिनामात्रै बाँकी रहँदा स्थानीय तहमा असारे विकासको चटारो सुरू भएको छ । उनीहरुले पूर्वाधार विकासमा विनियोजित खर्च बढाएको दाबी गरेका छन् । चैतसम्म न्यून खर्च देखाएका अधिकांश स्थानीय तहले वैशाखमा बढाएको पुँजीगत खर्च अपत्यारिलो रहेको सरोकारवाला बताउँछन् । कस्तो छ त खर्च र विकास अवस्था ? 

असारे विकासको चटारो

धनगढी उपमहानगरले चैतसम्ममा १६ प्रतिशत पुँजीगत खर्च नाघ्न नसकेकामा वैशाख महिनामा ४० प्रतिशतसम्म पुर्‍याएको दाबी गरेको छ । डडेलधुराका ७ वटै स्थानीय तहले योजना कार्यान्वयन तथा वित्तीय प्रगति उल्लेख्य रहेको दाबी गरिरहेका छन् । धेरैजसो स्थानीय तहमा योजना निर्माणको उपभोक्ता समिति गठन भएको २ साता पनि बितेको छैन । अछामका स्थानीय तहले असार नजिकिँदै गएपछि मात्रै गाउँमा योजनाका काम तीव्र गतिमा अघि बढेको स्थानीय बताउँछन् ।


धनगढी उपमहानगरपालिकाका लेखा अधिकृत डिल्ली ओझाका अनुसार वैशाखसम्म कुल बजेटको ४० प्रतिशत खर्च भएको छ । ‘चैत मसान्तसम्म पुँजीगततर्फको १६ प्रतिशतमात्रै थियो । वैशाखमा २५ प्रतिशत खर्च भएको छ’ चालुतर्फ ५२ प्रतिशत खर्च भएको छ ।


ओझाले स्रोतबाट आउनुपर्ने पैसा रोकिएर भुक्तानी हुन नपाउँदा खर्च कम देखिएको बताए । उनका अनुसार संघीय सरकारबाट १२ करोड रकम निकासा भएको छैन । मोलपोत र जिल्ला समन्वय समितिको गत वर्षकै रजिस्ट्रेसन शुल्क पनि प्राप्त नभएकोले धेरैतिर भुक्तानी रोकिएको छ । असार अन्त्यसम्म ७५ प्रतिशतभन्दा बढी खर्च हुने ओझाको दाबी छ ।


नगरप्रमुख नृपबहादुर वडले भुक्तानीका आधारमा ४० प्रतिशत मात्रै देखिए पनि फिल्डमा ७० प्रतिशतभन्दा बढीको काम भएको दाबी गरे । ‘बिलहरू भुक्तानी भएपछि कार्यप्रगति कागजमा बढी देखिने हो,’ उनले भने, ‘नगरपालिकाले बजेटलाई पूर्ण कार्यान्वयन गरी शतप्रतिशत प्रगति हासिल गर्ने लक्ष्यमा छ ।’


धनगढी उपमहानगर मात्रै हैन । कैलालीको अर्को ठूलो नगरपालिका गोदावरीका नगर प्रमुख हरिसिंह साउदले पनि असारभित्र शतप्रतिशत बजेट खर्च हुने दाबी गरे । ‘कामले तीव्रता पाएको छ, सबै योजनाको काम सकिँदै गएका छन्,’ दिनरात काम भइरहेको छ ।’ उनका अनुसार नगरपालिकाको पुँजीगततर्फको बजेट ४० करोड हो । त्यसमध्ये ६० प्रतिशत खर्च भइसकेको छ ।


कैलालीका १३ वटै स्थानीय तहमा यतिबेला असारे चटारो देखिएको छ । चैतसम्म न्यून बजेट खर्चेका स्थानीय तहले ३ महिनामा ८० प्रतिशत बजेट सक्ने गरी काम गरिरहेका छन् ।


योजना छनोटमा ढिलाइ

चालु आर्थिक वर्षकै योजनाहरू कार्यान्वयनमा जोडबल गरिएकाले स्थानीय तहले आगामी आर्थिक वर्षको बजेटका लागि योजना छनोट गर्नमा ढिलाइ गरिरहेका छन् । नगरपालिकाले वडा र टोलबस्तीमा छलफल गरेर योजना छनोट गर्नुपर्ने हुन्छ ।


