सम्बन्ध विच्छेदमा सामाजिक सञ्जाल

‘प्रेम गर्दा मानिसहरू चिन्न सकिन्छ, सम्बन्ध सुमधुर बन्छ भन्थे होइन रहेछ । सम्बन्ध दिगो बनाउन त पति(पत्नीबीच समझदारी हुनुपर्दो रहेछ,’ उनले भने, ‘मलाई अहिले पनि उनीसँगै बस्न मन छ, तर छाडेर गएको वर्षदिन बित्दा पनि उनी म कहाँ फर्केर आइनन् । त्यसैले यो कदम चालेको हुँ ।’

सामान्य जीवनशैलीमा हुर्केका चौधरीले पत्नीका महँगा सपना र चाहना पूरा गर्न नसकेपछि आफूलाई छोडेर गएको बताए । ‘उनी फेसबुकबाट मन पराएको मान्छेसँग बस्न थालिन् । महिनौं सम्पर्कविहीन बसेकी पत्नीको लामो समयपछि फोन नम्बर पाएर पटकपटक घर फर्किन आग्रह गरें,’ उनले भने, ‘ऊ घर फर्कन नमानेपछि सम्बन्धविच्छेदका लागि मुद्दा दर्ता गर्न बाध्य भएको हुँ ।’ उनी प्रतिनिधि पात्र हुन् ।

जिल्ला अदालत कैलालीमा अहिले दैनिक सम्बन्धविच्छेद गर्न आउनेको संख्या दिनहुँ बढेको छ । उनीहरू सम्बन्धविच्छेद गराइदिन भन्दै अदालत पुग्ने गरेका छन् । पछिल्लो समय पारिवारिक सम्बन्ध कमजोर हुँदै गएका छन् । सानो निहुँमा पतिपत्नी अलग भइरहेका छन् । जसको प्रत्यक्ष मारमा उनीहरूका सन्तान परेका छन् ।

जिल्ला अदालत कैलालीमा ४ वर्षयताको तथ्यांकअनुसार बर्सेनि यो संख्या बढ्दै गएको पाइएको छ । आव ०७३/७४ मा १ सय ५२ सम्बन्धविच्छेदका मुद्दा दर्ता भएका थिए । आव ०७४/७५ मा त्यो संख्या बढेर २ सय ६५ पुग्यो । गत आव ०७५/७६ मा ३ सय ५६ जनाले सम्बन्धविच्छेदका लागि मुद्दा दर्ता गरेका छन् ।

मुलुकी देवानी (संहिता) ऐन, २०७४ ले सम्बन्धविच्छेदका सम्बन्धमा महिलाको जस्तै पुरुषलाई पनि समान अधिकार दिएपछि पुरुष पनि सम्बन्धविच्छेदका लागि सोझै अदालत पुग्न थालेका हुन् । गत आव ८६ पुरुषले सम्बन्धविच्छेदका लागि निवेदन दिएको तहसिलदार नरबहादुर नेगीले बताए । ‘सँगै जिउने मर्ने कसम खाएकाहरू पनि विवाह भएको केही दिनमै सम्बन्धविच्छेदका लागि अदालत पुग्ने गरेका छन्,’ नेगीले भने, ‘मुलुकी देवानी संहिताले पुरुषलाई पनि सम्बन्धविच्छेदका लागि सहजता प्रदान गरेसँगै पत्नीपीडित भएको भन्दै मुद्दा दर्ता गर्ने पुरुषको संख्या पनि बढेको छ ।’

बर्सेनि यसरी सम्बन्धविच्छेदका घटना बढनुले अवस्था भयावह बन्दै गएको नेगीको भनाइ छ । सम्बन्धविच्छेदका लागि आउँदा अधिकांश महिला पतिले खान(लगाउन नदिएको, कुटपिट गर्ने गरेको भन्दै आउने गर्छन् । पुरुषहरू पत्नी अर्कैसँग लागेको, विदेश गएर कमाएको पैसा लिएर अर्कैसँग भागेर गएको भन्ने गुनासो लिएर आउने गरेको उनले बताए । ‘सामाजिक सञ्जाल दम्पतीको सम्बन्धमा दरार ल्याउने मुख्य कारक देखिएको छ,’ तहसिलदार नेगीले भने । उनले सामाजिक सञ्जालको दुरुपयोगले पनि धेरै दम्पतिको सम्बन्धमा दरार आएको बताए ।

विगतमा बुबाआमाले बालविवाह गरिदिएका महिलाहरू बढीजसो सम्बन्धविच्छेदका लागि आउने गर्थे । तर अहिले प्रेम विवाह गरेकाहरू नै बढीजसो सम्बन्धविच्छेदका लागि आउने गरेको उनी बताउँछन् । ‘धेरै महिलाहरूले त आफ्नो अधिकारको गलत प्रयोग पनि गरेका छन्,’ अधिवक्ता हिमालयविक्रम विष्टले भने, ‘सम्पत्ति पनि सम्बन्धविच्छेदको कारण बनेको छ ।’

उनी सम्पत्तिकै लागि केही महिलाहरूले विवाह गर्ने र विवाह गरेको छोटो समयमै सम्बन्धविच्छेदका लागि निवेदन दिने गरेको बताउँछन् । ‘विवाह भएको सातादिन नबितीकनै सम्बन्धविच्छेद गर्न आएकाहरू पनि छन् । अहिले व्यक्तिले सम्बन्धको महत्त्व बिर्सर्दै गइरहेका छन्,’ विष्टले बताए ।

केहीले सम्पत्तिका कारण सम्बन्धविच्छेदको तहसम्म पुग्ने गरेको भए पनि धेरैजसो पतिपत्नीबीचको असमझदारीका कारण सम्बन्धविच्छेद गर्न आउने गरेको उनले बताए । ‘अहिलेका दम्पतीमा एक(अर्काको गल्ती स्वीकार गर्ने बानी नै छैन,’ अधिवक्ता विष्टले भने, ‘पति(पत्नीबीच समझदारी नहुनु नै सम्बन्धविच्छेदको मुख्य कारण बन्ने गरेको छ ।’ तर सम्बन्धविच्छेदले व्यक्ति स्वयंलाई त्यति असर नगरे पनि उसको परिवार र सन्तानलाई प्रत्यक्ष नकारात्मक असर गर्ने भएकाले उनी यसलाई गलत प्रयासका रूपमा लिन्छन् ।