बूढीगंगामा भासियो सडक

अम्कोटबाट सदरमुकाम मार्तडी पुग्न झण्डै १४ किमी दुरी छ । पारि कैलाशमाडौंको पैमा क्षेत्रमा गएको पहिरोले बुढिगंगा नदीलाई वारि सडक खण्डतर्फ धकेलेपछि सडक भासिएको हो । बढीमा २ मिटर मात्र बाँकी रहेको सडक पनि चिराचिरा परेको छ । शनिबारसम्म जीप र मोटरसाइकल जोखिम मोलेर वारपार गरिरहेका भएपनि अलि बढी वर्षा हुनेबित्तिकै पुरै सडक बग्ने अवस्था रहेको जीप ब्यवसायी सुभास चौधरीले बताए ।

बस र अन्य ठुला सवारीसाधनहरू वारपार हुन नसक्ने अवस्था भएपछि बल्देमै रोकिएका छन् । त्यहाँदेखि सदरमुकाम पुग्न यात्रीहरूलाई जिपहरूले सघाइरहेका छन् । ‘सदरमुकामसम्मको बस यातायात अवरुद्ध भएकाले सारै सास्ती भएको छ,’ मार्तडीका लालबहादुर बिकले भने, ‘केही दिनमै पुरै सडक भासिएर बुढीगंगामा मिसिने निश्चित जस्तै छ ।’

त्यस ठाउँमा अल्पकालिन भएपनि अन्य वैकल्पिक मार्ग खोल्न पनि सहज छैन । सडकको भित्तापट्टि जति बिस्तार गरेपनि पहिरोले भेटाउने सम्भावना रहेकाले अप्ठेरो परिरहेको बडिमालिकाका नगरप्रमुख पदम बडुवाल बताउँछन् । ‘अलि माथितिर एउटा घर र खेतीयोग्य भिरालो जग्गा छ,’ उनले भने ‘आपतकालिन रुपमा त्यही ठाउँबाट अल्पकालिन ट्रयाक खोल्ने विषयमा छलफल सुरु गरेका छौं ।’

वर्षायाममा जहिल्यै साँफे–मार्तडी सडक पहिरोको चपेटामा परेर बिग्रने भत्कने गरेको छ । सदरमुकामसम्म सञ्चालन हुने ठुला सवारी तथा ढुवानीका साधनहरू जहिल्यै ठप्प हुने गरेका ब्यवसायी प्रकाश थापा बताउँछन् । ‘बर्खामा सधै दुख पाइन्छ,’ उनले भने ‘अहिलेकै रुटमा साँफे–मार्तडी सडक स्थायी हुने देखिएन ।’

वर्षायाममा साँफे–मार्तडी सडक खण्डमा यातायातका साधन मात्रै ठप्प हुदैनन् । पैदल यात्रापनि उत्तिकै जोखिम हुने गरेको छ । जताततै माथिबाट पहिरो खसेको खस्यै हुन्छ । बल्देदेखि मार्तडीसम्मको खण्डमा अत्यधिक जोखिम छ । ‘माथिबाट पहिरो खसेको खस्यै हुन्छ,’ कोल्टीका हर्क रोकायाले भने, ‘पैदल हिड्न पनि उस्तै जोखिम हुन्छ ।’ द्वारीमा सडक भासिएकाले मार्तडीतर्फ रहेका ठुला सवारी तथा ढुवानीका साधनहरू उतै थन्किएका छन् ।

तत्काल अर्को ट्रयाक खोल्ने तयारीसमेत पुरा नभएकाले आफूहरू मर्कामा परेको सवारी तथा ढुवानी व्यवसायीहरूले बताएका छन् । दुई वर्षअघि पीच भएको यो सडक खण्ड हाल तहसनहसको अवस्थामा छ । बार्जुगाढदेखि मार्तडीदेखिको २७ किमी खण्डमा दर्जनौ ठाउँमा पहिरो खसेको तलबाट बुढीगंगा नदीले च्यापेको छ । माथिबाट सुख्खा पहिरो खसेको खस्यै छ ।

अम्कोट क्षेत्रमा अत्यधिक जोखिम छ । पैमाको पहिरोले बुढिगंगा नदीको बहाव नै साँघुरो भएको छ । चिराचिरा परिसकेको पैमाको डाँडामा जुनसुकै बेला ठूलो पहिरो खस्न सक्ने सम्भावना छ । त्यस अवस्थामा बुढिगंगा नदी थुनिएर ठूलो विपत्ति आउन सक्ने जोखिम रहेको नगरप्रमुख बडुवाल बताउँछन् । अहिल्यै पनि बाह्रैमास खसिरहेको पहिरोले नदी थुनिएर ताल झण्डै एक किमी माथिसम्म ताल परेको छ । झोलुंगे पुल बगाइसकेको छ ।

साँफे–मार्तडी सडक निर्माणमा संलग्न इन्जिनियर पुष्प भट्टका अनुसार अम्कोट क्षेत्रमा सडक स्थायी हुने अवस्था देखिएको छैन । ‘माथि रोक्यो तल खस्छ, तलबाट उठायो माथिबाट पहिरोले ढाक्छ,’ उनले भने, ‘रुट बदल्नुको विकल्प छैन ।’ अर्को ठाउँबाट सडक लैजानुपर्ने बाध्यात्मक अवस्थामा बेतालमाडौंदेखि–बानेगाउँ–डेल्टा हुँदै जुगाडबाट मार्तडी पुर्‍याउनु उत्तम विकल्प हुने उनले बताए ।

साँफेदेखि मार्तडीसम्म ५७ किमी छ ।

यो दुरीको बाजुरा मुल सडक बार्जुगाडसम्मको ३१ किमी राम्रै भएपनि त्यस अगाडि स्थायी रुपमा सडक सञ्चालन हुन सक्ने अवस्था नरहेको प्राविधिकहरूले बताउदै आएका छन् । ०५१ सालमा साँफेमा शिलान्यास भएको यो सडकमा ०७३ मा बाजुरा सदरमुकाम मार्तडीमा बस पुगेको थियो ।