म्याद सकिन लागेपछि सुरसार

दुई वर्ष बित्दा पनि पुल नबन्दा स्थानीय निराश छन् । 

पाल्पा, गुल्मी र स्याङ्जा जोड्ने तीनमुखे झोलुंगे पुलको २०७१ मंसिरमा सांसद चन्द्र भण्डारी, तत्कालीन मुख्यसचिव लीलामणि पौडेल र डोलिडारका महानिर्देशक जीवनकुमार श्रेष्ठले संयुक्त शिलान्यास गरेका हुन् । तीन वर्षभित्र बनाउने गरी ९ करोड ८८ लाख रुपैयाँमा नयाँ बाटो, रुबिना, मना जेभी कम्पनीले ठेक्का लिएका थिए । 

जसले डिजाइन गर्‍यो उसैले निर्माण गर्ने ‘डिजाइन बिट’ का आधारमा बन्ने पुल मुलुककै नमुना हुने दाबी शिलान्यास कार्यक्रममा गरिएको थियो । 

हालसम्म कालीगण्डकी किनारमा ७ मिटर गोलाइको एउटा पिल्लर मात्र निर्माण भएको छ । ‘शिलान्यासपछि कोही फर्केर आएन, बल्ल सामान्य तर्खर छ,’ रिडीका धनीराम न्यौपानेले भने, ‘पुल बनेपछि रिडी झिलिमिली हुन्छ भन्थे तर बन्ने समय सकिनै लाग्दासम्म ५ प्रतिशत पनि काम भएन ।’ बीचमा रहने पिलरबाट तीनतर्फ आउजाउ गर्ने गरी बनाइने र सबैतिर बत्ती राख्ने भनिएको थियो ।

निर्माण व्यवसायी महेन्द्र अधिकारीले भर्खरै बीच पिलरको जग हाल्न सुरु गरे पनि निर्माण तीव्र हुनेमा स्थानीय ढुक्क छैनन् । अधिकारीले दुई वर्षअघि नै ठेक्का सम्झौताको १० प्रतिशत अर्थात् एक करोड रुपैयाँ भुक्तानी लिइसकेका छन् । 

रकम बुझेर पनि काम सुरु नगर्दा सरकारले कारबाही प्रक्रिया अघि बढाउने त्रासले उनले पुस दोस्रो साताबाट बल्ल काम थालेका हुन् । ‘अहिले त पुलको ७५ प्रतिशत काम सकिनुपर्ने हो,’ स्थानीय व्यवसायी खिमप्रसाद गौतमले भने, ‘काम गराइ हेर्दा निर्माण पूरा हुनेमा शंका छ ।’

सांसद भण्डारीले निर्माण व्यवसायीकै कारण काम ढिलो भएको बताए । ‘मैले बारम्बार ताकेता गरेको छु,’ उनले भने, ‘अब गर्छु भनेको छ, हेरौं ।’ पुलले गुल्मीको रिडी, पाल्पाको अर्गली र स्याङ्जाको कारिकोट चण्डीभन्ज्याङ गाविस जोड्नेछ । रिडी बजार नजिकै भए पनि कालीगण्डकीमा पुल अभावले कारिकोटका बासिन्दालाई त्यहाँ पुग्न झन्डै २ घण्टा लाग्छ । कारिकोट चण्डीभन्ज्याङका पूर्वअध्यक्ष कृष्णबहादुर लामिछानेले भने, ‘संगमस्थल भनिए पनि पुल नभएकै कारण हामी रूरू क्षेत्रबाट टाढा छौं ।’ 

डिजाइन इन्जिनियर हुमाकान्त मिश्रका अनुसार पुलको लम्बाइ एक क्षेत्रमा १ सय ८० मिटरभन्दा बढी हुनेछ । ‘दूरीका हिसाबले ५ सय ४० मिटर लामो छ,’ उनले भने, ‘भारवहन क्षमता पनि प्रतिमिटर ५ सय किलो हुने गरी डिजाइन गरिएको छ ।’ व्यवसायीको लापरबाहीले निर्माणमा ढिलाइ भएको पनि उनले बताए । 

ठेकेदारकै हेलचेक्रयाइँ
तनहुँ– म्याद नाघेकै तीन वर्ष बित्दा पनि तराई जोड्ने गरी जिल्लामा निर्माणाधीन पुल बन्ने छाँट छैन । पुल नहुँदा बनिसकेको सडक सञ्चालनमा आउन सकेको छैन । बाढीले पुलको बनिसकेको संरचना पनि क्षतविक्षत पारिदिएको छ ।

गजरकोट र साँबुभगवतीपुरबाट नवलपरासीको डेढगाउँ जोड्ने गरी कालीगण्डकी नदीमा बनाउन लागिएको पुल ठेकेदारको लापरबाहीले अलपत्र परेको हो । यो पुल बने पोखरादेखि नवलपरासीको दलदलेसम्म ६० किमिमै पुग्न सकिन्छ । नवलपरासीमा ट्रयाक खुलिसकेको कालीगण्डकी करिडोरबाट पनि तनहुँ जोडिनेछ । निर्माण जिम्मा लिएको रसुवा हिन्दु एन्ड थोकर संयुक्त निर्माण कम्पनीले काम अलपत्र छाडेको पुल सरोकार समितिका सदस्य उज्ज्वल ओझाले बताए । ‘पुल नबन्दा हामीले शिक्षा, स्वास्थ्यजस्ता अत्यावश्यक सेवा र सामान ढुवानीमा ठूलो नोक्सानी बेहोर्नुपरेको छ,’ उनले भने ।

१ सय ३५ मिटर लामो पुल २०६६ देखि २०६९ भित्र सक्ने गरी १० करोड ८० लाख रुपैयाँमा ठेक्का दिइएको थियो । ठेकेदारले वास्ता नगर्दा पुलका लागि ल्याइएको ट्रस्टसमेत खोलाले बगाएको ओझाले गुनासो गरे । उक्त कम्पनीलाई कारबाही गरी नयाँ ठेक्का दिन स्थानीयले गरेका छन् । 

ठेकेदारलाई पुस महिनाभित्रै काम थाल्न ताकेता गरी सुरु नभए माघबाट नयाँ टेन्डरमार्फत बाँकी काम सक्ने योजना बनाइएको सडक डिभिजन कार्यालय दमौलीका प्रमुख भानु जोशीले बताए । ‘कारबाही प्रक्रिया र नयाँ ठेक्का सँगसँगै थाल्छौं,’ उनले भने, ‘आगामी बर्खामा सडक सञ्चालन गर्न सकिने गरी काम लगाउँछौं ।’ ठेकेदारले पुलको डिजाइनमा समेत हेलचेक्रयाइँ गरेको स्थानीयको आरोप छ । ‘पानीको सतहले छुने गरी पिलर उठाएको छ,’ समिति सदस्य होमनाथ भट्टराईले भने, ‘डिजाइनमा पनि पुनर्विचार गर्नुपर्छ ।’ ठेकेदारले सधैं नाकाबन्दी र भूकम्पको बहाना गरेर उम्कने प्रयास गरिरहेको उनले बताए । जोशीले भने डिजाइनमा समस्या नरहेको दाबी गरे ।