१७.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

प्राविधिक क्षेत्रमा पुरुष बढी 

बीबीसी

लन्डन — नयाँ प्रविधिले जडतालाई तोड्छ । यसले मानिसको मानसिकतामा परिवर्तन गर्छ । तर, जब हामी प्रविधि उद्योग (टेक इन्डस्ट्री) मा विविधताको कुरा गर्छौं, तब सबैभन्दा ठूलो अवरोधका रूपमा आजको टेक लिडर्सको जड मानसिकता नै देखा पर्ने गर्छ ।

एक सजातीय समूह, जसमा अधिकांश श्वेत पुरुषहरू सहभागी छन्, प्रविधि उद्योगको स्थापनामा तिनीहरूकै प्रधानता देखिन्छ । तिनीहरूकै आर्थिक लगानी पनि रहेको पाइन्छ । सुरुदेखि नै तिनीहरूले यस्तो वातावरण बनाए, जो उनीहरूजस्तै देखिन्छन्, सफल हुने सम्भावना पनि धेरै रहेको पाएको छ । पुरुष लगानीकर्ताको पूर्वाग्राहले महिला संस्थापकहरूको कम्पनीमा तिनीहरूलाई लगानी गर्नबाट रोकेको छ । श्वेत नागरिकले आफ्नाे नश्लीय समूह र क्षेत्रबाट बाहिर लगानी गरेको पाइँदैन । यो समस्या पहिला जसरी थियो, आज फरक शैलीमा उस्तै छ ।


पछिल्लो वर्ष अमेरिकामा उद्यम पुँजीको ठूलो हिस्सा श्वेत पुरुषहरूको कम्पनीमा लगाइएको थियो । महिला संस्थापकको कम्पनीमा उद्यम पुँजीको ९ प्रतिशत मात्रै लगानी भएको अध्ययनहरूले देखाएको छ । अश्वेत या ल्याटिन संस्थापकको कम्पनीमा भने ३ प्रतिशत मात्र लगानी रहेको पाइएको छ ।


उद्यम पुँजीपतीहरूमा ९० प्रतिशत श्वेत पुरुषहरूको दबदबा छ । यसमा कैयौं मानिस आफ्नो समूहबाट अगाडिको संसार हेर्नै पाउँदैनन्, जहाँ अन्य समुदायका मानिस पनि बसोबास गर्छन्, त्यसको अनुभूति अझै पनि गर्न सकिएको छैन । ‘मेट्रिक्स’ बाट एउटा कुरा जानकारीमा आएको छ कि महिला र पछाडि परेका नश्लीय तथा जातीय समूहका मानिसले थोरै मात्र टेक फन्ड प्राप्त गर्ने गरेका छन् ।


सन् २०१८ मा वोस्टन कन्सल्टिङ ग्रुप (बीसीजी) ले गरेको एक अध्ययनअनुसार महिला संस्थापकहरूलाई तिनीहरूको पुरुष समकक्षीलाई प्राप्त हुने फन्डको तुलनामा आधाभन्दा कम हिस्सा मात्रै प्राप्त हुने गरेको । ‘डिजिटल अनडिभाइडेड’ को परियोजना डायने रिपोर्टमा अश्वेत महिला संस्थापकलाई औसतमा ४२ हजार डलर फन्ड प्राप्त भएको उल्लेख छ ।


जब कि औसत फन्ड ११ लाख डलर रहेको छ । ‘डिजिटल अनडिभाइडेड’ ले गरेको एक तथ्यांक विश्लेषणअनुसार पछिल्लो दशकमा कुल उद्यम पुँजीको शून्य दशमलब ३ प्रतिशत हिस्सा मात्र ल्याटिन अमेरिकी महिलालाई प्राप्त भएको छ । हालैको अध्ययनबाट त्यो दृष्टिकोणमा देखिएका समस्या र विविधताका फाइदा, दुवैको जानकारी प्राप्त गर्न सकिन्छ ।


