बालश्रमिक बढे

बालमैत्री महानगर बनाउने अभियान नारामा मात्र सीमित भएको छ । आर्थिक अवस्था कमजोरीको कारण विद्यालय छाडेर काम गर्न भारतबाट आएको कमलेश सोहनी सुनाउँछन् । जसोतसो ८ कक्षासम्म पढेका १४ वर्षीय उनले हेम्जा वर्कसपमा काम गर्दै आएका छन् ।

‘पढ्न मन छ तर पैसा छैन, के गर्नु ?,’ उनले भने । उनले दुई वर्षदेखि वर्कसपमा काम गर्दै आएको बताए । यसैगरी पर्सा घर भई पोखरा न्यूरोडस्थित वर्कसपमा काम गर्दै आएका गोपाल चौधरी पनि आर्थिक अवस्थाले गर्दा पढाइ छाडेर आएको बताउँछन् । भारतबाटै आएका अजयकुमार झा पनि यहाँको एक वर्कसपमा काम गर्छन् ।

यसैगरी देशका विभिन्न जिल्लाबाट आएर श्रममा लाग्ने बालबालिकाको संख्या थुप्रै छ । बालश्रम उन्मूलनको नारा दिए पनि कार्यान्वयन हुन नसकेको आरोप महानगरमाथि लाग्न थालेको छ । ‘बालमैत्री बनाउन बालश्रमलाई निर्मूल पार्नैपर्छ’, उद्योग वाणिज्य संघ पोखरा बालश्रम न्यूनीकरण कार्यक्रम अधिकृत प्रीति पाण्डे भन्छन्, ‘९५ प्रतिशत बालश्रम नघटाई बालमैत्री हुँदैन ।’ विद्यालय, घर, सामुदाय, संघसंस्थामा बालश्रममुक्त हुनुका साथै समुदायको जिम्मेवारीको अपनत्व हुनुपर्ने उनले बताए । साथै शिक्षा, तालिम दिने वातावरण, जनचेतनामूलक कार्यक्रमहरूको समेत आवश्यकता रहेको पाण्डे बताउँछन् ।

महानगरपालिकाले सन् २०१८ मा बालमैत्री घोषणा गर्ने भनिए पनि, घोषणा मात्र गरेर नहुने हुँदा एक वर्षपछि सरेको, सामाजिक शाखाकी प्रमुख दुर्गा न्यौपानेले बताइन् । सन् २०१९ मा बालमैत्री घोषणा पछि कार्यान्वयन हुने गरी पूर्वाधार, कानुन र नीति बनाउनेतर्फ लागेको उनको भनाइ छ ।