यार्चा सिजन सकियो, खुले विद्यालय

दौलीचौर माविमा कक्षा ७ पढ्ने उनी झन्डै ३ महिना लेकमै बसे । १ सय ५० गोटा यार्चा टिपेर हालै उनी घर फर्किए । ‘यति भए वर्षभरिको पढाइ खर्च पनि पुग्छ,’ उनले भने, ‘लेकको सिजन सकियो । अब स्कुल सुरु भयो ।’ यार्चा सिजन सकिएपछि यार्चा संकलन गर्न लेक पुगेका उत्तरी भेकका बासिन्दा पनि घर फर्कन थालेका छन् । अभिभावकसँगै लेक पुगेका विद्यार्थी घर फर्किएसँगै विद्यालयहरू खुल्न थालेका छन् ।

बर्खे बिदाको समय र विद्यार्थीहरू पनि लेक उक्लिएपछि बन्द भएका विद्यालयहरू खुल्न थालेका छन् । विद्यार्थीहरू यार्चा टिप्न हिँडेकाले माथिल्लो भेकका झन्डै ४ दर्जन विद्यालयको पठनपाठन सुरु भइसकेको थियो । तर विद्यार्थी स्कुल छाडेर यार्चा टिप्न गएपछि पठनपाठन अवरुद्ध भएका थिए । दौलीचौर माविमा पनि असारको तेस्रो साताबाट मात्रै विद्यार्थीहरूलाई पुस्तक वितरण गरी पढाइ सुरु गरिएको विद्यालय व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष कलकबहादुर बोहराले बताए ।

कक्षा ३ देखि १२ कक्षासम्म पढ्ने अधिकांश विद्यार्थी वैशाखको पहिलो साताबाट यार्चा टिप्न जाने हुँदा शैक्षिक सत्रको सुरुमा पढाइ हुन सक्दैन । अहिले सबै फिर्ता भएपछि विद्यालय सुचारु भएका छन् । यो क्रम बर्सेनि चलिरहन्छ । विद्यार्थी यार्चा टिप्न जाँदा शैक्षिक सत्रको सुरुमा पढाइ नभएका विद्यालयहरूले बर्खे बिदा कट्टा गरी वैशाख, जेठ महिनाको पढाइ परिपूर्ति गर्ने गरेको दौलीचौरका शिक्षक अशोक बोहराले बताए ।

अभिभावकले नै विद्यार्थीलाई यार्चा टिप्न अभिप्रेरित गर्ने भएकाले वैशाखदेखि असारको तेस्रो साता तथा साउन पहिलो सातासम्म विद्यालय बन्द गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको स्थानीय प्रेमबहादुर बोहरा बताउँछन् । ‘वर्षभरिका लागि कमाउने सिजन नै यही हो । यो बेला त सबै काम छोडेर लेक नगई हुँदै हुँदैन,’ बोहराले भने ।

यार्चा सिजनमा सुर्मा र साइपाल गाउँपालिकाका सबै विद्यालय बन्द हुने गर्छन् । यस्तै बुंगल, दुर्गाथली, छबिस पाथीभेरा र तल्कोट गाउँपालिकाका अधिकांश विद्यालय बन्द हुन्छन् । विद्यालयमा विद्यार्थी नआउने भएकाले विद्यालय बन्द हुने र अधिकांश शिक्षक पनि उनीहरूसँगै यार्चा टिप्न लेकतिर जाने गर्छन् ।

‘हामी पनि गाउँमा बसेर के गर्नु उनीहरूसँगै लेकतिर जान्छौं,’ धुली आधारभुत विद्यालयका शिक्षक धनबहादुर विष्टले भने, ‘यो बेला हाम्रो पनि अतिरिक्त आम्दानी हुन्छ । हिमाली क्षेत्रमा शिक्षक हुनुको फाइदा यहि हो ।’

यार्चा संकलन गरी स्थानीय फिर्ता भइसकेकाले साइपाल गाउँपालिकाभित्र रहेका सबै विद्यालयहरू पढाइ सुरु भइसकेको गाउँपालिका अध्यक्ष राजेन्द्र धामीले बताए । ‘विद्यार्थी स्कुल जान थाले, स्थानीय बासिन्दा खेतीपातीमा जुटेका छन् ।’ उनले भने । यार्चा टिप्न उत्तरी भेकका हजारौं विद्यार्थी, शिक्षक, अभिभावक, स्थानीय लेक पुगेका थिए । जिल्लामा वार्षिक झन्डै ३ सय केजी यार्चा संकलन हुने गरेको आकडा छ ।