बादी समुदायको आयआर्जन बन्द
जाजरकोट — ६० वर्षीय बुद्धिमान बादीको परिवार नलगाड नगरपालिका ७, काल्लागेस्थित नलगाड खोला किनारमा बस्दै आएको छ । बुद्धिमानले ३ महिना अघिसम्म नलसिंहगाड खोलामा मारेको माछा बेचेको कमाइबाट २१ जना परिवारको गुजारा चलाउँदै आएका थिए । सोही ठाउँका देवीलाल बादीको १० जनाको गुजारा पनि माछा मारेरै चलेको थियो ।
उनीहरू मात्र हैन, काललागेमा बस्दै आएका २ दर्जन बादी परिवार नलसिंहगाडमा मारेका माछा बिक्रीबाटै दैनिक गुजारा धान्दै आएका थिए । बादी समुदाय माछा मार्नकै लागि विगत ३२ वर्ष अघिदेखि काललागेको ऐलानी जग्गामा बस्दै आएका छन् । माछा मारेरै दैनिक गुजारा चलाउने बादी परिवारको आय आर्जनको स्रोत भने विगत ३ महिनायता बन्द भएको छ ।
नलगाड नगरपालिकाले आफ्नो क्षेत्रभित्र रहेका नदी तथा खोलामा माछालगायत जलचर प्राणी मार्न प्रतिबन्ध लगाएपछि बादी समुदायको आयआर्जन बन्द भएको हो । नलगाडले वैशाख १ गते देखि ठूली भेरी, नलसिंहगाडलगायत खोलामा माछा मार्न प्रतिबन्ध लगाएको छ ।
अन्य कुनै पनि पेसा व्यवसाय नभएका बादी परिवार नलसिंहगाड खोलामा माछा मारेर आम्दानी गर्न नपाएपछि बेरोजगार बनेका छन् । यतिबेला काल्लागेका बादी समुदायलाई खाद्यान्न तथा लत्ताकपडा जुटाउनु मुस्किल परेको छ । जग्गा जमिन र अन्य पेसा नहुँदा विचल्ली भएको स्थानीय प्रजीत बादीले बताए ।
‘काल्लागेका १ सय ५० बादीको आय आर्जनको मुख्य स्रोत नै नलसिंहगाड खोलाको माछा हो,’ उनले भने, ‘खोलामा माछा मार्न नपाएपछि भोकभोकै बस्नुपर्ने अवस्था आएको उनले छ ।’ उनले नलसिंहगाडमा माछा मार्न प्रतिबन्ध लागेपछि कतिपय बादी परिवार भारततर्फ विस्थापित भएको जानकारी दिए ।
जाजरकोटको नलगाड नगरपालिका ७, काल्लागेका केदार बादी जाल मर्मत गर्दै ।तस्बिर : भीमबहादुर/कान्तिपुर
टोलका बालबालिकादेखि वृद्धले रातदिन खोलामा माछा मार्ने पेसा अँगालेका छन् । आर्थिक अभावले बादी समुदायका बालबालिका पढाइबाट वञ्चित हुँदै आइरहेका छन् । बालबालिका पढाइसमेत छाडेर माछा मार्न अग्रसर देखिन्छन् । ‘माछा मार्न नपाए अब के खाएर बाच्ने ?’ अञ्जना बादीले भनिन्, ‘अहिले आसपासका क्षेत्रमा मजदुरी गर्ने गरेका छौं ।’ महिला तथा बालबालिकाले घरमा बसेर जाल बुन्ने, पासा पट्याउनेलगायत काम गर्ने उनको भनाइ छ । उनका अनुसार पुरुषले खोलामा पासा थाप्ने तथा जाल हानेर माछा मार्ने गरिरहेका थिए ।
नलसिंहगाड खोलामा मारेको आलो माछा प्रतिकिलो ५ सयमा बिक्री हुने गरेको थियो । काल्लागेकासहित सक्ला, दल्ली, सरुखोला, थलह, छेडा, रावतगाउ, कुदु, फेरालगायत दर्जन खोलामा जिल्लाका ५ सय बादी परिवार माछा मारेर गुजारा गर्न वाध्य छन् । केही बादी परिवारले माछा मार्न प्रतिबन्ध भएपछि मजदुरी गर्न थालेका छन् ।
बादी समुदायलाई माछा मार्ने पेसामा सीमित नराखी अन्य सीपमूलक तालिम दिलाएर क्षमता वृद्धि गर्ने योजना रहेको नलगाड नगरप्रमुख टेकबहादुर रावलले बताए । बादी समुदायका युवा–युवतीलाई होजियारी, सिलाइकटाइ, सिकर्मी, डकर्मी वाइरिङलगायत उद्यममा जोड्न खोजिएको रावलको भनाइ छ ।
बादी समुदायको आर्थिक अवस्था मध्यनजर गर्दै नगरपालिकाले प्रतिपरिवारलाई ३०/३० किलोका दरले चामल वितरण गरेको गाउँपालिकाले जनाएको छ । नलसिंहगाड खोला तथा नदीमा माछालगायत जलचर प्राणीको संरक्षण गर्न माछा मार्ने रोक लगाएको रावल बताउँछन् । दिनहुँजसो नदी र खोलामा पासो थापेर, करेन्ट लगाएर, विष हालेर, जाल हानेर माछालगायत जलचर प्राणी मार्दा पर्यावरणमा असर परेपछि प्रतिबन्ध लगाइएको हो ।
प्रकाशित : असार १०, २०७६ १०:१३