सन् २०१५ को म्याकिन्से प्रतिवेदनमा नश्लीय, जातीय र लैंगिक विविधता भएका कम्पनीले राम्रो व्यावसायिक प्रदर्शन गरेको उल्लेख छ । बीसीजीको रिपोर्टअनुसार महिला संस्थापकको स्टार्ट–अपको आर्थिक प्रदर्शन राम्रो रहेको छ । उनीहरूले पाँच वर्षमा १० प्रतिशत राजस्व (६ लाख ६२ हजार डलरको ठाउँमा ७ लाख ३० हजार डलर) जुटाएका छन् । प्रतिडलर लगानीमाथि उनीहरूको राजस्व दुई गुणाभन्दा बढी (०.३१ डलरको तुलनामा ०.७८ डलर) रहेको पाइयो ।


सन् २०१२ मा मैले आफ्नो भेन्चर क्यापिटल फर्म क्लेनर पर्किन्समाथि लैंगिक भेदभाव र कर्मचारीका रूपमा मसँग बदला लिन मुद्दा दायर भएको थियो । कम्पनीको दाबी उसको निर्णय प्रदर्शनमा आधारित थियो । २०१५ मा मैले त्यो मुद्दा हारे । तर यो मुद्दाले टेक्नोलजीबारे मानिसको सोचमा परिवर्तन भयो । केही विषयहरूमा मानिस टेक्नोलजी क्षेत्रलाई कसरी हेरिरहेको छ, त्यसमा पनि परिवर्तन भएको पाइयो ।


त्यसयता सयौं मानिस भेदभावको कथालाई साझा गरिसकेका छन् । यो कथाले दृष्टिकोण र व्यवहार दुवैमा परिवर्तन ल्याइसकेको छ । उदाहरणका रूपमा कैयौं थप कम्पनीमा महिलालाई साझेदारका रूपमा जोडिएको छ । यसले मलाई परिवर्तन सम्भव रहेको पाठ सिकायो । तर यो माथिबाटै हुनुपर्छ । यदि कुनै कम्पनीमा कनिष्ट र त्यसभन्दा माथि तहमा धेरै महिला भएमा उनीहरूलाई नोकरीमा राख्नु , निकाल्नु र उनको तलब निर्धारण गर्ने अधिकार पूर्वाग्रही पुरुषसँग भए उद्यम पुँजी र उद्यमशीलतामा पुरुषको वर्चस्व रहन्छ ।


प्रविधिलाई विविधतापूर्ण र समावेशी बनाउनका लागि भविष्यमा कारोबार गर्ने नेताहरूलाई आफ्नो स्टार्ट–अप र कम्पनी सुरु गर्नुपर्छ र तीनवटा मूल्यहरूलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ । पहिलो मूल्य हो, समावेशिता । सन् १९८७ मा अश्वेत महिलावादी विद्ववान् किङबरले क्यान्सोको एउटा सिर्जनात्मक शब्द थियो ‘इन्टरसेक्सनलिटी’ । उनीबाट लिङ र नस्ल जस्तो पहिचानको कैयौं शैली परस्पर जोडिएको भन्ने प्रतिक्रिया आएको थियो ।


उदाहरणको रूपमा अश्वेत र ल्याटिन अमेरिकी महिला संस्थापकहरूका लागि फन्डमा अवरोध सामान्य माहिलाहरूको तुलनामा बढी रहेको पाइयो । अर्को मूल्य हो, समझदारीमा व्यापकता । नाम मात्रको प्रयास र नियुक्तिबाट काम चल्दैन । यसको स्थानमा कामको सबै तहमा र सबै समूहमा विविधता र समावेशिता ल्याउनुपर्छ । तेस्रो मूल्य हो, जवाफदेहिता । जबसम्म उन्नति र समुदायबीचको खाल्डोको मापन हुन्न र त्यसको व्यवस्थापनका लागि मेट्रिक्सको प्रयोग गरिन्न तबसम्म यो थाहा पाउनु कठिन काम हो कि वास्तवमा यो क्षेत्रमा कति प्रगति भएको । तर यो कारोबारको प्राथमिकतामा छैन ।


एलेन पाओ

प्रकाशित : वैशाख १०, २०७६ ०८:४१
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

बैंकमा लगानीयोग्य रकम थुप्रिएर साढे ६ खर्ब नाघेको छ। बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँदासमेत कर्जा प्रवाह बढ्न नसक्नुको कारण के हो?