जेठ १५ भित्र योजना छनोट गरी सक्नुपर्ने प्रावधान भए पनि अहिलेसम्म कुनै पनि स्थानीय तहले योजना छनोट गर्न सकेका छैनन् । गोदावरी नगरपालिका नगर प्रमुख साउदले चालु वर्षको बजेटलाई कार्यान्वयनमा व्यस्तता बढेकोले योजना छनोटको काममा ढिलाइ भएको स्वीकारे । उनले भने, ‘समयमै योजनाको छनोट गर्ने काम पनि गर्छौं ।’


धनगढी उपमहानगरले पनि योजना छनोट प्रक्रिया सुरु गरेको छैन । स्थानीय केशवराज जोशीले नगरपालिकाले वडा र टोलको व्यापक सहभागिताबिना वडाध्यक्षले सुटुक्क योजनाको छनोट गर्ने प्रवृत्ति रहेकाले कसैलाई थाहा नहुने बताए । ‘वडामा टोलमा योजना छनोटसम्बन्धी कुनै छलफल, भेला सुरु भएकै छैनन्,’ उनले भने, ‘वडाध्यक्ष र सदस्यको आफ्नो खल्तीबाट योजना छनोट हुने भएकाले वडा भेलामा ढिलाइ भएको हो ।’


९० प्रतिशत प्रगति भएको दाबी

नवदुर्गा गाउँपालिका अध्यक्ष कवीन्द्र विष्टले आर्थिक वर्षको योजनागत प्रगति ९० प्रतिशत नाघिसकेको दाबी गरे । कुल योजनामध्ये १० प्रतिशतको मात्र भुक्तानी लिन बाँकी रहेको उनको दाबी छ । वित्तीय प्रगति पनि ७० प्रतिशत नाघिसकेको कार्यकारी अधिकृत मार्सल पन्तले जानकारी दिए ।


आलीताल गाउँपालिकाका कार्यकारी अधिकृत हर्ष रोक्काले पनि ७५ प्रतिशत योजनागत र त्यति नै वित्तीय प्रगति भएको दाबी गरेका छन् । राष्ट्रपति चुरे संरक्षण र केही क्षमता अभिवृद्धि कार्यक्रमबाहेक विकास निर्माणका अधिकांश योजना सम्पन्न भइसकेको उनको भनाइ छ । योजनागत प्रगतिमा २० प्रतिशतले भुक्तानी लिन बाँकी रहेकाले प्रगति कम देखिएको उनले बताए ।


यी २ स्थानीय तहले मात्र होइन डडेलधुराका ७ वटै स्थानीय तहले योजना कार्यान्वयन तथा वित्तीय प्रगति उल्लेख्य रहेको दाबी गरिरहेका छन् । आर्थिक वर्ष सकिन थोरै समय बाँकी रहँदा धेरैजसो स्थानीय तहमा विभिन्न योजनाका उपभोक्ता समिति गठन भएको २ साता पनि बितेको छैन । कतिपय योजना अझै विवादित भएर उपभोक्ता समिति नै गठन हुन सकेको छैन । कतिपय योजनामा उपभोक्ता समिति गठन भएकोसमेत जानकारी छैन ।


३० करोड बढी बजेट भएको आलीताल गाउँपालिका र २६ करोड बढी बजेट भएको नवदुर्गा गाउँपालिकाभन्दा बढी आर्थिक बजेट सदरमुकामको अमरगढी नगरपालिका, भित्री मधेसको परशुराम नगरपालिकामा छ । तर यी नगरपालिकाको प्रगति अवस्था कमजोर छ । परशुराममा ६ महिनादेखि कार्यपालिकाको बैठकसमेत बस्न सकेको छैन । अमरगढी नगरपालिकाका अधिकांश योजनामा विवाद मात्र होइन, आर्थिक अनियमितताका कारण अहिलेसम्म काम अघि नबढेको स्थानीय बासिन्दाहरू बताउँछन् ।


एकातिर आर्थिक वर्ष सकिन लाग्दा गठन भएका उपभोक्ता समितिमार्फत बजेट सकाउनमा जनप्रतिनिधि व्यस्त छन् भने अर्को आर्थिक वर्षका लागि योजना छनोट भन्दै गाउँगाउँमा भेला भइरहेको उनीहरूको दाबी छ । अजयमेरु गाउँपालिकाका अगुवा धर्मबहादुर खड्काले भने ‘चालु आर्थिक वर्षमा कार्यान्वयन हुने योजनाहरू कहिले र कहाँ छनोट भए र उपभोक्ता समितिहरू कसरी गठन भए भन्नेसम्म जानकारी छैन ।’


आगामी वर्षका लागि पनि गुपचुपमा योजना छनोट प्रक्रिया सुरु भएको हुनसक्ने उनले बताए । नवदुर्गा गाउँपालिका अध्यक्ष कविन्द विष्ट भन्छन्, ‘आगामी आर्थिक वर्षका लागि योजना छनोट गर्ने प्रक्रियाअनुरूप टोलटोलमा भेला चलिरहेका छन् ।’


