‘नउफ्रिने भ्यागुतो’ मा द्वन्द्वको कथा

कतिको घरबार लथालिंग भएको छ । द्वन्द्वमा अभिभावक गुमाएका बालबालिकाको जीवन अझै कहालीलाग्दो छ । त्यही मानवीय पीडालाई जीवजन्तुसँग तुलना गरिएको नाटक ‘नउफ्रिने भ्यागुतो’ लिएर मण्डला थिएटर विभिन्न जिल्ला पुगेको छ । घुम्ती रंगमञ्च बस जुनकिरीमा सडकमै मञ्चन गरिएको नाटकमा सशस्त्र द्वन्द्वका क्रममा बेपत्ता पारिएका नागरिकका बालबालिकाले भोग्नुपरेका समस्यालाई उजागर गरिएको छ ।

द्वन्द्वकालमा धेरै नागरिक बेपत्ता भएका बर्दिया, कैलाली र दाङमा नाटक मञ्चन गरिएको मण्डलाका कार्यक्रम निर्देशक राजन खतिवडाले बताए । मंगलबार राति घोराहीको सहिद गेटमा नाटक प्रदर्शन गर्दा दर्शकहरू अनौठो अनुभूति गरिरहेका थिए । रंगमञ्चका नाटक खासै प्रदर्शन नहुने र नाटक घर पनि नभएको घोराहीमा सडकमै रंगमञ्च देख्दा धेरैलाई नयाँ अनुभूति भयो । एउटा भ्यागुताको कथालाई मानवीय संवेदनासँग जोडेर नाटकले अभिभावकविहीन बालबालिकाले समाजमा स्थापित हुन गर्नुपरेको संघर्षलाई देखाएको छ । भ्यागुताको सीप क्षमता, जीवन जिउने कला उसको उफ्राइबाट मापन गरिन्छ ।

भक्तराम नामको भ्यागुताले एक दिन बाआमाबाट उफ्रने कला सिक्दै हुन्छ । यति नै बेला भुँडिफोर चराले उसको बाबुलाई टिपेर लैजान्छ । त्यही चिन्ताले उसको आमाको मृत्यु हुन्छ । त्यसपछि भक्तरामले उफ्रने कला सिक्न सक्दैन । उफ्रन नजानेकै कारण ऊ आफ्नो समुदायमा एक्लो महसुस गर्छ । भ्यागुतो भएर पनि उफ्रन नजानेको भनेर उसलाई अरू भ्यागुताले हेला गर्छन् । बाआमा नभएका कारण उसको आत्मबल कमजोर भयो । उसलाई उफ्रने कला सिक्न निकै गाह्रो भयो । आफूसँग भएको क्षमता चिन्न पनि नसक्ने भयो । उसले मनपर्ने साथीहरूको नजिक जान पनि पाउँदैन । धेरै समयपछि अरू साथीहरूले सिकाएपछि मात्रै ऊ उफ्रन सिक्छ र समाजमा स्थापित हुन्छ ।

एउटा हिंस्रक चराका कारण भक्तराम भ्यागुताले आमाबुबा गुमाउनु परेको र त्यसकारण उसलाई समाजमा स्थापित हुन कठिन भएको कुरा नाटकमा देखाइएको छ । यसलाई नेपालमा विगत १० वर्षसम्म भएको सशस्त्र द्वन्द्वको प्रभावसँग तुलना गर्न सकिन्छ । समाजमा हिंसाको प्रभाव कति गहिरोसम्म पर्न सक्छ भन्ने कुरा नाटकमा देखाइएको छ । नाटकमा सांकेतिक सन्देश छ । पात्रहरूको कुनै पनि संवाद छैन । पात्रहरू विभिन्न हाउभाउमार्फत नाटक खेल्छन् । बीचबीचमा केही सान्दर्भिक गीतहरू बज्छन् ।

अभिनयबाट मात्रै नाटक प्रदर्शन गरिन्छ । नाटकमा पात्रहरू भ्यागुताको मुखौटा र कठपुतलीहरू प्रयोग गर्छन् । नाटकमा नाजिर हुसेन, अर्चना पन्थी, उमेश तामाङ, रञ्जना ओली, अनील सुब्बा, सोनाम लामा र जोनेन क्षत्रीले अभिनय गरेका थिए । गीत संगीतको संयोजन अशेष राई, नवराज गुरुङ र श्रृति प्रधानले गरेका थिए । नाटकको परिकल्पना सजन थापा र लेखन तथा निर्देशन पशुपति राईले गरेकी थिइन् ।