जात्रामा रम्दै प्राचीन सहर

नेवारी बस्तीहरूमा यति बेला जात्राको मौसम छ । बजारमा प्रत्येक वर्ष यस्ता जात्रा भए पनि यस पटक आयोजित गुँला महोत्वसले प्राचीन राज्यको अस्तित्व सम्झाइरहेको छ । पुर्खाले जेजस्तो गरेर जात्रा देखाउँथे, त्यस्तै सीप र शैली पछयाउन महोत्सव गरिएको भीमेश्वर नगरपालिका २ का अध्यक्ष विराज श्रेष्ठले बताए ।

यी युवा अध्यक्ष कहिले ढोलक ठोक्छन् त कहिले लाखे बन्छन् । हरेक जात्रामा आफैं सहभागी हुन्छन् । उनीलगायत युवा टोली बाजा बजाउँदै करिब २१ किलोमिटर टाढा कालिञ्चोकसम्म पुगे । पुर्खाले दिएको यो क्रमलाई युवाले यस वर्ष पनि निरन्तर दिए, विशेष रूपसाथ । बूढापाकाले जात्रापर्व गर्ने जिम्मा पछिल्लो समय युवाको जिम्मा लगाएको उनी बताउँछन् ।

यसरी नै एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा जात्रा र पर्वहरू हस्तान्तरण हुँदै आएको स्थानीय कला र संस्कृतिका जानकार तीर्थनारायण जोशीले बताए । मन्दिर, मूर्ति, कला र संस्कृतिले भरिएको दोलखा बजारमा वर्षभरिका जात्रापर्वमध्ये गुँला पर्व पनि एक हो । घण्टाकर्ण चतुर्थीबाट यो जात्रा सुरु हुन्छ ।

यस वर्ष यो पर्वलाई महोत्सवकै रूप दिइएकाले स्वदेश र विदेशबाट समेत दर्शनार्थी आइरहेका छन् । स्थानीय भीमेश्वर मन्दिर पूजा व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष भरत श्रेष्ठका अनुसार घण्टाकर्ण, बौद्ध स्तूपा, मठमन्दिरमा बाजासहित परिक्रमा गरिन्छ । दिउँसो लाखे (जोङ राकस) र रातिको लाखे (बल्निय राकस) रोचक हुन्छ ।

जनैपूर्णिमाको दिनमा कालिञ्चोक भगवतीलाई आरधाना गरी दोलखामा दु:ख दिने राकस (लाखे) को संहार गरिन्छ । उक्त दिन उपकर्ण यज्ञ, पोखरीमा पौडिने प्रतिस्पर्धात्मक जात्रामा रमाइलो गर्न मानिस राजकुलेश्वर पोखरीमा भेला हुन्छन् ।

पाँच रात देखाइने भैरव–कुमारीको जात्रा अनौठो हुन्छ । एक जनाले रातभरि ढोलक बजाइरहनुपर्छ । बजाउन रोके अनर्थ हुने मान्यता छ र त्यहीँ ढोलकको तालमा भैरव र कुमारी नाच्छन् । भैरव, कुमारीलगायत सेनामेनाले नाच्दै दोलखा बजारका विभिन्न टोल, मन्दिर, डबली परिक्रमा गर्छन् ।