कृषि र उत्पादनशील क्षेत्र प्राथमिकतामा पर्ने गरी योजना छनोट प्रक्रिया चलिरहेको पनि उनले बताए । विष्टले भने ‘गत वर्ष सडकमा बढी लगानी भयो । आगामी वर्ष उत्पादनशील क्षेत्रमा बढी लगानी हुन्छ ।’ विष्ट जस्तै प्रायः सबै स्थानीय तहका प्रमुखहरूले यस वर्षदेखि उत्पादनशील क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी लगानी हुने दाबी गरेका छन् । स्थानीय तहका जनप्रतिनिधि र कर्मचारीले जेसुकै दाबी गरे पनि ग्रामीण विकासका क्षेक्रमा त्रियाशील संघसंस्थाहरूले भने चालु आर्थिक वर्षका योजनामा आर्थिक बेथिति मौलाएको औंल्याएका छन् ।


डोजरकै हल्लीखल्ली

आर्थिक वर्ष सकिन २ महिनाभन्दा कम समय मात्र बाँकी रहँदासम्म पनि अछामका स्थानीय तहको विकास खर्च न्यून देखिएको छ । असारे विकासको चटारो सुरु भएको देखिएको छ । गाउँगाउँमा डोजरको हल्लीखल्ली सुनिन्छ ।

असार नजिकिँदै गएपछि मात्रै गाउँमा योजनाका काम तीव्र गतिमा अघि बढेको स्थानीय बताउँछन् । कुनै स्थानीय तहले आफ्नै डोजर प्रयोग गरेर सडक खन्ने काम थालेका छन् भने केहीले जनप्रतिनिधि निकटका डोजर सञ्चालकलाई प्रयोग गरेर काम गराउन थालेका छन् ।


‘विनियोजित बजेट फ्रिज जाने डरले पनि जथाभावी ढंगले डोजर प्रयोग गरिरहेका छन्,’ कमलबजार ५ की पवित्रा विष्टले भनिन्, ‘असार नजिकिएपछि मात्रै पुरानै ढर्रामा काम सुरु भएका छन् ।’ डोजर चलाएर जथाभाबी सडक खन्ने प्रवृत्तिले पहाडमा पहिरोको जोखिम बढाएको उनले बताइन् ।


मंगलसैन नगरपालिकामा चालु आर्थिक वर्षको पुँजीगततर्फ ३९ प्रतिशत रकम र चालुतर्फ ५७ प्रतिशत रकम मात्रै खर्च भएको लेखापाल दीपक भण्डारीले बताए । भवन निर्माण, जिल्ला अस्पताल सुदृढीकरण, केही सडक निर्माणका योजनाको काम बाँकी भएकाले खर्च कम देखिएको बताउँदै उनले भने, ‘भौतिक विकास भइरहेको छ । चालु आर्थिक वर्षमा ७० देखि ८० प्रतिशतसम्म पुँजीगत रकम खर्च हुने देखिन्छ ।’


उनका अनुसार डम्पिङ साइट निर्माणको १ करोड, पिठिबान्ना–बस्ती सडक निर्माणमा विनियोजित २ करोड ५ लाख ७० हजार, ढल्ले–कैलाश खोला सडकको ७५ लाख र नगरपालिकाले खरिद गर्न लागेको एस्काभेटरको रकम १ करोड १६ लाख रकम निकासाको तयारी रहेको छ । ‘उपभोक्ता समितिबाट काम गराइएका योजनाको काम लगभग सकिए । ठेक्काबाट गरिएका कामको रकम भुक्तानी हुन बाँकी छ,’ लेखापाल भण्डारीले भने ।


तुर्माखाद गाउँपालिकामा पुँजीगततर्फ रहेको १४ करोड रकमको ६० प्रतिशत मात्रै खर्च भएको लेखापाल प्रताप शाहीले बताए । ‘योजना सम्झौता नै ढिलो हुन्छ । पहिलेको भन्दा विकास निर्माणमा प्रगति भएको छ । तर जति खर्च हुनुपर्थ्यो त्यति हुन सकेको छैन,’ उनले भने, ‘सडक निर्माण, भवन निर्माण र केही साना योजना पनि सम्पन्न हुन सकेका छैनन् ।’


मोहन बुढाऐर (धनगढी), डीआर पन्त (डडेलधुरा), मेनुका ढुंगाना (अछाम)

प्रकाशित : जेष्ठ ५, २०७६ १०:३०
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?