एचआईभीको औषधिले ‘साइडइफेक्ट’

त्यो डर कसैले केही गर्ला भन्ने नभई, आफ्नो कुरूपता देख्ला र सोधिदेला भन्ने डर हो । ४६ वर्षीया उनी १५ वर्षदेखि एचआईभी संक्रमणको पीडित छन् । उनी भन्छिन्, ‘श्रीमानले गरेको एउटा गल्तीको सजाय मैले भोगिरहकी छु, मलाई रोग सार्ने व्यक्ति संसारमा छैन तर उसको चिनोले पनि मलाई ज्युँदै मरेझैं बनाइदिएको छ ।’ उनका अनुसार श्रीमान् लागूऔषध प्रयोगकर्ता थिए । त्यसैबाट श्रीमान् एचआईभी संक्रमित भएका थिए र उनलाई पनि सारेका हुन् ।

निकै बेरको अनुरोधमा उनी शरीरबाट पछ्यौरा हटाउन राजी भइन् । गर्धनमा ठूलो मासुको पोको, अनुहारको मासु भित्र पसेर नमिल्दो देखिएको र पोतो फैलिएको । अनि, दुवै स्तन पनि सामान्यभन्दा ठूला र झोल्लिएका थिए । यस्तो के भएको भन्ने प्रश्नमा उनी भन्छिन्, ‘औाषधि नखाउँm ज्यानै जाने डर छ, खाऊँ यस्तो हुन्छ ।’ औषधि खान थालेपछि त्यसै पनि उनी अर्कै खाले बिरामी भएकी छन् । खाना नरुच्ने, हातखुट्टा गल्ने अनि दिक्क लागेर आत्महत्या गरूँझैं पनि लाग्ने ।

उनीजस्तै लामो समयदेखि औषधि आइरहेका एचआईभी संक्रमितले यस्तै समस्या भोगिरहेका छन् । निम्नवर्गीय समुदाय, एकल महिला र टुहुरा बालबालिका संक्रमित अझ बढी पीडित छन् । औषधि आराम र पोषणको मात्रा नमिल्दा उनीहरूमा यस्ता समस्या आइपर्ने गरेको छ । करिब २ दशक पहिले एचआईभी संक्रमित औषधि उपचारको अभावमा ज्यान गुमाउनुपर्ने अवस्था थियो । अहिले उनीहरूले औषधि त पाए तर औषधिको नकारात्मक प्रभावका कारण उनीहरू समस्यामा छन् ।

सरकारले औषधि नि:शुल्क रूपमा दिंदै आए पनि समुदायमा यसको प्रभावबारे अध्ययन अनुसन्धान गर्ने गरेको छैन । औषधिको प्रभावबारे अध्ययन गरी नकारात्मक असर कम गर्ने औषधि ल्याउन पहल गर्न जरुरी छ । राष्ट्रिय एचआईभी महासंघकी महासचिव मीरादेवी कुँवर भन्छिन्, ‘औाष्धि नि:शुल्क पाइन्छ, पोषण सधैं अभाव हुन्छ, खोलेको भरमा औषधि खाएका बिरामी धेरै दिन बाँचेका छैनन् ।’ सरकारले संक्रमितलाई गुणस्तर औाषधिको व्यवस्था गरेर दातृनिकायको मात्रै मुख ताक्ने समस्या हल गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

विशेषज्ञका अनुसार एचआईभीको औषधिले संक्रमितको जीवन लम्ब्याउन मद्दत गर्छ । नियमित औषधि सेवन गरिरहेका बिरामी लामो समयसम्म सामान्य जीवनयापन गरिरहेका उदाहरण छन् । केही व्यक्तिमा यस्ता औषधिको नकारात्मक प्रभाव देखिन्छ । कसैलाई सामान्य त कसैलाई जटिल । सामान्य प्रभावजस्तो, टाउको दुख्ने, बान्ता हुने, थकाइ लाग्नेचाहिँ व्यवस्थापन गर्न सकिने सरुवारोग विशेषज्ञ डा. अनुप बास्तोला बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘सबै नकारात्मक प्रभाव गम्भीर हुँदैनन्, यस्ता प्रभावलाई कम गर्ने खालका नयाँ आएको छ ।’

यस्ता औषधि कम गुणस्तरीय मान्न नहुने उपलब्ध औषधिको प्रकृति नै यस्तो भएको उनले बताए । नकारात्मक प्रभाव देखिएमा चिकित्सकको सल्लाहबिना औषधि नछोड्न उनी सुझाउँछन् । अनुहार, ओठ, जिब्रो सुन्निनेजस्ता समस्या देखिएमा तुरुन्तै अर्को उपचार आवश्यक हुन्छ ।मासंपेशी एकै ठाउँमा थुप्रिन, रगतमा बोसो बढ्ने, हातखुट्टा सुकेर जाने डिप्रेसन र आत्महत्यासम्मको सोच आउने औषधिका थप नकारात्मक प्रभाव हुन् ।